دبیرخانه دومین جشنواره سراسری عکس گرانتر از طلا به منظور آشنایی هر چه بیشتر عکاسان با موضوع این مسابقه با حسن غفاری عکاس و عضو هیات داوران این دوره از مسابقه
گفتگو کرده است که در زیر می‌خوانیم:
– با توجه به نقش زمان و مکان در ساختار هر عکس و ماهیت عکاسی که به تصویر کشیدن زمان و لحظه‌ای از زندگانیست چطور می‌توان موضوع زمان را -که موضوعی استعاری است- به طور خاص در قالب یک عکس نشان داد؟
غفاری: به طور کلی عکس یک برش مقطعی از زمان و هر آن چیزیست که در پیرامون ما اتفاق می‌افتد. در اصل فشار دادن شاتر، توقف و ثبت زمان در یک موقعیت مکانی است. ذات عکس با زمان سرو کار دارد وقتی که ما بخواهیم موضوع زمان را به صورت مطلق در عکس نشان دهیم، عکاسی یک موضوع کاربردی می‌شود که به وسیله زبان تصویر به جای استفاده از ادبیات و نوشتار منظور خود را بیان می‌کنیم چون یک زبان عامه فهم است، برای خوانده شدن نیاز به وقت کمتری دارد و طیف گسترده‌تری از مردم می‌توانند آن را ببینند و تاثیر بگیرند. عمر ما یک محدوده‌ی زمانی است. یک روز به دنیا می‌آییم و یک روز از دنیا می‌رویم. محدوده زمانی ما با توجه به سایر عناصر به هستی خیلی کوتاه است.
بنابراین ما در این عمر کوتاه باید از زمان خود کمال استفاده را نموده و فعالیت‌هایی را انجام دهیم که موجب ماندگاری شود. پس انسان‌ها نام گرانتر از طلا را بر آن گذاشته‌اند چرا که طلا جزء گرانترین فلزات است. زمان مهم تر و مقدم تر از مکان است. به عنوان مثال شما روی تمام سنگ قبرها تاریخ تولد و تاریخ مرگ را می‌بینید نه مکان فوت یا مکان زندگی فرد را. اینها همه یاد آور و گوشزدیست برای ما که فقط این زمان و پیمانه‌ی عمر ما مهم است و اینکه چقدر خوش نام بوده‌ایم و چه چیزی از خود بر جای گذاشته‌ایم نه این که مقطعی از زندگی کجا و چه کسی بوده‌ایم.
جشنواره گرانتر از طلا در واقع می‌خواهد ما را به تفکر وا دارد تا با کنکاش و مکاشفه، زمان را با زبان تصویر بیان کنیم.
باید ابتدا به شاخص‌های زمان توجه کنیم. ابتدایی‌ترین و ظاهری‌ترین چیزی که به ذهن می‌آید، ساعت است. اما شاخصه‌های زمان خیلی بیشترند مثلا ثانیه‌ها، روز، شب، طلوع، غروب، فصل، ماه، سال، عید نوروز و….
با مطالعه راجع به زمان و واحدهای آن از ثانیه تا سال به راحتی می‌توانیم زمان را به تصویر بکشیم. این گذشت زمان است که موجب رویش طبیعت یا ریختن برگ‌های درختان و… می‌شود. زمان در تصاویر ما و هر آنچه که می‌بینیم سرشار است و ما نسبت به این موضوع دچار روزمرگی، عادت و تکرار شده‌ایم.
عکاسان برای به تصویر کشیدن این موضوع باید به فرهنگ لغات -دانشنامه‌ها- اینترنت و… مراجعه نمایند و تعاریف، معانی و مترادف‌های زمان و شاخصه‌های آن مثل ثانیه، فصل، ماه و حتی قرن را بیابند و به کاربرد آنها در اشعار و ادبیات کهن ما و فعل‌هایی چون گذشته، حال و آینده دقت نموده و به جمع بندی در مورد یافته‌های خود برسند. این رفتار و عملکرد شخصی هر فرد است که بستگی به مطالعه و آگاهی او نسبت به موضوع و توانایی در عکاسی و آشنایی او به زبان تصویر دارد که بتواند تصاویر ذهنی و مبانی یافته شده را به تصویر عینی تبدیل نماید. زمان مانند موضوعاتی همچون گندم و طبیعت که ملموس است، نیست. شما زمان را لمس نمی‌کنید و این موضوع را دشوارتر می‌نماید و تمرکز، مطالعه و کنکاش بیشتری را می‌طلبد.
– با توجه به تاکید قرآن کریم در مورد زمان و قسم به آن و بیان اینکه همه‌ی انسان‌ها در خسرانند، آیا می‌توان این زیان انسان‌ها را از دست دادن عمر نظر به این که به هیچ نحو نمی‌توان زمان را به عقب برگرداند به تصویر کشید؟
غفاری: ما بحثی داریم در مورد طول عمر با عنوان زمان از دست رفته که نمی‌توانیم آن را برگردانیم ولی می‌توانیم با هوشیاری قدم‌هایی را برای جبران آن برداریم. ما به اختیار خود می‌توانیم مکانمان را انتخاب نماییم، مثلا مهاجرت یا سفر کنیم و یا حتی برگردیم به مکان اولیه، اما این اتفاق در مورد زمان نمی‌افتد. همه چیز در حال تغییر است و عامل این تغییرات چیزی نیست جز گذشت زمان. حتی گاه گذشت زمان موجب ایجاد دگرگونی در ذات انسان‌ها یا محیط زندگانی آنها می‌شود. مثل فرهنگ اجتماعی حاکم بر جامعه‌ی امروز و فرهنگ گذشته مردم. آنچه برای ما خوشایند است تبدیل به خاطره می‌شود و مراجعه به آن موجب پیوند ما با گذشته می‌شود.
– به نظر شما آیا می‌توان با عکس‌های آرشیوی در این جشنواره شرکت کرد؟
غفاری: بله؛ حتما. حتی با تکرار عکس‌های آْرشیوی بهتر می‌توان گذشت زمان را نشان داد، مثلا شما قبلا از موضوعی عکاسی کرده‌اید و حال بعد از گذشت سال‌ها اگر دوباره به عکاسی از آن موضوع بپردازید، این گذشت زمان را به خوبی می‌توانید در تصاویرتان ببینید به دلیل اینکه ذات گذشت زمان ایجاد تغییر و دگرگونی است.
– به نظر شما برگزاری این جشنواره می‌تواند تاثیری روی فرهنگ جامعه داشته باشد؟
غفاری: صد در صد. بیشترین تاثیر آن در جامعه عکاسان و علاقمندان به عکاسی مشهود است. به عنوان مثال در بسیاری از جشنواره‌ها زمان تمدید می‌شود یا به برنامه‌های مطرح شده در فراخوان‌ها عمل نمی‌شود، اما این جشنواره با رعایت زمانبندی‌ها و برنامه‌های ارائه شده در فراخوان خود در اولین دوره تاثیرات بسیاری در میان هنرمندان داشت. موضوع این جشنواره هم موجب درگیر شدن ذهن عکاسان شده و عکس‌های نخستین جشنواره‌ی گرانتر از طلا کاملاً عینیت یافته از ذهن عکاسان بود.
