کتاب عکاسی به مثابه تئاتر قدرت، نوشته حامد طاهری کیا توسط انتشارات کتاب پرگار منتشر شد. چاپ اول این کتاب در قطع رقعی در ۱۶۰ صفحه و شابک: ۹۷۸۶۰۰۵۷۵۹۷۷۸ با قیمت ۲۱۰ هزار تومان عرضه شده است.
در مقدمه کتاب آمده است:
کتاب حاضر حاصل پرسه‌زنی در بین مجلات سال‌های ابتدایی دهۀ شصت ایران است. تولید دانش براساس پارادیم پوزیتیویستی جدید مبتنی بر مستندات دقیق و واضح و قابل آزمون است. لازم است تولید علم قابل آزمودن و قابل رد کردن باشد و اساس تولید علم اگر قابلیت ردشدن نداشته باشد علم نیست. تولید دانش در علوم انسانی ایران نیز بر این پایۀ مدرنیستی استوار است. از این رو کتاب حاضر به طور مسلم در این پارادایم قرار نمی‌گیرد.
تولید دانش براساس پرسه‌زنی و کوچ‌رویْ پارادایمی دیگر را، جز آنچه توصیف شد، طرح می‌کند. دانش کوچ‌رو تولید دانش را موقعیتی قطعی و مبتنی بر مستنداتی شفاف و دقیق در نظر نمی‌گیرد، زیرا جهان هستی شفاف و دقیق نیست، بلکه در نظام گفتمانیِ تولید دانش شفاف و دقیق می‌شود. جهان هستی فرایندی در حالِ شدن است و نظام دانش فراتر از آن نیست، برعکس درون هستی در جریان است. جهان ماهیتی در حال حرکت و تغییر دارد، بنابراین موقعیت‌ها موقتی است و تولید دانش نه برای بازنمایی هستی که نمایانگر انکسار از جریان حرکت آن است.
متن حاضر ایده‌ای برآمده از تنیدگی سیاست و فرهنگ بصری و عکاسی است. تنیدگی این‌ها همانند طول‌موج‌هایی است که بر هم سوار شده و بر یکدیگر تأثیر می‌گذارد و از یکدیگر تأثیر می‌گیرد. تنیدگی موقعیت‌های مختلفْ روشی برای تولید مسئله و ایجاد تخیل به مثابۀ امکان اندیشیدن دربارۀ امکان‌های مختلف پرداختن به پدیده است. تنیدگیِ نیروهای مختلف زوایای جدیدی را برای ورود به وضعیت تاریخی پدیده نمایان می‌کند و امکان کشف‌کردن دوبارۀ آن را به وجود می‌آورد. به همین سبب، تألیف دربارۀ امکان‌های جدیدِ فهم پدیده با ابهام و جسارت رویارویی با آن و به‌کارگیری تخیل به مثابۀ شیوه‌ای برای فکرکردن در هنگامۀ ابهام همراه است.
مناسبات تاریخیِ نیروهای شکل‌دهندۀ پدیده کشف و آنگاه در هم تنیده می‌شود تا ایده شکل پیدا کند. ایده به واسطۀ شکلی که پیدا می‌کند دست به خودبیانگری می‌زند. پس دانش کوچ‌رو در پی کشف و پدیدارکردن وضعیت مبهم مسئله است. بدین ترتیب، ردکردن و قبول‌کردن مسئله همانا مسئله‌ای گفتمانی است. گفتمانی که مسئله را رد می‌کند آن را از بین نمی‌برد، بلکه فقط آن را از مرزهای گفتمانی‌اش کنار می‌گذارد. همچنین، وقتی گفتمانْ مسئله‌ای را قبول می‌کند، فقط نسبت به آن وضعیتی که مسئله را پذیرفته است احساس مسئولیت می‌کند و برای قبول‌کردن حالات دیگرِ مسئله باید دوباره برای پذیرش یا نپذیرفتن آن تصمیم بگیرد. در نتیجه، هدف این کتاب ایجاد مسئله و پیداکردن مناسبت‌های جدید میان نیروهای شکل‌دهندۀ پدیدۀ عکاسی است تا موقعیتی جدید از دانش را پدیدار کند.
کتاب به چهار بخش تقسیم شده است. بخش ابتدایی، که دربردارندۀ هدف اصلی کتاب است، «عکاسی در راه وطن عالی اسلامی» نام دارد. وطن عالی اسلامی همان وضعیت اجتماعی‌ای است که ایدئال اکثریت انقلابی‌ها برای به ثمر رساندن انقلاب ۵۷ بود که سپس در دهۀ شصت بنای تولید سیاست و فرهنگ بر آن گذاشته شد. در این بخش، هدفْ شناخت کارکرد تنیدگیِ آن ماشینی است که اجزای آن سیاست و تاریخ و انقلاب و جنگ و عکاسی و فرهنگ بصری است. مطالب این فصل برگرفته از مجلات جوانان، زن روز، صحیفه، امید انقلاب، فصلنامۀ هنر، بوستان، هنر، سپید و سیاه، کاووش، تهران مصور، و بیداران است که در آن‌ها مطالبی پیرامون عکاسی وجود داشت. در سال‌های پس از انقلاب، گفتمان سیاسی جمهوری اسلامی به تولید یک تاریخ جدید، به واسطۀ ایجاد مستندات مختلف از جمله مستندات بصری، نیاز داشت تا بتواند هویت جدید انقلابی اما ریشه‌داری را معرفی نماید؛ فرایندی ناخودآگاه و خودآگاه که ضرورت سیاسی آن را به وجود آورده بود. نویسنده در بین مطالبی که در این مجله‌ها دربارۀ عکاسی وجود داشت پرسه زده است تا بتواند یکی از موقعیت‌های فرهنگ بصری تاریخ جامعۀ پساانقلابی را تبدیل به مسئله کند.
در بخش‌های دوم تا چهارم کتاب به سویۀ عصر دیجیتالیزه‌شدن عکاسی و فرهنگ بصری در پیوند با سیاست و فرهنگ پرداخته‌ایم. چرخش از عکاسی آنالوگ در تاریخ سیاسی دهۀ شصت ایران به سوی عکاس دیجیتال معاصر مبتنی بر پیوند زیربنایی عکاسی با سیاست و فرهنگ است. عکاسی تنیدگی گسست‌نیافتنی‌ای با سیاست و فرهنگ دارد که در تحولات تکنولوژی، با ماهیتی یکسان، شکل‌های متفاوتی به خود گرفته است. بنابراین، در بخش‌های دوم تا چهارم سعی داریم نسبت‌های تنیدگی عکاسی با تکنولوژی معاصر را در دو عرصۀ سیاست و فرهنگی واکاوی کنیم.
بخش دوم کتاب با عنوان «سیاست و عکاسی در فرهنگ الگوریتم» سعی دارد با معرفی فرهنگ دیجیتال به مثابۀ فرهنگ الگوریتم بستری را مشخص نماید که در آن حرکت عکاسی به واسطۀ تکنولوژی دیجیتال در پیوند با سیاست رخ بنماید. در نتیجه، بخش دوم همانند پلی ارتباطی بین بخش‌های اول و سوم و چهارم عمل می‌کند تا ظرفیت‌های پیوند سیاست و فرهنگ و عکاسی در گستره‌ای از آنالوگ تا دیجیتال مطرح شود.
بخش سوم کتاب با عنوان «عکاسی، فرهنگ دیجیتال، و بهار عربی: امکان تولید جماعت متصور» به بحث سیاست و عکاسی در جهان عرب و جریان بهار عربی با توجه به دنیای دیجیتال می‌پردازد. قسمت ابتداییِ این بخش از انقلاب و جنگ ایران در دنیای آنالوگ می‌گوید و قسمت دوم از انقلاب در عصر دیجیتال و فرهنگ بصری دیجیتال در مقیاس جهان عرب. از این رو، قسمت دوم این بخش می‌تواند جنبه‌های دیگری از مسئلۀ تنیدگی سیاست و فرهنگ و عکاسی را برای خواننده طرح کند.
عنوان بخش چهارم «عکاسی به مثابۀ تئاتر قدرت: تسخیر مکان در فرهنگ بصری دیجیتال» است. این قسمت درصدد مسئله‌آمیزکردن کنشگر دیجیتالی‌ای است که با تجهیزشدن به تلفن‌های همراه جهان را به مکانی برای شدت تولید انبوه عکس تبدیل کرده و از پی آن شکل جدیدی از قدرت را ایجاد کرده است. دو قسمت اول و دوم این بخش به شکلی از عکاسی می‌پردازد که در آن جامعه مکانی سیاسی برای تولید عکس‌های سیاسی است. بنابراین، در قسمت سوم این بخش ویژگی جهان به مثابۀ مکانی در معرض تصویرشدن را با رویکرد به مسئلۀ شدت تولید عکس در دوران دیجیتال بررسی می‌نماییم.
در نتیجه، تمامیت کتاب در راستای امکان تولید دانش دربارۀ عکاسی است. عکاسی رسانه‌ای است که بیش از هر هنر دیگری نقش رسانه‌ای دارد و افزون‌تر از هر هنر دیگری با واقعیت مادی جهان آمیخته است. آمیختگی عکاسی با جهان مادی سبب شده است هستی عکاسی با قدرت پیوند بخورد؛ حال این قدرت یا در دست شهروند است یا در دست حکومت.
برای تهیه کتاب «عکاسی به مثابه تئاتر قدرت» با تخفیف به سایت انتشارات کتاب پرگار مراجعه کنید.
