سرعت شاتر چیست و چه تأثیری روی عکس‌هایتان می‌گذارد؟
سرعت شاتِر یک مفهوم پایه در عکاسی است—مفهومی که هر عکاس تازه‌کار باید آن را کاملاً یاد بگیرد. با یادگیری آن قادر خواهید بود که عکس‌های شارپ و تمیزی بگیرید و جلوه‌های جذابی را ایجاد کنید (از جمله محوی حاصل از سرعت شاتر پایین).
در این مقاله، با مفاهیم پایه مربوط به سرعت شاتر آشنا خواهیم شد، از جمله:
- تعریف سرعت شاتر
- تأثیر سرعت شاتر روی عکس‌ها
- سرعت شاتر پایین در مقابل سرعت شاتر بالا
- نحوه استفاده از سرعت‌های مختلف برای دستیابی به نتایج عالی
بنابراین، اگر می‌خواهید سرعت شاتر را کاملاً یاد بگیرید، با ما همراه باشید!
سرعت شاتر چیست؟ تعریف ساده
سرعت شاتر یعنی مدت زمانی که شاتر (پرده مسدودکننده نور) دوربین طی گرفته شدن عکس باز می‌ماند. شما کلید شاتر را فشار می‌دهید و شاتر برای مدت زمانی تعیین‌شده باز می‌ماند، سپس بسته شده و عکس ثبت می‌شود.
هر چه شاتر بیشتر باز بماند، نور بیشتری به حسگر ضبط تصویر دوربین دیجیتال (یا فیلم، در عکاسی آنالوگ) می‌رسد. این می‌تواند اثرات مختلفی در عکس داشته باشد که در ادامه به آن می‌پردازیم.
سرعت شاتر در مقیاس ثانیه (یا کسر ثانیه) تعیین می‌شود. به‌عنوان مثال، چند سرعت شاتر رایج عبارت است از: ۱/۱۲۵ (یک صدوبیست‌وپنجم) ثانیه، ۱/۲۵۰ ثانیه، ۱/۵۰۰ ثانیه، ۱/۱۰۰۰ ثانیه، ۱/۱۶۰۰ ثانیه، ۱/۲۰۰۰ ثانیه و… .
در واقع، عملاً هزاران گزینه برای سرعت شاتر وجود دارد، که هر یک به میزان کمی متفاوت نور به حسگر دوربین می‌رساند.
سرعت شاتر چه تأثیری روی عکس دارد؟
سرعت شاتر به دو طریق روی عکس تأثیر می‌گذارد:
- نوردهی را کم یا زیاد می‌کند.
- میزان وضوح کلی عکس (شارْپْنِس) را کم یا زیاد می‌کند.
بیایید به هر یک از آنها نگاهی داشته باشیم.
سرعت شاتر نوردهی را کم یا زیاد می‌کند
هر چقدر که شاتر بیشتر باز بماند، نور بیشتری به حسگر دوربین‌تان می‌رسد—و بنابراین نوردهی بیشتر شده و عکس روشن‌تر می‌شود.
بنابراین، اگر از یک درخت در ۱/۱۲۵ (یک صدوبیست‌وپنجم) ثانیه عکس گرفتید و سپس سرعت شاتر را به ۱/۶۰ (یک شصتم) ثانیه تغییر دادید، عکس دوم با سرعت شاتر کندتر (مدت زمان نوردهی بیشتر) —با فرض ثابت ماندن دیافراگم و ایزو—به‌شکل قابل‌توجهی روشن‌تر می‌شود.
این تأثیر مهمی است. بخش بزرگی از عکاسی درباره‌ی دستیابی به روشنایی یا نوردهی مناسب برای یک صحنه است، و با کم و زیاد کردن سرعت شاتر می‌توانید به نتایج مختلفی برسید. از همین رو، سرعت شاتر یکی از سه مؤلفه اصلی مثلث نوردهی دوربین در نظر گرفته می‌شود (در کنار دیافراگم و ایزو).
بنابراین، برای دستیابی به یک نوردهی مناسب باید سرعت شاتر را تنظیم کنید. بسته به صحنه‌ی پیش رویتان اعداد تغییر می‌کنند، اما به هر حال مراقب نواحی روشن (های‌لایت‌ها) و نواحی سایه باشید، به این معنی که نگذارید روشن‌ترین و تاریک‌ترین بخش‌های عکس بیش از حد و کمتر از حد نور بخورند.
سرعت شاتر میزان وضوح کلی عکس (شارپنس) را کم یا زیاد می‌کند
سرعت شاترهای سریع‌تر حرکت را منجمد می‌کنند و سرعت شاترهای کندتر حرکت را تار می‌کنند.
بنابراین، اگر از یک پرنده در حال پرواز با سرعت شاتر ۱/۴۰۰۰ ثانیه عکاسی کنید، حتی تمامی پرهای پرنده با وجود حرکت سریعش کاملاً واضح ثبت خواهند شد. اما اگر از همان پرنده با سرعت شاتر ۱/۱۵ ثانیه عکاسی کنید، تصویری بسیار تار و غیرقابل‌تشخیص حاصل می‌شود.
سرعت شاتر مورد نیاز برای منجمد کردن حرکت به سرعت سوژه متحرک وابسته است. شاید پری که در هوا این سو و آن سو می‌رود را بتوان با سرعت شاتر ۱/۲۰۰ ثانیه منجمد کرد، ما برای ثبت یک خودرو پرسرعت شاید به سرعت شاتر ۱/۲۰۰۰ یا بیشتر نیاز باشد.
سرعت شاتر کم یکی از اصلی‌ترین دلایل تار (محو یا فلو) شدن عکس است. بنابراین، باید دقت زیادی به سرعت شاتر انتخاب‌شده‌تان داشته باشید. همیشه اطمینان حاصل کنید که سرعت شاتر برای رسیدن به نتایج مورد نظرتان به‌قدر کافی سریع است.
نحوه تنظیم سرعت شاتر در دوربین
سازوکار سرعت شاتر در دوربین‌های مختلف با هم فرق می‌کند اما تغییر سرعت شاتر معمولاً بسیار ساده است (برای یادگیری تمامی جزئیات، توصیه می‌کنم که راهنمای دوربین‌تان را مطالعه کنید).
توجه داشته باشید که بنا بر حالت یا مود عکاسی دوربین، ممکن است دست‌تان برای تغییر سرعت شاتر باز یا بسته باشد. اگر آن را روی حالت خودکار (Auto یا P) قرار دهید، خود دوربین سرعت شاتر را انتخاب خواهد کرد و نمی‌توانید سرعت شاتر را تغییر دهید. در حالت دستی (Manual یا M)، امکان تغییر سرعت شاتر را خواهید داشت (در این حالت می‌توانید دیافراگم و ایزو را نیز تغییر دهید). در حالت تقدم شاتر (Tv) نیز می‌توانید سرعت شاتر را تعیین کنید و باقی تنظیمات مربوط به دیافراگم را خود دوربین با توجه به نوردهی بهینه انتخاب می‌کند.
هر یک از حالت‌های عکاسی در جای خود مفید هستند. بنابراین، سعی نکنید که فقط با یک حالت عکاسی کار کنید. در عوض، یاد بگیرید که بنا بر نیازهای عکاسی‌تان حالت عکاسی مناسب را انتخاب کنید.
نحوه انتخاب بهترین سرعت شاتر
اگر در انتخاب سرعت شاتر مناسب مشکل دارید، باید بگویم که تنها نیستید.
اما با آن که شاید انتخاب بهترین سرعت شاتر برای یک موقعیت عکاسی سخت به نظر برسد، این کار آنقدرها هم دشوار نیست. در ادامه قدم به قدم این کار را یاد خواهیم گرفت.
قدم اول: تعیین کمترین سرعت شاتری که عکسی واضح و شارپ حاصل می‌کند
به صحنه نگاه کنید. از خودتان بپرسید: آیا هیچ سوژه متحرکی در آن وجود دارد؟ و اگر این‌طور بود، برای منجمد کردن آنها به چه سرعت شاتری نیاز داریم؟
با گذشت زمان عملکردتان برای تعیین کمترین سرعت شاتر برای منجمد کردن سوژه بهتر می‌شود. اما در آغاز باید خیلی آزمون و خطا کنید. در اینجا کمترین سرعت شاتر برای منجمد کردن برخی سوژه‌ها عنوان می‌شود که می‌توانید با آنها شروع کنید:
- جریان آب: ۱/۱۲۵ ثانیه
- مردم در حال قدم زدن: ۱/۲۵۰ ثانیه
- مردم یا حیوان‌های در حال دویدن: ۱/۵۰۰ ثانیه
- خودروهای در حال حرکت: ۱/۱۰۰۰ ثانیه
- پرندگان در حال پرواز: ۱/۲۰۰۰ ثانیه
همچنین باید توجه داشته باشید که حتی اگر در صحنه پیش رویتان حرکتی هم وجود نداشت نمی‌توانید سرعت شاتر را روی هر عددی که دوست داشتید قرار دهید. اگر روی دست عکاسی می‌کنید، دستان‌تان لرزش خواهد داشت و می‌تواند باعث تار شدن عکس‌تان بشود—مگر این که سرعت شاتر به‌قدر کافی سریع باشد.
کمترین سرعت شاتر برای عکاسی روی دست از فردی به فرد دیگر متغیر است. همچنین به لنزتان بستگی دارد (در لنزهای بلندتر و با فاصله کانونی بیشتر لرزش‌ها بیشتر است). و به‌لطف فناوری لرزشگیری، با برخی دوربین‌ها و لنزها می‌توان در سرعت شاترهای خیلی کند هم روی دست عکاسی کرد. اما در کل توصیه من این است که با لنزهای کوتاه با سرعت شاتر ۱/۶۰ ثانیه یا سریع‌تر عکاسی کنید و برای لنزهای بلند با سرعت شاتر ۱/۱۶۰ ثانیه یا سریع‌تر، حداقل تا زمانی که چند آزمون و خطا انجام داده باشید.
البته، در عکاسی از صحنه‌های ساکن، گزینه‌ی دیگری هم دارید: استفاده از سه‌پایه. با فرض این که سه‌پایه‌تان محکم است و تکان نمی‌خورد، از این طریق می‌توانید سرعت شاتر را تا هر چقدر که بخواهید پایین بیاورید!
قدم دوم: سرعت شاتر را برای نوردهی مناسب افزایش دهید
در این مرحله، باید حداقل سرعت شاتر برای دستیابی به یک عکس واضح و شارپ را بدانید. از این میزان سرعت نباید پایین‌تر آمد—اما همیشه می‌توانید بالاتر بروید، بسته به شرایط و نیازهایتان.
اگر در حالت دستی عکاسی می‌کنید، نوار نوردهی را چک کنید (در منظره‌یاب یا روی نمایشگر). اگر نوردهی بیش از حد بود، به سرعت شاتر اضافه کنید.
اگر در حالت تقدم شاتر عکاسی می‌کنید، دوربین به‌صورت خودکار دیافراگم را انتخاب می‌کند. اما تا وقتی که دوربین‌تان دیافراگم مناسب را انتخاب کرده می‌توانید سرعت شاتر را افزایش دهید.
از طرف دیگر، اگر نوار نوردهی نشان داد که صحنه کمتر از حد نور خورده (آندِراکسپوز)، باید مؤلفه‌های دیگر نوردهی را تغییر دهید تا به نوردهی درست برسید. می‌توانید دیافراگم را بازتر کنید—اما اگر امکانش نبود، مجبورید ایزو را زیاد کنید.
در هر صورت، سرعت شاتر را کم نکنید! افزایش ایزو و نویزی شدن عکس بهتر از محو شدن سرتاسری و ناخواسته‌ی عکس است.
و همین! مرور دوباره جهت یادآوری: اول کمترین سرعت شاتر ممکن برای عکس واضح را مشخص کنید، سپس برای دستیابی به نوردهی بهینه تنظیمات مربوطه را اعمال کنید. به این طریق، به یک عکس واضح و شارپ دست پیدا می‌کنید—با یک نوردهی مناسب.
عکاسی با سرعت شاتر پایین
توصیه‌های مطرح شده در بخش قبلی برای موقعیت‌هایی مناسب هستند که می‌خواهید در آنها سوژه‌ی متحرک منجمد شود. اما اگر هدف‌تان رسیدن به یک عکس شارپ نبود چه؟ شاید بخواهید به‌شکل خلاقانه‌ای عکس‌تان را محو و تار کنید.
تار شدن تصویر همیشه هم بد نیست، چرا که می‌توان از طریق آن حس حرکت را انتقال داد، کما این که از این طریق می‌توان فرم‌های فوق‌العاده‌ای را به وجود آورد، مثل آبشار این عکس:
در موقعیت‌هایی که می‌خواهید عامدانه محوی حاصل از حرکت (موشِن بلِر) را به کار ببرید، بهتر است دوربین خود را روی حالت دستی (M) قرار داده و سرعت شاتر مناسب را تعیین کنید.
در این مرحله، باید نوار نوردهی دوربین را بررسی کنید و دیافراگم و/یا ایزو را طوری تنظیم کنید که نوردهی به سطح مطلوبی برسد.
توجه داشته باشید که برای این شکل از نوردهی طولانی باید از سه‌پایه استفاده کنید. در غیر این صورت، کل عکس تار خواهد شد و نه بخشی از آن!
یک ترفند حرفه‌ای: اگر با کاهش سرعت شاتر عکس‌تان بیش از حد روشن می‌شود، از فیلتر غلظت خنثی (ND) استفاده کنید. این فیلتر که بخشی از نور ورودی را سد می‌کند، بهترین ابزار برای نوردهی طولانی است.
اما همچنین می‌توانید در نزدیکی تاریکی روز عکاسی کنید (یا در فضای داخلی یا در شب). این عکس در فضای مترو نیز همین گونه ثبت شده است:
سرعت شاتر در عکاسی: جمع‌بندی
با خواندن این مقاله، احتمالاً حالا می‌توانید عکس‌های جالبی بگیرید! با دوربین‌تان بیرون بزنید و چند عکس آزمایشی با سرعت شاترهای مختلف بگیرید. با گزینه‌های پیش رویتان آشنا بشوید و روش دو مرحله‌ای که در بالا توضیح داده شده را امتحان کنید!
همچنین، برای درک بهتر مؤلفه‌های نوردهی، پیشنهاد می‌کنیم مطالب زیر را بخوانید:
- آموزش عکاسی مقدماتی: مثلث نوردهی چیست؟
- آموزش عکاسی مقدماتی: ایزو چیست و چه کاربردهایی دارد؟
- آموزش عکاسی مقدماتی: دیافراگم چیست و چه کاربردهایی دارد؟
