جشنواره عکس «خانه دوست» و ایده‌پردازی موضوع

 وقتی سخن از موضوع زیارت در عکس‌ها می‌شود، بلافاصله تصاویری از زیارتگاه‌های با معماریِ کمابیش مشابه، پنجه‌های درافکنده در ضریح، مردمانی به نماز ایستاده در اماکن زیارتی، و یا عکس‌های یادگاریِ موسوم به «حرم و بارگاه» و تصاویری در همین حال و هوا، به ذهنمان هجوم می‌آورند؛ تصاویری که به دلیل کثرت مواجهه با آنها، به کلیشه تبدیل شده‌اند و همین همسایگی دیوار به دیوارشان با آن مفاهیم کافیست تا در رویکردی خلاقانه و عکاسانه، جایگاه مطلوبی نداشته باشند!

   هنگامی که سخن از عکاسیِ موضوعی به میان می‌آید، برخورد مستقیم و گزارش‌گونه با موضوع، به عنوان ساده‌ترین و دم‌دستی‌ترین نوع برخورد، و یا به عنوان برخوردی حرفه‌ای‌تر، جستجوی فضاها و موضوعاتی (آدم‌ها، اشیاء، متن‌ها و نمادها) توسط عکاس، و انتخاب و ثبت آنها، بیشترین سهم را در رویکردهای عکاسان به خود اختصاص می‌دهد؛ اما در این هر دو برخورد، عکاس، تابع بیرون خواهد بود و این اتفاقات بیرونیست که خلق عکس را رقم خواهد زد؛ اینکه دوربین(عکاس)، بدون هیچ طرح و اندیشه‌ی قبلی، سرگردان در پی یافتنِ اتفاقی خاص، واقعیات را ورق بزند تا به سوژه مورد نظر برسد، اگرچه در پاره‌ای موارد، به نتایج مثبت و تک عکس‌های خوب و عکاسانه هم منتج می‌شود، اما در چنین رویکردی موضع فکری عکاس، تاحدودی در حجاب است…. حال آنکه امروزه جایگاه و نقش عکاس، در ساحت هنر، از جستجوگرِ منفعل و منتظر و شکارچیِ زیبایی، به متفکر و نظریه‌پرداز و خالق زیبایی تغییر ماهیت داده است و عکاسِ امروز کسی است که اندیشه و دغدغه‌ای خاص را در عکس‌هایش پیگیری می‌کند و اگر هم به ثبت مستند واقعیت پیرامون می‌پردازد، با طرحی از قبل فکر شده و کاملاً گزینشی به عکاسی می‌پردازد.

   یقینا پرداختن به «مجموعه عکس» و «پروژه‌ی عکاسی» بدونِ پیش طرح و ایده‌ی اولیه امکان پذیر نخواهد بود و شاید همین نیاز به مطالعه و ایده‌پردازی اولیه درخصوص موضوع و حواشی آن، یکی از دلایل عمده‌ی عدم اقبال عکاسان به مجموعه عکس و «فتوپراجکت» باشد! در همین بازگشت به موضوع و اندیشه‌ورزی پیرامون آن است که بسیاری از مفاهیم، بازتعریف می‌شوند، افق‌های جدیدی گشوده و راهِ تصویری کردنِ دغدغه‌های عکاس، گشوده می‌شود. در چنین رویکردی، دیگر عکاس، وابسته و محکوم به حضور در مکانِ زیارتی برای تولید اثر با موضوع «زیارت» نخواهد بود!

  در مجموعه عکسی که «جمشید فرجوند فردا» با عکاسی از زائران حرم امام رضا در مکان زندگیشان تهیه کرده است، یکی از ده‌ها پروژه‌ای که نسبت به این مقوله می‌توان تولید کرد را شاهد هستیم. تأکید بر وجه نوستالژیک زیارت برای زائر و اهمیت دادن به آن با رویکردی تیپ‌نگارانه؛ موضوعی که می‌توان آن را در مورد مقوله‌ی‌های دیگری مرتبط با زیارت و حواشی آن، در نظر گرفت و با پرداختی عکاسانه به مجموعه‌ای پذیرفتنی تبدیلش کرد.