در قسمت اول مقاله + مروری داشتیم بر ابزار مورد نیاز برای عکاسی پانوراما. در بخش دوم به بحث آماده سازی مقدمات و تهیه عکسهای پانوراما خواهیم پرداخت.
۲- مقدمه چینی برای عکاسی پانوراما
انتخاب نقطه مناسب برای عکاسی:
اگر هدف اصلی شما برای گرفتن یک عکس پانوراما چاپ کردن آن است، پیشنهاد میکنم از قرار دادن دوربین در نزدیکی کناره های منظره دوری کنید.
برای مثال، اگر شما دوربین را نزدیک به لبه پلی قرار میدهید، به طور خود به خود قسمتی از پل ناپدید خواهد شد. بنابراین شما یک منحنی ناقص در عکس پایانی خواهید داشت.
اگر ازیک لنز واید استفاده میکنید سعی کنید در کادر خود از المانهای پویا استفاده کنید. اگر در منظره شما یک آفتاب شدید قرار داشت که باعث به وجود آوردن مشکل در نوردهی میشد سعی کنید نقطه ای را برای عکاسی انتخاب کنید که خورشید پشت جسمیپنهان شود. برای مثال میتوانید خورشید را پشت درخت، ساختمان یا مجسمه ای قرار دهید.
در زیر به بررسی چند عکس پانوراما میپردازیم.
عکاسی پانوراما بدون استفاده از سه پایه:
برای بدست آوردن نتیجه خوب بدون استفاد از سه پایه، مطمئن شوید که روی یک نقطه ایستاده اید و در هنگام چرخیدن و عکس گرفتن دوربین را نزدیک خود (نقطه چرخش) گرفته اید.
در هنگام عکسبرداری از جای خود تکان نخورید و به سمت جلو و عقب نروید، سعی کنید آرام و استوار باشید. کاری که شما میکنید همان شبیه سازی پایه دوربین است: یعنی دوربین را تراز و استوار نگه داشتن و چرخاندن آن حول یک نقطه ثابت. تمام این نکات به شما کمک میکند تا پانوراماهای خوبی بیافرینید.
۳– عکس گرفتن برای ایجاد یک تصویر پانوراما
چه تعداد عکس نیاز است؟
هر عکس باید نزدیک به ۵۰% یا حداقل ۳۰% با عکس قبلی و بعدی اشتراک داشته باشد.
دقت داشته باشید که برای میزان اشتراک با عکس بعدی اهمیت ندارد که دقیقا چه مقدار اشتراک قرار میدهید و یا حتی مقدار این اشتراک میتواند بین هر جفت عکس متفاوت باشد، بنابرین فقط مقدار اشتراک را حدس بزنید کافی است. اگر فکر میکنید که به ۱۰ عکس نیاز دارید اما ۹ یا ۱۱ عکس میگیرید اهمیتی ندارد.
اما اگر میخواهید تعداد عکس مورد نیاز را به طور دقیق پیدا کنید طبق فرمول زیر محاسبه کنید.
اولین کار این است که مقدار میدان دید افقی ( HFOV ( Horizontal Field of View را برای عکستان پیدا کنید که بستگی به جهت دوربین دارد. ( عکستان عمودی یا افقی باشد )
اگر از دوربین 35mm استفاده میکنید این مقدار برابر است با:
Portrait HFOV = 2 * tan-1(12 / focal_length)
Landscape HFOV = 2 * tan-1(18 / focal_length)
بعد از بدست آوردن مقدار HFOV به وسیله فرمول زیر تعداد عکس مورد نیاز را بدست بیاورید، توجه داشته باشید فرمول زیر فقط برای پانورامای ۳۶۰ درجه با ۵۰% اشتراک بین عکس میباشد.
Number of images to take = 36000 / ( 50 * HFOV )
فرمول دیگر برای بدست آوردن تعداد عکس با مقدار اشتراک و زاویه نمای پانورامای متغیر میباشد، فرض میکنیم P مقدار درصد اشتراک و A زاویه نمای پانوراما.
Number of images to take = 100 * A / ( (100 – P) * HFOV )
بدین ترتیب شما میتوانید تعداد عکسها را حساب کنید.
عمق میدان:
به دلیل اینکه عکسهای پانوراما میدان دید وسیعی را در بر میگیرند باید از ابتدای منظره تا افق دور دست منظره کاملا شارپ و واضح باشد، در نتیجه نیاز به عمق میدان زیادی میباشد. میتوانید با Hyper Focal Distance بیشترین عمق میدان را بدست آورید.
به یاد داشته باشید در مواقعی که در فضای داخلی عکاسی میکنید نیازی ندارید که فرا تر از دیوارهای اتاق کانونی باشد و در نتیجه میتوانید برای کاهش زمان نوردهی از دیافراگم های باز استفاده کنید.
در هنگام عکاسی مقدار کانونی خود را تغییر ندهید زیرا باعث تغییر در میدان دیدعکس میشود و بسیاری از نرم افزارها نمیتوانند از پس این تغییر بر آیند.
پس در پایان نیاز دارید به:
۱.تصمیم بگیرید که چه مقدار عمق میدان نیاز دارید.
۲.مطمئن شوید تنظیماتتان برای تمام تک عکس پانورامایتان مناسب است یا خیر.
تعادل سفیدی:
بعضی دوربین های دیجیتال میتوانند رنگ ها را که در اثر تابش نور به وجود میآیند را اصلاح کنند. برای مثال نور تنگستن باعث بجود آمدن رنگ زرد در سراسر عکس میشود.
اگر از منظره ای عکاسی میکنید که چندین نور ترکیبی دارد دوربین برای هر عکس تعادل سفیدی مختص به همان عکس را تنظیم میکند. بنابر این شما در آخر هنگام ادغام کردن آنها به مشکل برخواهید خورد زیرا رنگها در هر فریم متفاوت است.
باید یک تعادل سفیدی برای تمام عکسهایتان داشته باشید پس بهترین تعادل سفیدی را برای عکسهایتان به صورت دستی انتخاب کنید. به این ترتیب که از منظره چندین بار با تعادل سفیدی های مختلف عکس بگیرید و در آخر ببینید کدام بهترین است.
البته اگر با فرمت RAW عکاسی میکنید دیگر مشکل تعادل سفیدی نخواهید داشت زیرا با نرم افزار های RAW Processing میتوانید هنگام پردازش عکس بهترین تعادل سفیدی رو انتخاب کنید.
کنتراست و روشنایی (نور دهی) :
مشکلات و اختلافات نوری بر اساس موارد زیر میباشد:
۱- مناطقی که سایه زیاد و نور شدید میباشد، اختلاف نوری زیاد بین روشنایی و سایه ها.
۲- در بخشی از منظره نور مستقیم وارد دوربین شود.
من این روش را مناسب دیدم که دوربین را بگردانم در حالی که شاتر را تا نیمه نگه داشتهام در این صورت دوربین در حال فوکوس کردن و همچنین در حال نور سنجی میباشد و به راحتی میتوانم جاهایی که به مشکل بر خواهم خورد را ببینم. اگر نور دهی تغییر کند مطمئنا به مشکل بر میخوریم. اگر اجازه بدهیم که دوربین در مورد نورسنجی تصمیم بگیرد یقینا هر فریم پانوراما به نور ایده آل ثبت میشود، اما این باعث میشود که در قسمتی از عکس که نور زیاد است سایه ها تاریک ودرعکس بعدی که نور کم است سایه ها روشن ثبت شوند. این به این معنا است که هنگام ادغام عکس به مشکل بر خواهیم خورد.
به عکس زیر که در فرهنگستان هنر با مد خودکار گرفته ام توجه کنید.
عکس 1 و ۲ تغییرات نوردهی را به طور برجسته نشان میدهد و تغییرات کمتری در عکسهای ۵ و ۶ میبینیم.
نرم افزار های مختلف از عهده این اختلاف تضاد بر نخواهند آمد بنابراین روش زیر را پیشنهاد میکنم.
من از روش ۱ Stop استفاده میکنم، یعنی اجازه میدهم نوردهی تا ۱ Stop تغییر کند، برای مثال اگر میانگین نوردهی با سرعت ۱/30s باشد سپس دیگرعکسها نباید کمتر از ۱/60s یا بیشتر از ۱/15s باشد.
بهترین کار اینست که مناطق روشن و تاریک را نورسنجی کنید وسپس میانگین آنرا بدست بیاورید و با استفاده از روش ۱ Stop میتوانید مناطق تاریک را کمیروشنتر و مناطق روشن را کمیتاریکتر ثبت کنید.
همانطور که در تصویر میبینید عکسهایی که نور شدید در آن وجود ندارد، سرعت شاتر را پایین برده ام و عکسهایی که نور شدید وجود دارد سرعت شاتر را بالا برده ام. اگر اجازه میدادم دوربین به طور خودکار ار فریمیکه دارای نور شدید است عکاسی کند یک عکس ضد نور به وجود میآمد، مانند عکس شماره ۱ در تصویری که دوربین روی مد خودکار بوده.
اگر دوربین شما دارای تنظیم دستی است، میتوانید نوردهی را تغییر بدهید. اگر این طور نیست و نمیتوانید این کار را انجام بدهید بهترین کار اینست که نوردهی را بر اساس منظره تنظیم کنید و سپس با استفاده از AE Lock تمام عکسهای شما با تنظیمات یکسانی به وجود میآیند.
نور پردازی در پانوراما:
اگر منظرهای که میخواهید عکس بگیرید دارای نور خوبی نباشد دوربینتان فوری استفاده از فلاش را پیشنهاد میکند.
توصیه میکنم که از فلاش روی دوربین استفاده نکنید، به دو دلیل:
۱-فلاش سرخود دوربین پوشش میدانی محدودی دارد. زمانی که از لنز واید استفاده میکنید به هنگام فلاش زدن، قسمتی ازنور آن به لنز بر خورد میکند و باعث افتادن سایه لنز در عکس میشود.
۲- فلاش سایههای شدیدی به وجود میآورد و موقع ادغام روی هم نمیافتند زیرا سایه ها با چرخش دوربین تغیر میکند.
پیشنهاد من برای نور پردازی:
۱- از رفلکتورهای بزرگ استفاده کنید و نور فلاش را به آن بتابانید، زیرا در این صورت نور ملایمیبه وجود میآید.
۲- اگر در اتاق دارید عکاسی میکنید که دارای دیوارهای مناسبی است، از دیوار پشتتان به عنوان رفلکتور استفاده کنید، اما مراقب باشید که به هنگام استفاده از لنز واید سایه خودتان و دوربینتان در کادر نیفتد.
۳- اگر در فضای داخلی عکاسی میکنید، تمام چراغ ها را روشن کنید تا نور مناسبی برای عکاسی داشته باشید. اما مراقب نور های مخلوط باشید زیرا باعث به وجود آمدن سایه های زیاد و ته رنگ زرد میشود به خصوص لامپ های تنگستن.
۴- از استدیو فلاش با رفلکتور یا سافت باکس استفاده کنید، اما دقت داشته باشید هنگام عکاسی آنها را حرکت ندهید. زیرا با تغییر آنها سایه ها تغییر میکنند و به هنگام ادغام به مشکل بر میخورید.
۵- از نوردهی طولانی استفاده کنید.
اگر شک دارید دو بار عکس بگیرید:
بعضی اوقات در عکستان پنجرهای وجود داردکه میخواهید بدون فرا یا فرو نوردهی شدن، منظره پشت آنرا ثبت کنید. نور دهی که شما برای داخل اتاق در نظر میگیرید ممکن است برای نمای بیرون پنجره مناسب نباشد. به همین دلیل میتوانید دو عکس یا بیشتر از آن نما بگیرید، یکی با نوردهی معمولی که برای همه فریم های پانوراما یکی است و دیگر بر اساس نور سنجی نمای پشت پنجره یا هر قسمت دیگر که فکر میکنید نوردهی متفاوتی نیاز دارد، سپس میتوانید به وسیله نرم افزارهای مناسب آن قسمت ها را جایگزین کنید و بعد ادغام کنید.
عکس بالا را با فاصله کانونی ۱۲ میلیمتر, ۳۸ فریم به صورت ۳ ردیفه با ۵۰ درصد اشتراک و بدون سر سه پایه پانوراما گرفته ام و این باعث شده خروجی کار خیلی تمیز نباشد. برای دیدن عکس بزرگتر روی عکس فوق کلیک کنید.
اما در نظر داشته باشید برای شروع شما هم می توانید بدون سر سه پایه پانوراما عکس بگیرید اما زمان بیشتری باید برای ادغام و روتوش آن بگذارید.
در پایان عکس ۳۶۰ درجه را به تور مجازی تبدیل کردم, می توانید آنرا دانلود کنید + .
کپی رایت مطالب و تصاویر: مرتضی صفاتاج
هنرمند گرامی برادر ارجمند آقای صفا تاج
ضمن عرض خسته نباشی وبا تشکراز اینکه تجارب ارزنده خودرا دردسترس عموم قرار میدهید سپاسگزارم
اینجانب هم تجارب نسبتا قابل قبولی در عکاسی پاناروما دارم که لازم میدانم که در اختیار دوستان قرار بگیرد
باتوجه به دوربینهای پاناروما از جمله مدل لینهوف که با قطع نکاتیو ۱۲*۶ اکسپوز میشد اینجانب باقطع مدل AV1.135موفق به ایجاد عکسهای فوق شدم که از جهت نور پردازی کار بسیارمشگلی بود لذا باتوجه به ورود دوربینهای دیجیتال به این عرصه سهولت کار آسان ترشده است . از اینرو چند مورد جهت رفع نواقص ایجاد عکس پاناروما حائض اهمیت میباشد از جمله رفع پیش زمینه زیاد میتوان در موقعیت قرار گرفتن جهت عکاسی از ارتفاع بالا پیش زمینه را به پس زمینه ای زیبا تبد یل نمود ودر مورد رفع سایه های مضر میتوان در ساعتی از روز ۱۲الی ۲بعداظهرعکاسی نمود تانوردهی یکدست وقابل قبولی داشت
باتشکر منتظر نظریه های بعدی شما هستم
با تشکر از آقای صفاتاج وجود چنین مقالاتی در سایت بسیار مفید وآموزنده خواهد بود.
البته توضیحات مبسوط تر لازم به نظر میرسد
سلام،
با تشکر از ارائه این مقالات مفید، یک مقدار نا هماهنگی بین عنوان مقاله، متن و در نهایت آخرین نمونه ارائه شده به چشم می خوره.چون با دیدن تیتر مقاله ذهن به طرف نمونه های فراوان Panorama که در اینترنت موجوده معطوف می شه. در حالی که با خواندن متن با آموزش عکاسی مواجه می شیم و به همین علت در پایان هیچ تصویر پانورامایی آفریده نمی شه و بیشتر چند تا عکس در کنار هم دیده می شه که اگر بین اونها کمی فاصله درنظر گرفته می شد به جای این عدم تطابق ها تصویر چشم نوازتری حاصل می شد.
@ محمد رضا حاجی حسینی : ممنونم دوست گرامی.
کنترل نور با اون دوربین بسیار دشوار هست, تبریک می گم بهتون برای کار با اون دوربین و رسیدن به نتیجه مورد نظر. بله با بالا بردن ارتفاع می شه ترکیب مناسبی به جود آورد اما من با قرار دادن المانهای جذاب بخصوص خطوط, میانه بهتری دارم.
با توجه به پیشرفت تکنولوژی و عکاسان دیگه فکر نکنم زمانی از شبانه روز باشه که نتونند نور ایده آل رو در بیارند ;).
الان دوربین های راند شات http://www.roundshot.ch/xml_1/internet/de/intro.cfm خیلی استفاده می شد و همچنین سیستم جدید ۳۶۰ درجه SpheroCam HDR بسیار عالی هست http://www.youtube.com/watch?v=OKRnKvGNc9E
با لنزها وان شات هم به راحتی می توان ۳۶۰گرفت اما کیفیت پایینی دارند. http://www.0-360.com/
ممنونم دوباره برای در اختیار گذاشتن تجربتون.
@Fatima: ممنون, پانوراما عکاسی بسیار علمی هست که می شه یه کتاب مفصل ار اون نوشت. فکر می کنم این برای شروع عکاسی پانوراما کافی باشه. مطمئنا در ادامه در حین کار عکاسها به چیز های جدید تر بر می خورند و فکر می کنم فقط در حین کار می تونند به اون برسن. اینها فقط یکسری نوشته هست و با خوندنشون کسی عکاس پانوراما نمی شه, باید بریم بیرون و عکس بگیریم خراب کنیم و به سوالات جدید برسیم. تا جایی که از تواناییم بر بیاد برای پیدا کردن یسری جوابها می تونم کمک کنم.
@سلمان طاهری : سلام
فکر نمی کنم این منصفانه باشه که در آخر فقط به چیدن چند تا عکس در کنار هم برسیم البته باید دید برداشت شما از پانوراما چیست.
تو این مقاله هر نکته ای با عکس مرتبط با اون قرار داده شده برای بهتر درک کردن مفاهیم تئوری اون البته تنها بخشی که به اون نپر داختم چگونه ادغام کردن عکس ها هست که واقعا اصولیش بسیار دشوار هست. از جمله نرم افزارهای پانو مثل PTGui هست.
قرار نیست این ۲ صفحه شما رو متحول کنه تنها کاری که می تونه انجام بده نشون دادن یه آور ویو از پانو هست و دیگه لازم نیست چند وقتی زمان بذارین تا به اون برسید.
دوستان زیادی از این نمونه کار آخری زیاد می پرسند که آیا تو ایران قادر به این کار هستیم یا نه. همونطور که می بینید امکانش هست. خیلی از عکاس های پانوراما ایرانی قادر به این کار و کار های فوق العاده پیچیده تر هم هستن.
اگر با دوبار خوندن باز هم به نتیجه نرسیدید قسمتهایی رو که فکر می کنید خوب ارائه نشدن البته دید گاهتون جنرال باشه به ایمیلم بفرستین لطفا. Info@mortezasafataj.com
سلام
ممنونم
واقعا عالیه
من یه آماتورم حتی شاید اونم نباشم خیلی سعی کردم با دوربین ساده خودم (نیکون اس ۵۰۰)پانوراما بگیرم.ولی بعد از گرفتن عکسا چجوری باید روی هم منطبقشون کنم. این کارو باید با رایانه انجام بدم؟ .
خیلی ممنون از مطالب مفیدتون
میخواستم اگر امکان داره روش و یا برنامه ویا برنامه هایی که برای تبدیل عکس ۳۶۰ درجه به تور مجازی کاری که در پایان کقاله شما معرفی کردید برای داونلود را به من معرفی کنید خیلی وقت دنبال انجام دادن این کار هستم ولی کسی که از او راهنمایی بگیرم پیدا نکرده بودم ممنون میشم من رو راهنمایی کنید .آدرس من omius2@yahoo.com
سلام من هم یه آماتورم .
شاید بشه گفت که همین موضوع شگفت انگیز “پانوراما” باعث شد که من بسراغ عکاسی بیام.
راجع به این موضوع که با دوربین های کامپکت (فشرده) و جمع و جور که قابلیت اضافه کردن لنز رو ندارن [مثلا T500 Sony] چطور میشه این کار رو کرد؟؟
ممنون
من نرم افزاری دیدم که به MOV تبدیل کنه اما با پسوند EXE ندیده بودم. اگه میشه اسم نرم افزار و بگین.
عنوان کردید که عکس آخر رو بدون سر سه پایه گرفتید, میشه یه توضیح راجع به اینکه نمای زیر دوربین رو چطور گرفتید که پایه ها نیفتادند؟
amir.abdolpanah@yahoo.com
خوشحال میشم اگه جواب بدین.
———————————————-
با تشکر
سلام,
@سعید حسامی : اگر مد دستی داره حتما ازش استفاده کنین بعد با نرم افزار PTGui که اطلاعات بیشترش تو سایت http://www.ptgui.com هست برای ادغام عکسها استفاده کنین.
@امیر & omid : برای تبدیل mov به exe نرم افزار خاصی نیست بیشتر یه برنامه نویسی هست.
دوربین رو به سمت پایین گرفتم و تمام قسمت پایین رو عکس گرفتم هر چند که سه پایه تو کادر بودن بعد قسمتهایی که پایه دوربین هست رو روتوش کردم, البته سر سه پایه پانو هم باشه باز هم باید قسمتی از پایه ها رو روتوش کرد.
@ امیر حسین : کار با دوربین کامپکتتون همون منطق SLR رو داره فقط یکم سختتر هستش چون تعداد عکساتون بیشتر می شه و با ید سعی کنین فوکوس لنز هنگام عکاسی تغییر نکنه و حتما با مد دستی کار کنین اکر این مد رو دوربینتون نیست سعی کنین نور دهی رو برای تمام عکساتون ثابت نگه دارین.