شیراز کودکی ما

توضیحات

منصور صانع تاکنون در کارنامه پربار خود، ده کتاب پژوهشی و مجموعه عکس را از دیار پارس به ثبت رسانده است. سه کتاب پیدایش عکاسی در شیراز (۱۳۶۹) / به یاد شیراز (۱۳۸۰) و شیراز کودکی ما (۱۳۹۰) به گونه‌ای مستقیم با تاریخ عکاسی ایران و به ویژه استان فارس و شهر شیراز پیوستگی دارند و در هر کدام از این کتاب‌ها، گوشه‌هایی از ماجراهای آشکار و نهان عکاسی در آن دیار بررسی شده است. پژوهش‌های صانع در این کتاب‌ها، راهگشای پژوهشگران دیگری است که به مطالعه در روند تاریخ عکاسی در دیار فارس و تا حدودی بوشهر، دلبستگی دارند. از سوی دیگر، این گونه پژوهش‌ها که به تاریخ آغاز و روند دگرگونی عکاسی در شهرهای ایران می‌پردازند، به روشن شدن گوشه‌های تاریک از تاریخ عکاسی سرزمینمان یاری بسیار می‌کند.
کتاب شیراز کودکی ما، نگاهی نوستالژیک و یادمان گونه دارد به شیراز در یکصد سال گذشته، به ویژه از سال‌های ۱۳۰۰ شمسی و پس از آن. چهرۀ شهر و مناطق پیرامون آن در عکس‌های گردآوری شده در کتاب، آشکارا گواهی است بر آهنگ پر شتاب زوال بافت تاریخی و اجتماعی آنکه به یقین، در خاطرۀ جمعی شیرازیان اصیل ماندگار مانده است و با دیدن عکس‌های این کتاب یاد یادگاران از دست رفتۀ گذشته تازه و زنده خواهد شد. برخی عکس‌های هوایی نیز که زینت بخش کتاب شده‌اند، به نیکویی کار این مقایسه را آسان کرده است.
بخشی از عکس‌ها به ساختمان‌ها و مکان‌هایی از شهر تعلق دارد که در جریان گسترش شهر و نوسازی خیابان‌ها در دهه‌های نخست ۱۳۰۰ شمسی ویران شده و به جای آن خیابانی پهن، می‌دانی گسترده یا ساختمانی تازه نشسته است. باغ‌هایی زیبا و باشکوه که دیگر نیست و ساختمان‌هایی که هر جزء آن با سرپنجه و شور و شعور استادانه معماران سنتی برپا شده بود. خیابان‌های خلوت که گفتگو درباره آن‌ها در شیراز کنونی، حکم قصه‌های شاه و پریان را دارد با مردمانی ساده و بی‌تکلّف که از ظاهر آن‌ها در عکس‌ها آشکار است. در این عکس‌ها همچنین، روند ورود مظاهر جدید فرهنگی و تکنولوژیک، همچون تئا‌تر، عکاسخانه، سینما، نهادهای جدید دولتی، اتوموبیل و هواپیما نمایان است.
کتاب «شیراز کودکی ما» بیشتر، دربردارندۀ عکس‌های دوران پهلوی است. دوره‌ای که درحدود چهل سال سال از تاریخ عکاسی و تولید روزافزون عکس در جنبه‌های گوناگون را در بر می‌گیرد و بررسی همه جانبه ابعاد آن در تاریخ عکاسی ایران دارای اهمیت بسیاری است. صانع در دو کتاب «به یاد شیراز» و شیراز کودکی ما «با گردآوری عکس‌های گوناگون این دوران، تلاش کرده تا این بخش از تاریخ عکاسی دیار فارس را از گزند فراموشی و از میان رفتن حفظ کند. کاری که البته انجام آن بر عهدۀ سازمان اسناد فارس و منطقه جنوب است و اگر چه هنوز هم دیر هنگام است اما باید در گردآوری، معرفی و پژوهش بر روی اسناد تصویری برجای مانده از این دوران و دوران پیش از آن اقدام شایسته و بایسته‌ای انجام پذیرد.
کتاب در ۲۲۴ صفحه در قطع خشتی بزرگ، با ۲۴۶ عکس و سند از نشریات و برگ‌هایی کتاب‌های دوران پهلوی همراه شده است. برخی از عکس‌ها با اندازۀ بزرگ و بسیار مطلوبی به چاپ رسیده‌اند. کتاب در شش بخش به شرح زیر تنظیم شده است:
۱-     از چار خیابون تا حوض فلکه
۲-    از بوشهر تا شیراز
۳-    از سینما دم کلیو تا آریانا
۴-    از گلشن تا جهان نما
۵-    از استخر تا پارس (مروری بر روزنامه‌های آن دوران)
۶-     مردم، زندگی و یادگار‌ها
در هر بخش به مناسبت موضوع؛ عکس‌ها، اسناد و گزیده‌هایی از کتاب‌ها و سفرنامه‌های دوران قاجار و پهلوی نیز ارائه شده تا معرفی عکس‌ها و موضوع آن‌ها برای مخاطبان امروزی وغیر آشنا آسان‌تر شود.
مؤلف، کتاب را با چاپ تکچهره‌ای با عنوان» اصغر آقوی نون شیرنی «به پدر خود، که روزگاری کام شیرازیان را شیرین می‌کرده تقدیم کرده است. سپاس و قدر‌شناسی او بدین گونه در سرآغاز کتاب، بر لطف و شیرینی کتاب و حس خاطره انگیز آن در تمامی عکس‌ها، بسیار افزوده است.

محمدرضا طهماسب‌پور

اطلاعات بیشتر