تصویر ۱. هنریک اشپولر هنگام عکاسی در پروژه‌ی روز سوم
موزه‌ی هنرهای زیبای شهر لولُکْل سوئیس به تازگی میزبان بازدیدکنندگان آثار عکاس معاصر آلمانی هنریک اشپولر[۱] بود، پروژه‌ای که با حمایت مالی موزه‌ی هنرهای زیبا (MBAL) و پارک طبیعی دو انجام گرفته.
برگزاری این نمایشگاه بهانه‌ای شد تا نگاهی داشته باشیم به بدنه‌ی کاری این عکاس.
هنریک اشپولر (متولد ۱۹۶۵) از سال ۱۹۹۲ عکاسی را آغاز کرده و اکنون به عنوان استاد عکاسی در برنامه‌ی مطالعه‌ی طراحی ارتباطات در دانشگاه علوم کاربردی در آلمان مشغول به کار است. آثار او در نمایشگاه‌ها و کتاب‌های متعددی به نمایش درآمده‌اند. او با اتخاذ رویکردی زیبایی‌شناختی و در امتداد مسیر الگویی که در جهان با عنوان «عکاسی سرد» شناخته شده است، در ادامه‌ی راه و نگاه عکاسان شناخته‌شده‌ی آلمانی مدرسه‌ی دوسلدرف، از جمله آنْدْرِئاس گورسکی (متولد ۱۹۵۵) و توماس اشتروت (متولد ۱۹۵۴) و آثار عکاسان مکان‌نگاری‌های نوین، تصویرگر مناظر سده‌ی بیست‌ویکمی، رد حضور انسان و جنبه‌های صنعتی و ماشینی‌شده‌ی مراکز اصلی تولید، حفظ و توزیع کالا و اطلاعات در دوران معاصر است.
پروژه‌ی صفرویک گردش اطلاعات[۲]
همزمان با آغاز هزاره‌ی سوم، سالی که شبکه‌ی جهانی اینترنت هنوز به طور عمومی فراگیر نشده بود، اشپولر در نخستین پروژه‌ی رسمی‌اش به سراغ جریان صفرویکی اطلاعات رفت تا شریان‌های حیاتی جهان دیجیتال و اینترنت را، که به‌زودی بر تمام جهان استیلا می‌یافتند، تصویر کند. او با جهانی یکنواخت و تمیز، شبیه آنچه در بیمارستان‌ها می‌بینیم، الگوهای تکراری، محفظه‌ها و جعبه‌های فلزی یک‌شکل مواجه شد که گهگاه با سیم‌های رنگی جان می‌گرفتند. عکس‌های مجموعه‌ی صفرویک گردش اطلاعات (۲۰۰۱) ما را با آن چیزی آشنا می‌کند که پشت دنیای رنگارنگ دیجیتال و فضای اینترنت وجود دارد، سرورهای بی‌شکلی که تمام اطلاعات موجود در فضای عظیم اینترنت را در خود جای داده‌اند.
پروژه‌ی روح جهان[۳]
اشپولر شش سال بعد را روی پروژه‌ی دومش، روح جهان (۲۰۰۸)، کار کرد. او با الهام از قطعه‌شعر شاعر آلمانی گوته با عنوان وِلْتزیله[۴] (به‌معنای روح جهان)—پهنای بهشت هم‌اینک می‌درخشد / درخششی رنگارنگ – به عکاسی در کارخانه‌های بزرگ و پیشرفته مشغول شد. اکنون این کارخانه‌ها را می‌توان «روح جهان» در نظر گرفت، چرا که سرچشمه‌ی آفرینش عمده‌ی محصولات جدید در دوران مدرن هستند. در این مکان‌های شگفت‌انگیز، پیچیده و رنگارنگ، انسان اهمیتش را از دست داده، زیرا بخش اصلی آفرینش به‌صورت خودکار و به‌دست ماشین‌های برنامه‌ریزی‌شده انجام می‌گیرد. اشپولر با تصویر کردن «پهنای بهشتی» که آدمی برای خود ساخته، ما را با دگرگونی ایده‌آل‌هامان آشنا کرده است.
پروژه‌ی روز سوم[۵]
اشپولر در پروژه‌ی بعدی‌اش از کتاب مقدس الهام گرفته. بر اساس این کتاب، خدا در سومین روز زمین را از دریا جدا کرده و زمین خشک و لم‌یزرع را حاصلخیز و بارور ساخته است. اینک، می‌توان دید که آدمی نیز توانسته زمین‌های خشک و لم‌یزرع را حاصلخیز و بارور کند، چرا که به‌سبب افزایش جمعیت و مصرف بیشتر، به محصولات خوراکی بیشتری نیاز دارد. او با ساختن فضاهای مصنوعی در محیطی شبیه کارخانه‌های تولید انبوه کالا در ردیف‌های منظم و بی‌نهایت از درختان و بته‌های یک‌شکل، و دستکاری ژنتیکی برای باروری بیشتر گیاهان سعی کرده است محصولات بیشتری تولید کند تا نیازهای روزافزونش را پاسخگو باشد. اشپولر با سفر به نقاط مختلف جهان، از جمله آمریکا، آلمان، هلند و اسپانیا صنعتی‌شدن کشاورزی در جهان و تبدیل زمین‌های خشک به کارخانه‌ی تولید محصول را به تصویر کشیده و حاصل کارهایش را در مجموعه‌ی روز سوم (۲۰۱۱) گرد هم آورده است.
پروژه‌ی مابین[۶]
اشپولر در پروژه‌ی مابین (۲۰۱۵) با سفر به نقاط مختلف جهان، از جمله چین، هلند، اسپانیا و آلمان، و عکاسی از بنادر، فرودگاه‌ها، بزرگراه‌ها و خط‌های آهن، توجهش را معطوف به توزیع و حمل‌ونقل سریع کالا در جهان کرده است. کاربردگرایی محض این مکان‌ها به آنها اشکال یکسانی داده طوری که تفاوت چندانی میان آنها نمی‌توان یافت. عکس‌های او از انبوه کانتینرها، بار فرودگاه‌ها و قطارها، خبر از سرعت و ابعاد تولید و مصرف کالا در جهان و ناچیزی حضور انسان می‌دهند و، همزمان، زیبایی را در یکنواختی مدرن می‌کاوند.
پروژه‌ی فرضیه[۷]
اشپولر در پروژه‌ی فرضیه (۲۰۱۹) که در فتوفستیوال ۲۰۱۹[۸] به نمایش درآمده است، به سراغ فضاهای علمی سده‌ی بیست‌ویکی رفته است. او در این پروژه مکان‌هایی را به تصویر کشیده است که حاصل تلاش دانشمندان برای یافتن پاسخ به پرسش‌های بنیادینی چون چیستی جهان‌اند، نقاط نادیده‌ی کهکشان، اثرات اولیه‌ی باقی‌مانده از زمین و ذرات بنیادین هستی؛ مکان‌هایی به‌غایت غریب که فراتر از تخیلات‌مان می‌روند. اشپولر در پروژه‌ی فرضیه ما را با فضاهای تحقیقاتی آزمایشگاهی و فرم‌های نوآورانه‌ی شکل‌گرفته از رویکردهای دانش‌بنیان آشنا می‌کند.
پروژه‌ی پارک دو[۹]
اشپولر در تازه‌ترین پروژه‌اش مسئولیت به تصویر کشیدن یک پارک طبیعی ملی واقع در ناحیه‌ی مرزی میان سوییس و فرانسه را به عهده گرفت. او طی یک سال، عکس‌هایی از این منطقه به مساحت ۳۰۰ کیلومتر مربع تهیه کرد که در موزه‌ی هنرهای زیبای شهر لولُکْل سوئیس به نمایش درآمده‌اند (این نمایش تا ۱۳ اکتبر ۲۰۱۹ ادامه داشت). تصاویر او نشان از رد حضور انسان و دست‌اندازی‌هایش دارند و نشان می‌دهند که حتی مناطق طبیعی حفاظت‌شده از این دست‌اندازی‌ها در امان نخواهند بود. سیطره‌ی دکل غول‌پیکر انرژی بادی بر منظره‌ی طبیعی، محاصره‌ی درختان با جاده‌ی آسفالت، حضور ناخوانده‌ی سازه‌های انسانی، زمین حفاری‌شده، ساختمان‌ها و جاده‌ها، سد آبی و خطوط آهن؛ حضور انسان بخشی از منظره‌ی طبیعی در سده‌ی بیست‌ویکم شده است.
تصویرگر نظم بی‌روح عصر ماشین، یا کاوشگر زیبایی کاربردگرایی محض صنعت، هنریک اشپولر با عکس‌های دقیق و زیبایی‌شناسی سردش، از سرورهای دیجیتال، سازه‌های ماشینی و علمی، تولید و توزیع انبوه کالا، صنعتی‌سازی و خودکارسازی روزافزون، افزایش رد حضور انسان و، همزمان، کم‌اهمیت شدن فردیت او، نمایانگر دگرگونی نیازها و ایده‌آل‌هاست، تصویرگر فرم‌هایی بدیع از مناظر سده‌ی بیست‌ویکمی.
پی‌نوشت:
[۱] Henrik Spohler
[۲] ۰/۱ Dataflow
[۳] Global Soul
[۴] Welt¬seele
[۵] The Third Day
[۶] In Between
[۷] Hypothesis
[۸] Fotofestiwal 2019
[۹] Parc du Doubs
