عکاسی از حیات وحش ایران

 تصویر۱ : یک جفت جغد کوچک کنجکاو که از دیدن من بسیار متعجب شده بودند و کنجکاوی آنها اجازه داد تا این عکس را در اردیبهشت ۸۴ در اطراف دریاچه بزنگان از آنها بگیرم

 

تصویر۲- قوی گنگ وحشی در منطقه زاغ مرز میانکاله در دی ماه ۸۶ . زمستان سال گذشته زمستان بسیار سردی بود وجمعیت خوبی از قوهای گنگ و فرباد کش به این منطقه امده بودند

 

چرا باید از حیات وحش عکاسی کنیم ؟

قبل از هر چیز باید بدانیم که چرا باید از یک حیوان عکاسی کنیم. آن هم یک حیوان وحشی که نیاز به صرف وقت و هزینه بسیاری دارد. در جواب این سوال می توان گفت در دنیای کنونی هر روزه برتعداد گونه هایی که در معرض خطر انقراض قرار می گیرند افزوده می شود و وجود تمامی این موجودات برای ادامه چرخه حیات سیاره ما لازم بوده و چون خود ما این تعادل موجود در این سیاره خاکی را به هم زدیم. بنابراین ما نیز باید بیش از پیش برای حفاظت و حمایت از انها کوشا باشیم. از نظر من بهترین راه شناساندن موجوداتی که در اطراف ما زندگی می کنند عکاسی از انها است . معمولا اکثر انسانها زیاد به موجوداتی که در اطراف آنها زندگی می کنند توجه نمیکنند که گرفتن یک عکس خوب و زیبا موجب میشود تا بیننده بیشتر در مورد آن فکر کند و در نتیجه با تامل و کنجاوی در اطراف آن به اهمیت دیگر مخلوقات خداوند ( غیر از انسان) پی خواهد برد . کشور عزیزمان ایران به دلیل داشتن اقلیمها و شرایط اب و هوایی گوناگون دارای جوامع جانوری و گیاهی متفاوتی نیز است که همین موضوع موجب شده تا بیش از ۷۰۰۰ گونه گیاهی مختلف و بیش از ۵۱۲ گونه پرنده و بیش از ۱۲۰ گونه پستاندار و…. برای عکاسی در جلوی دیدگان شما قرار گیرد .که کمتر کشوری در دنیا وجود دارد که چنین قابلیتی داشته باشد . طبیعت پر از هیجانهای جالب و اکتشافات است مثل تغییر شکل جذاب یک کرم به پروانه . باز شدن گلبرگ گیاهان با طلوع افتاب و بسته شدن انها هنگام غروب . مشاهده مهاجرت پرندگان در حال پرواز و ارایش انها . مستی یک کل زیبا بر فراز صخره ها یا پرواز هماهنگ یک دسته بزرگ سار این موضوعات در چنگ یک عکاس خوب می تواند تبدیل به یک شاهکار شود.

تصویر ۳- سهره های پیشانی سرخ دارای جمعیت خوبی در مناطق کوهستانی کشور هستند این عکس در دره چهلمیر در پارک ملی تندوره در شهریور ۸۶ گرفته شده است

 

 

تصویر ۴: سهره طلایی نژاد شرقی اطراف گناباد ابان ۸۵

 

آیا عکاسی از حیات وحش یک هنر محسوب می شود ؟

در جواب این سوال باید ابتدا تعریفی از هنر و هنر عکاسی آورده شود. هنر به اولین قرون پیداییش انسان برمی‌گردد. غارنگاره‌های زیبا و صاحب سبک مربوط به گوزن‌ها و شکارچیان، همه حاکی از وجود شباهت‌ها و تفاوت‌های ما با نیاکانمان است. هنر به گونه‌های مختلفی تجلی می‌یابد و شامل زمینه‌های متفاوتی نظیر نقاشی، اجرای موسیقی و… می‌شود. هنر اغلب در مورد چیزهایی است که همانند زنجیره به یکدیگر پیوسته‌اند یا نشانگر یکدیگر بوده و یکدیگر را در ذهن مجسم و زنده می‌کنند و در پی هم می‌آیند. و هنر عکاسی به نظر من انتقال اندیشه های والای انسانی از دریچه نگاه عکاس به دنیا است باید تصاویر را طوری ثبت کرد که تصویری که هر روزه مردم می بینند طوری زیبا و خلاقانه ثبت شود که تاکنون از این زاویه به دنیا نگاه نکرده باشند . چند درصد از مردمان فریدونکار در یک قدمی درنای سیبری این پرنده زیبا را دیده اند و یا چند درصد از انها از وضعیت بحرانی این گونه در سطح جهان و ایران اگاه هستند. همانقدر که یک عکاس در ثبت معضلات اجتماهی باید متعهد باشد در حفظ تنوع زیستی ارزشمند کشورش نیز باید این تعهد را احساس کند واگر هنر را از دید ثبت زیبایی ها بنگریم چه چیزی زیباتر از طبیعت و کشف و شهود در ان می توانید پیدا کنید. پس عکاسی حیات وحش هم دارای رسالتهای خاص خودش است و هم دارای زیباییهای منحصر بفرد .

تصویر۵ : اهوی ماده منطقه شیر احمد سبزوار این حیوان زیبا منتظر شد تا فرزندش که اتفاقی در زیر یک بوته متوجه ان شدم از جلوی دیدگان من برود و سپس خودش دور شد خرداد ۸۵

 

برخی از تجربیات من در زمینه عکاسی از حیات وحش ایران

قدم اول در عکاسی حیات وحش هدفمند بودن آن است. قبل از اینکه از خانه خارج شوید موضوع عکاسی خود را مشخص کنید. شانس مشاهده تصادفی حیات وحش خیلی کم است. اما شما می توانید آن را با یادگیری درباره گونه های مختلف، زیستگاه آنها، تغذیه آنها، جفت گیری و تولید مثل و چرخه زندگی آنها بهبود ببخشید. دو منبع مهم اطلاعات در این مورد یکی کلیدهای شناسایی و و رفرنسها  و دیگری راهنماهای صحرایی برای شناسایی حیوانات و گیاهان می باشد . خوشبختانه این منابع برای گونه های جانوری و گیاهی ایران نیز موجود می باشد که در صورتی که شما می خواهید یک عکاس حرفه ای حیات وحش باشید بسته به موضوع عکاسی‌تان مجبورید حتما آنها را تهیه نمایید که در اینجا چند عدد از آنها به عنوان مثال امده است . بطور مثال اگر شما قصد دارید بر روی پرندگان ایران کار کنید چنین کتابهایی را حتما باید در کتابخانه تان داشته باشید شامل:

منصوری . جمشید . راهنمای صحرایی پرندگان ایران ۱۳۷۹ نشر ذهن آویز

منصوری . جمشید . پرنده شناسی ۱۳۷۹. انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

و یا اگر قصد دارید بر روی پسنانداران ایران کار کنید؛

ضیائی . هوشنگ . راهنمای صحرایی پستانداران ایران ۱۳۷۵ . انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست

اعتماد . اسماعیل . پستانداران ایران . سازمان حفاظت محیط زیست

در مورد سایر جانداران نیز منابع فارسی و لاتین بسیاری وجود دارد که می توانید با مراجعه به کتابخانه های ادارات محیط زیست در سرتاسر ایران و همچنین دانشکده های زیست شناسی و منابع طبیعی به راحتی به آنها دسترسی پیدا کنید و یا از کتابفروشیها آنها را خریداری نمایید . چیز دیگری که در عکاسی حیات وحش اهمیت دارد این است که شما با داشتن یک یا دو عکس و یا حتا صدها عکس نمی توانید بصورت یک شغل به آن نگاه کنید موفقیت در این عرصه مستلزم داشتن هزاران هزار عکس موفق است از سوژه هایی که باید نسبت به انها شناخت داشته باشید در این صورت است که می توانید انها را آرشیو کرده و بصورت یک بانک عکاسی در آورید و مشکلات ناشی از عدم وجود کپی رایت در ایران بجنگید تا شاید یک زندگی متوسط از این طریق داشته باشد. البته این جنبه حرفه ای قضیه بود می توانید شغل دیگری داشته باشید و در ایام استراحت کاری به نواحی مناسب بروید و از زیبایی های طبیعت لذت ببرید و با گرفتن شاتهای خوب دیگران را نیز شریک کنید و گاهی نیز عکسهایتان را بفروشید .

چیز دیگری که باید ذکر این است که عکاسی از حیات وحش محدود به مناطق حفاظت شده و پارکهای ملی و ذخیره گاههای زیست کره نمی شود اگر درست به اطرافمان نگاه کنیم حتی شما پایتخت نشینها هم در پارکهای اطراف خانه تان موضوعاتی برای عکاسی پیدا خواهید کرد . همیشه با این تصور به طبیعت بروید که عکس‌هایی بگیرید تا نحوه تفکر شما نسبت به موضوع یا احساس لطیف حیوانی که عکس می‌گیرید به مخاطبی که عکس شما را می‌بیند، منتقل شود. در این زمینه چند مثال با عکس خواهم آورد که بیشتر به این موضوع توجه کنید:

 

تصویر۶ : اردک سرسفید ماده از گونه های در معرض خطر انقراض در سطح جهانی دریاچه قوریگل اردیبهشت ۸۴

مثال اول: استفاده مناسب از انعکاس حیوانات درآب

حیوانات در طبیعت ایران- به دلیل داشتن اقلیم نیمه‌خشک- همچون انسان به آب این مایه حیات بسیار اهمیت داده و از محیط‌های آبی بسیار لذت می‌برند. انتقال این حس لذت و استفاده مناسب از زاویه نور مناسب و انعکاس موضوع در آب به ویژه در سرچشمه‌ها و آبشخورها می‌تواند به شما در گرفتن عکسی زبیا کمک کند. بدین ترتیب شما فقط یک حیوان را در کادر ثبت نکردید، بلکه حس لذت بردن از زندگی موضوعتان را به مخاطبتان منتقل کردید. این می‌تواند یک ثبت هنرمندانه باشد و بالطبع اگر هزاران عکس این چنینی حتی از موضوعات تکراری بگیرید برای مخاطب شما جذاب خواهد بود.

تصویر۷ : نور طلایی خورشید در صبح زود با این دسته بزرگ از فیلوشها این تصویر را در یکی از تالابهای فریدونکنار ایجاد کرده است اسفند ۸۶

مثال دوم : استفاده مناسب از نور

ما دو زمان طلایی درعکاسی حیات وحش داریم که به دلیل زاویه نور مناسب و رنگ‌های افسانه‌ای آنها سعی کنید درحد امکان در این زمان‌ها در فیلد باشید. یکی صبح زود در نیم ساعت اولی که آفتاب تازه طلوع کرده است. در این زمان شما هیچ‌گونه سایه‌ای برروی موضوعتان ندارید و رنگ‌ها بسیار جذاب و خیره‌کننده به نظر می‌رسند. زمان دیگر نزدیک غروب آفتاب است که به خصوص در تالاب‌ها از تجمع پرندگان می‌توان عکس‌های فوق‌العاده‌ای گرفت.

تصویر ۸: طرقه کوهی در منطقه حفاظت شده گلول سرانی اردیبهشت ۸۷

ثبت نمایش‌ها و رفتارهای خاص:

پرندگان و پستانداران دارای انواع نمایش‌های جنسی به خصوص در فصل تولیدمثل و نیز دارای رفتارهای خاصی در نوع تغذیه و قلمروطلبی‌شان هستند که با ثبت آنها می‌توانید مخاطبین خود را به هیجان آورید. با کمی مطالعه در زمینه این رفتارها و حدس زدن مناسب برای ثبت این لحظات می‌توانید باعث پیشرفت در فرایند عکاسی شوید.

 

نوشته و عکسها : سید بابک موسوی