نگاهی دوباره به تعریف «عکس طبیعت»

در نگاه عمومی در کشور ما به هر عکسی که از مناظر و چشم اندازهای خارج از فضاهای شهری گرفته شده باشد حال آنکه بخشی از آن عکس متعلق به مزرعه، جاده، یا کلبه‌ای باشد، عکس طبیعت گویند و اصولا مرزبندی مشخصی مابین عکس طبیعت و عکس چشم انداز (خارج شهر) وجود ندارد.
اما در نگاه تخصصی‌تر و با توجه به تعاریف انجمن‌های بین المللی عکاسی و ضوابط جشنواره‌های معتبر بین المللی، عکس طبیعت ویژه گی‌ها و محدودیت‌های بیشتری از آنچه ذکر شد دارد که در این نوشته سعی می‌شود به بیان تعریف عکس طبیعت از دیدگاه مراجع بین المللی عکاسی و همچنین معرفی عکاسی حیات وحش (به عنوان شاخه‌ای مهم از عکس طبیعت) و تفاوت عکاسی طبیعت با عکاسی چشم انداز (Land Scape) پرداخته شود:

تعریف عکس طبیعت:

 بر اساس تعاریف فدراسیون بین المللی هنر عکاسی (فیاپ) و انجمن عکاسی آمریکا (که در انتهای این مقاله بطور کامل ترجمه شده آن‌ها در دسترس می‌باشد)، عکس طبیعت به شاخه‌ای از عکاسی گفته می‌شود که از گیاهان، جانوران، کوه‌ها یا صخره‌ها به نحوی ثبت شده باشد که در آن هیچ گونه اثر مستقیم یا غیر مستقیمی از حضور انسان دیده نشود، گیاهان پرورش داده شده از سوی انسان، راه‌ها، حیوانات اهلی یا حیوانات وحشی خارج از محیط زیست اصلی خود، هیچ یک در عکس طبیعت نباید حضور داشته باشند.

به عنوان مثال، بر اساس تعریف فوق و بر خلاف دیدگاه رایج داخل کشور، هیچ یک از عکسهای زیر عکس طبیعت محسوب نمی‌شوند:

وجود کلبه در هر دو عکس بالا سبب می‌شود این عکس‌ها، در دسته بندی عکس طبیعت محسوب نشوند و در دسته بندی «چشم انداز یا همان Landscape» قرار بگیرند.






حضور انسان و حیوان اهلی در دو عکس فوق مانع از آن می‌شود که این عکس‌ها در دسته بندی عکس طبیعت محسوب شوند.

اما عکسهای ذیل با توجه به تعاریف ذکر شده، عکس طبیعت محسوب می‌شوند:

عکس با ویژگی‌های عکس طبیعت


عکس با ویژگی‌های عکس طبیعت



عکس با ویژگی‌های عکس طبیعت

عکاسی حیات وحش:

عکاسی حیات وحش، شاخه‌ای مهم و سخت از عکاسی طبیعت می‌باشد که علاوه بر تعاریف فوق الذکر، سوژه آن (اعم از پرندگان، حشرات، پستانداران و جانداران زیر آب) می‌بایست بصورت آزاد در محیط طبیعی زندگی خود باشد، عکس از حیوانات در باغ وحش، حیوانات دست آموز و اهلی شده و سایر موارد مشابه عکس طبیعت محسوب نمی‌شوند. ذکر این مثال تاریخی اهمیت این موضوع را بیشتر مشخص می‌کند که، پس از اینکه مشخص شد سوژه عکس جایزه اول مسابقه عکاسی حیات وحش موزه تاریخ طبیعی انگلیس در سال ۲۰۰۹، یک گرگ دست آموز می‌باشد، جایزه از عکاس اسپانیایی عکس ذکر شده پس گرفته شد.

پس از اینکه مشخص شد، سوژه این عکس یک گرگ دست آموز است
جایزه و عنوان اهدا شده، از عکاس پس گرفته شد.

عکس طبیعت با موضوع حیات وحش



عکس طبیعت با موضوع حیات وحش

ویرایش و پردازش عکس طبیعت:

مستند بودن عکس طبیعت، از شروط اصلی کلیه مجامع معتبر عکاسی می‌باشد، طبق تعاریف این مجامع و چهارچوب رایج عکسهای قابل پذیرش در جشنواره‌های معتبر عکس طبیعت، هرگونه دخل تصرف در عکس که جنبه استنادی آن را از بین ببرد، حذف، اضافه، تکثیر یا جابجایی عناصر داخل عکس به هیچ وجه قابل قبول نمی‌باشد اما ویرایش عکس در حد چرخش، برش، اصلاح نور، رنگ و اصلاح شارپنس عکس برای عکسهای طبیعت، طبق تعاریف فوق بدون اشکال می‌باشد.

در انتها یاد آور می‌شوم قصد از ذکر موارد فوق، ارجح دانستن عکس و عکاسی طبیعت بر سایر شاخه‌های نزدیک به خود مانند عکاسی چشم انداز (Landscape) و عکاسی سفر نمی‌باشد. بلکه مطرح نمودن تفاوت نگرش رایج به عکس طبیعت در داخل و خارج کشور و سعی بر نزدیک‌تر نمودن نگرش داخل کشور به تعاریف جهانی آن، انگیزه اصلی نگارنده برای نوشتن مطالب فوق بوده است.

پی نوشت:

تعریف عکس طبیعت از نگاه فدراسیون بین المللی هنر عکاسی (فیاپ):

به تصویر کشیدن حیوانات غیر اهلی و گیاهان خود رو در محیط طبیعی و انواع پدیده‌های طبیعی از حشرات تا کوه‌ها یخی و پدیده‌های جوی و طبیعی عکاسی طبیعت محسوب می‌شود، بنا بر این عکاسی حیوانات اهلی یا حیوانات محبوس یا تحت هر نوع قید و بند یا دست آموز و همچنین عکاسی از گیاهان رشد داده شده توسط انسان در دسته بندی فوق جایی ندارند.

شواهد کوچکی از حضور انسان برای موضوعات طبیعت مانند پرنده‌های غیر اهلی که خود را در محیط زندگی انسانی تطبیق داده‌اند قابل قبول است.

عکس می‌بایست با اصالت و مستند بوده و توسط عکاس و ابزار عکس برداری به ثبت رسیده باشد.
هر نوع پردازش در عکس طبیعت می‌بایست محدود به رفع عیب و نقصهای کوچک و اصلاحاتی بوده که محتوای صحنه اصلی را تغییر ندهد. ضمن رعایت مسایل فوق الذکر، هر تلاشی در جهت افزایش سطح هنری عکس طبیعت می‌بایست به کار گرفته شود.

تعریف عکس طبیعت از نگاه انجمن عکاسی آمریکا:

عکاسی از طبیعت، استفاده از روشهای عکاسی برای ترسیم مشاهدات تمامی شاخه‌های تاریخ طبیعی بجز مردم‌شناسی و باستان‌شناسی منحصر می‌شود. عکاس طبیعت می‌بایست قادر به نفهیم موضوع عکس و متعهد بر ارایه صادقانه آن باشد. موضوع و داستان عکس می‌بایست با ارزش‌تر از کیفیت عکس باشد. عناصر انسانی مانند جاده‌ها، رد چرخ خودرو، پرچین‌ها، انسان‌ها، خطوط برق و تلفن و… نباید نمایش داده شوند مگر در مواردی بسیار نادر از جمله کمک به برجسته‌تر شدن موضوع عکس یا مواردی که عناصر فوق به چشم نیامده و جلب توجه ننمایند. (مانند نمایش پلاکهای تحیقیقاتی نصب شده روی بدن حیوانات وحشی). نمایش گیاهان یا حیوانات که در پیدایش آن‌ها انسان نقش داشته (مانند گیاهان پیوندی)، گیاهانی که بطور واضح و با نظم و ترتیب خاصی روییده باشند قابل قبول نمی‌باشد.
در ویرایش و پردازش عکس، هیچ عنصری نباید حذف، اضافه، جابجا و یا تکثیر شود و فقط تغییر سایز، برش عکس، تغییر سطحهای نوری عکس (روشنی‌ها و تاریکی‌ها) و ترمیم رنگ اصلی مجاز می‌باشد.

شاخه عکس حیات وحش از دیدگاه انجمن عکاسی آمریکا:

عکس حیات وحش به یک یا گروهی از حیوانات غیر اهلی اطلاق می‌شود که در محیط طبیعی خود بصورت آزاد زندگی می‌کنند. بنابراین عکس‌های مناظر و یا کادر بسته از حیوانات در باغ وحش یا در مزارع و یا حیواناتی که تحت کنترل باشد برای عکاسی حیات وحش مناسب نیست.