اقیانوس‌ها بیش از ۷۰ درصد زمین را پوشانده‌اند در حالیکه انسان‌ها تنها موفق به کاوش و شناسایی ده درصد آن‌ها شده‌اند. برای نخستین بار مفهوم «روز جهانی اقیانوس ها» در اجلاس زمین ریودوژانیرو در سال۱۹۹۲ مطرح شد و سپس در سال ۲۰۰۸ مجمع عمومی سازمان ملل به منظور جلب توجه بشر و محافظت از اقیانوس‌ها روز هشت ژوئن را روز جهانی اقیانوس نامگذاری کرد.
چرا اقیانوس‌ها اهمیت دارند؟
اقیانوس‌ها، از طریق جریان‌های خود و همچنین جذب گاز کربنیک به کنترل افزایش دمای زمین کمک کرده و زمین را برای انسان‌ها قابل سکونت کرده‌اند. آن‌ها عامل اصلی تغییرات آب و هوا هستند. آن‌ها تأمین‌کننده اصلی آب باران و آب آشامیدنی ما هستند. سواحل بی‌انتهای اقیانوس‌ها امکان ماهیگیری و تغذیه بشر و همچنین دریانوردی، تجارت و حمل و نقل کالا را امکان‌پذیر کرده است.
اقیانوس‌ها حداقل ۵۰ درصد از اکسیژن سیاره زمین را تولید می‌کنند. اقیانوس‌ها بیشترین تنوع زیستی زمین را در خود جای داده و منبع اصلی پروتئین برای بیش از یک میلیارد نفر در سراسر جهان بشمار می‌آیند. همچنین اقیانوس‌ها بخشی مهمی از اشتغال را به خود اختصاص داده‌اند، بطوریکه تخمین‌زده می‌شود تا سال ۲۰۳۰ حدود ۴۰ میلیون نفر در صنایع وابسته به اقیانوس‌ها مشغول به کار شوند. این در حالی است که ۹۰ درصد از جمعیت ماهی‌های بزرگ کاهش یافته و ۵۰ درصد از صخره‌های مرجانی تخریب شده است. بنابراین برداشت ما از اقیانوس‌ها بیش از آن چیزی است که بتوان دوباره آن را احیاء کرد. ما باید با همکاری، تعادل و زندگی را به اقیانوس‌ها باز گردانیم زیرا آن‌ها با وجود تمامی اهمیت و مزایایی که دارند اکنون نیازمند حمایت هستند.
در حال حاضر، آلودگی و اسیدی شدن اقیانوس‌ها، بر عملکرد اکوسیستم‌ها و تنوع زیستی تأثیر منفی گذاشته و این تأثیر منفی باعث کاهش منابع صید شده است. تخمین‌زده می‌شود که انسان باعث ۸۰ درصد آلودگی اقیانوس‌ها باشد. همچنین هر ساله میلیون‌ها تن پلاستیک در اقیانوس‌ها ر‌ها می‌شود که باعث آسیب رساندن به میلیون‌ها پرنده و پستاندار دریایی می‌شود. پلاستیک‌های ر‌ها شده در اقیانوس‌ها وارد چرخه غذایی جانداران دریایی شده و انسان‌ها بدلیل تغذیه از منابع، ریز پلاستیک‌ها را به جسم خود منتقل و دچار بیماری می‌شوند.
بر این اساس، وجود یک آینده پایدار در گرو مدیریت و نظارت دائم بر روی نحوه تعامل انسان با اقیانوس و تأثیرات مخرب فعالیت‌های او بر روی اقیانوس‌ها است. مناطق حفاظت شده دریایی باید به طور مؤثر مدیریت شده و مقرراتی برای کاهش صید بی‌رویه، آلودگی دریایی و اسیدی شدن اقیانوس‌ها وضع شود.
مسابقات عکاسی روز جهانی اقیانوس‌ها
در روز جهانی اقیانوس‌ها مراسم مختلفی برگزار می‌شود. هر ساله برای یادآوری اهمیت این روز ساختمان امپایر استیت آمریکا به رنگ آبی نور پردازی می‌شود. همچنین در این روز شهر نیویورک میزبان منتخبین مسابقه سالانه عکس اقیانوس است.
امسال از سوی سازمان ملل، موضوع روز جهانی اقیانوس‌ها در سال ۲۰۲۴ «کشف اعماق جدید » (Awaken New Depths) اعلام شده است زیرا تلاش‌های انسان تاکنون معطوف به از میان برداشتن مشکلات سطحی اقیانوس‌ها بوده و اکنون ضروری است به اعماق و آسیب‌های آن توجه شود.
به همین دلیل تصاویر منتخب یازدهمین مسابقه عکاسی حاوی ایده‌ها و الهاماتی است که فراتر از زیبایی شناختی بصری است. دسته‌بندی مسابقه عکاسی سال ۲۰۲۴ شامل «مناظر دریایی زیر آب»، «کشور جزیره‌های کوچک در حال توسعه »، «پدیده‌های کوچک و بزرگ زیر آب» و «کشف اعماق جدید» در مقابل «چشم انداز‌های روی آب» تعیین شده است.
مسابقه عکاسی زیر آب ۲۰۲۴ در ۱۳ رشته برگزار شده و از جمله شامل بخش‌های عکاسی ماکرو، زاویه باز و اجسام غرق شده و چهار رشته برای عکاسی در آب‌های بریتانیاست.
تصاویر منتخب طیف وسیعی از جنبه‌های منحصر به فرد را نشان می‌دهد که می‌تواند باعث افزایش آگاهی الهام، هشدار و شاید توبیخ نهاد‌ها و سازمان‌های مرتبط با حفظ و حراست از اقیانوس‌ها باشد.
در مسابقه عکس‌های زیر آب سال ۲۰۲۴ از میان ۶۵۰۰ عکس از سراسر جهان، عنوان بهترین عکس به الکس داوسون (ALEX DAWSON) و عکسی با عنوان استخوان‌های نهنگ تعلق گرفت. الکس ماستارد، رئیس هیأت داوران در باره این عکس می‌گوید: «عکس استخوان‌های نهنگ در سخت‌ترین شرایط، از غواصی که نفسش را در زیر سطح یخ گرینلند حبس کرده گرفته شده است و لباس غواص و نورافکن غواصی به آن حال و هوایی عجیبی داده است».
رنه گرینل کاپوزولا در رابطه با عکس خود می‌گوید: «این تور ماهیگیری بزرگ در عمق ۳۰ متری بر روی صخره‌های مرجانی قرار گرفته بود. غواصان داوطلب مدافع اقیانوس آن را در اطراف یکی از جزایر هاوایی به نام کونا آن را از آب بیرون کشیدند». کاپوزولا ادامه می‌دهد: «متأسفانه اقیانوس از وجود مقادیر زیادی زباله رنج می‌برد که علاوه بر انتشار مواد شیمیایی مضر می‌تواند صخره‌های مرجانی را از بین ببرد و تله‌هایی ایجاد کند که جانوران دریایی در آن‌ها محبوس شوند. »
یکی دیگر از عکس‌های برگزیده ۲۰۲۴ متعلق به عکاس پرتغالی، نونو سا در بخش حفاظت از محیط زیست دریا می‌باشد. تصویر برگزیده نشان دهنده تلاش مردم محلی برای نجات و بازگرداندن نهنگ جالوت به دریا در نزدکی کوستا دا کاپریکا است. سا می‌گوید: «این عنبر عظیم با گرفتار شدن در آب‌های کم عمق ساحلی سعی داشت به دریا برگردد و مردم هم تلاش کردند او را به سمت دریا برگردانند، اما چند ساعت بعد، نهنگ آخرین نفس‌های خود را کشید و همانجا بر روی ساحل مرد».
عکاس کهنه کار اسپانیایی، رافائل فرنادز کابالرو با دو عکس، یکی از لحظه بلعیدن یک توده کامل از ماهی توسط نهنگ خاکستری و دیگری نمای نزدیک از چشم نهنگ در این رقابت شرکت کرد. هر دو عکس در ایالت باخا کالیفرنیای مکزیک و در خلیج ماگدالنا گرفته شده است. کابالرو در باره عکس صید ماهی توسط نهنگ می‌گوید: «این عکس لحظه حمله به طعمه را نشان می‌دهد، با چین‌های شکمی نهنگ که به خاطر فیلتر کردن آب و بلیعدن صد‌ها کیلو سادرین در یک لقمه باز شده است؛ صحنه‌ای که به سادگی فراموش نمی‌شود». الکس ماستارد، رئیس هیأت داوران در باره عکس چشم نهنگ کابالرو معتقد است: «تاکنون کمتر کسی چشم در چشم یک بالن دوخته است. با این تصویر شگفت‌انگیز، بیننده می‌تواند به روح این موجود باهوش نگاه کند. این یک پرتره فوق‌العاده در زیر آب است».
عکاس آمریکایی کت ژو با تصویری از غواصی در شتلند برنده عکس‌های مربوط به آب‌های بریتانیا شد. داوران حلقه‌های حباب، که بیانگر انرژی آزاد شده از حرکت پرندگان ماهیخوار در زیر آب است را شایسته تقدیر دانستند.
عکس جاذبه ستاره(Attraction Star) جنی استاک یکی دیگر از تصاویر انتخابی بریتانیا در مسابقه ۲۰۲۴ روز اقیانوس است. استاک در باره نحوه گرفتن عکس خود چنین توضیح می‌دهد: « نزدیک غروب به آب عمیق و سبز تیره رنگ دریاچه اوبان در اسکاتلند رسیدم. به منطقه‌ای نزدیک شدم که نورافکن من رنگ‌های تند پوشش زنده کف دریاچه متشکل از هزاران ستاره شکننده (نوعی ستاره دریایی) را روشن می‌کرد. من به سرعت در حال عکس گرفتن بودم که ناگهان یک خارپشت دریایی بنفش رنگ توجه مرا جلب کرد و به وجد آورد. وجود یک ستاره بزرگ در میان این بی‌مهرگان رنگارنگ، تصویری با پس زمینه در هم تنیده ایجاد کرده بود».
لیزا استنگل، از ایالات متحده، با عکسی از گالیت(دولفین ماهی) در حال صید ساردین در مکزیک یکی دیگر از عکاسانی است که مورد توجه قرار گرفت. او در مورد عکس خود می‌گوید: «در اقیانوس و بخصوص در اطراف گله ماهی‌ها سر و صدای زیادی شنیده می‌شود. من صدای حمله گالیت را به دسته ماهی‌ها شنیدم و آنرا با دوربین دنبال کردم و عکس گرفتم. استفاده از این روش در آن شرایط دشوار به من فرصتی داد تا از این لحظه خاص عکس بگیرم».
جایزه بخش اجسام غرق شده در آب به مارتین بروئن آمریکایی، به عکسی با عنوان شلیک دو تانک چیفتن که با استفاده از لنز چشم ماهی (Fisheye lens)گرفته شده بود تعلق گرفت. این عکس که در آب‌های خلیج عقبه اردن گرفته شده، تانک‌های غرق شده در حالت آرایش تهاجمی در صحنه نبرد را بر روی صخره مرجانی کف دریای سرخ نشان می‌دهد.
عکس کریستی اندروز از یک بلنی که یک بطری خالی در احاطه مائرل‌های زیبای صورتی رنگ(نوعی جلبک) در بستر رودخانه فال در کورنوال را بعنوان خانه خود انتخاب کرده است، در بخش همزیستی در آب‌های بریتانیا برگزیده شد. او می‌گوید: « بلنی‌ها به طور طبیعی پوسته صدفی سایر موجودات دریایی را به عنوان خانه انتخاب می‌کنند اما این یکی خلاقیت به خرج داده و در یک بطری خالی خانه کرده است».
تالیا گریس، از استرالیا، با پرتر‌های انتزاعی از یک اسب دریایی در آب‌های تیره رنگ نزدیک جزیره بره در سیدنی، برنده ژانر عکاسی ماکرو شد.
جاناتان بونکر با عکسی از یک کوسه گربه در میان جلبک‌ها برنده بخش عکاسی با دوربین کامپکت آب‌های بریتانیا شد. او این عکس را در خلیج چزیل در استان دورست بریتانیا گرفته است.
انریکو سوموگی با عکسی از یک حلزون دریایی که یک می‌گوی امپراتور روی آن سوار است برنده کامپکت شد. این عکس در والمبن، در ساحل شمال شرقی جزیره بالی اندونزی گرفته شده است.
منابع:
Hipa newsletter
isna.ir/news
bbc.com/persian/articles/cyej651l274o1/16
un.org/en/observances/oceans-day