Athi-Patra Ruga. شب چاقوهای بلند، ۲۰۱۳
کتاب Africa State of Mind: Contemporary Photography Reimagines a Continent که به‌تازگی از سوی انتشارات Thames and Hudson منتشر شده است، ما را با بخشی کمتردیده‌شده از جهان عکاسی آشنا می‌کند: عکاسی معاصر آفریقا.
تعداد عکاسانی که در این کتاب معرفی شده‌اند کمابیش به‌قدر تعداد کشورهای این قاره—۵۴—است. با آن که این هنرمندان آفریقایی عمدتاً عدسی دوربین‌شان را به‌سمت تغییرات سریع جوامعی برده‌اند که بار تاریخ استعماری را به دوش می‌کشند، باید انتظار تنوع و تعدد رویکردهای آنها را داشت.
عکس‌های کتاب Africa State of Mind غالباً طی دهه‌ی گذشته تهیه شده‌اند. آنچه با دیدن آنها می‌توان دریافت، گسستی آگاهانه از استعارات تصویری پیش‌پاافتاده‌ای است که برای مدت‌ها بازنمایی آفریقا را زیر سیطره‌ی خود داشتند. حاصل کار، توجه به زندگی روزمره و در عین حال غافل نشدن از مسائل متعارض حال و گذشته است. همچنین، نگاه خیره‌ی غربی به این قاره، که چیزی میان چشم‌چرانی و مردم‌شناسی بوده، از سوی شماری از این هنرمندان واکاوی می‌شود.
شهرهای چندرگه
این کتاب از چهار بخش تشکیل شده است. بخش اول با عنوان «شهرهای چندرگه» شالوده‌ای تجربی دارد.
با پایان این دهه، بیش از نیمی از آفریقایی‌ها در مناطق شهری زندگی خواهند کرد. گیرما بِرتا (Girma Berta) در خیابانی در پایتخت کشورش آدیس‌آبابا، با به تصویر کشیدن انسان‌ها در قالبی مجرد و منفک، به این موضوع واکنش نشان داده است.
برتا با از میان برداشتن بستر و پس‌زمینه‌ی عکس‌ها، سوژه‌هایش را به‌شکل موجوداتی جداافتاده در لحظه‌ای از موجودیت‌شان به تصویر کشیده است. پس‌زمینه‌ی کارهای او را تنها رنگ‌های یکدست تشکیل داده‌اند. این رنگ‌ها پژواکی اثرگذار دارند که در صورت حضور جهانِ روابط و روزمرگی—مردم، ساختمان‌ها، ترافیک و سایر چیزها—دیگر وجود نمی‌داشت.
اسطوره و خاطره
در بخش دوم با عنوان «اسطوره و خاطره» تصاویری متعارض را شاهدیم، رویکردهایی براندازانه در قبال تصویرگری غربی و میراث استعمار. با آمدن ماسک‌های آیینی روی چهره‌ی افرادی که جامه‌های مدرن به تن دارند، نشانه‌شناسی عرفی زیر سؤال رفته است. نقاشی‌های اروپایی از مردان و زنان آفریقایی بازتعبیر شده‌اند. صحنه‌های شبیه به سیاحت شکار، به هجوهایی درباره‌ی حکومت دیکتاتوری تبدیل شده‌اند.
مُهائو مُدیساکِنگ (Mohau Modisakeng) (متولد ۱۹۸۶ در ساوتو آفریقای جنوبی) با میراث شنیع آپارتاید سروکار داشته. به‌گفته او: «در نهایت، گذشته‌ی آفریقای جنوبی شرایطی را به وجود می‌آورد که مردم در آن، فرهنگ امروز را تجربه و زندگی خواهند کرد.» در یکی از عکس‌های به‌یادماندنی او از مجموعه‌ی «دیتائولا»، کبوتری را می‌بینیم که دارد از روی مردی می‌پرد. مرد روی شانه‌هایش تفنگی دارد. سلاح نشانه‌ی خشونت آپارتاید است و حالت مرد و کبوتر در میان آن ابر مه‌سان یادآور حالات گوناگونی: خاطره، پشیمانی و امید برای رستگاری از ظلم اجتماعی اجدادی.
فرهنگ آفریقایی
نامسا لئوبا (Namsa Leuba) نگاهی داشته به پدیده‌ی «وودو» در بنین—جایی که ۲۰ درصد مردم همچنان سیستم عقاید امینیستی‌اش را باور دارند؛ اما نه مثل ره‌توشه‌ی سفیدپوستان که آنها را به‌شکل اگزوتیک و «دیگریِ» لاعلاج نشان می‌دهند.
به‌طرزی مشابه، لینا آیریس ویکتور (Lina Iris Viktor) برای عمق و قدرت‌بخشی به میراث لیبرایی‌اش، کیهان‌شناسی قبیله‌ای، اسطوره‌ها و فرهنگ نساجی روی آورده. این کارها نه درباره‌ی نجات و رهایی از آسیب‌های گذشته که، همچون کارهای مُدیساکِنگ، درباره‌ی بازخرید منزلت آن هستند—حرف زدن درباره‌ی سنت، نه پاسداری از خاکستر که گذر با مشعل ذهن است.
مناظر درونی
بخش پایانی کتاب Africa State of Mind با عنوان «مناظر درونی» از ابهامی که این عبارت می‌تواند داشته باشد روی‌گردان است. همان طور که مؤلف این کتاب اکو اشون (Ekow Eshun) خاطر نشان کرده—و نوشته‌هایش درباره‌ی هنرمندان و پروژه‌هاشان به‌شکل تحسین‌برانگیزی قابل‌فهم و آموزنده هستند—این عکس‌ها سرودِ ستایش از ذهنی‌گرایی سر نمی‌دهند بلکه «مؤکداً در پی آن‌اند که با بیننده ارتباط برقرار کنند.»
یوسف نبیل (Youssef Nabil)، که در سال ۱۹۹۹ پس از یک دوره زندگی در خارج از کشورش به قاهره بازگشت، با سلف‌پرتره‌هایش خود را در پی چیزی دست‌نیافتنی نشان می‌دهد. در یکی از این عکس‌ها، او به شهر بندری الصویره در مراکش چشم دوخته. نشانه‌هایی از بیگانگی در این تصویر دیده می‌شود، طوری که انگار دیواره‌های قرن هجدهمی این شهر دارند از او فاصله می‌گیرند. این جلوه در عکس‌های دیگر او نیز، وقتی به نیل و الأقصر چشم دوخته یا وقتی میان ریشه‌ی درختی در لس‌انجلس خفته، تجلی یافته است؛ طوری که انگار تشنه‌ی تعلق‌پذیری است. اگر به نوواژه‌ی لاکان «extimacy» [ترکیب دو مفهوم exteriority و intimacy] معنایی مکانی دهیم و آن را پدیده‌ای بیرونی بدانیم که با چیزی درونی درآمیخته، آن گاه کار او عبارت می‌شود از «چیزی غریب با من، که قلب من است.»
این تفسیر، نه تلاشی برای خوانش روانکاوانه از سلف‌پرتره‌های نبیل که تنها اشاره‌ای است به عمق معنای مجموعه‌ای غنی از امضاهای تصویری که Africa State of Mind را شکل داده‌اند.
سلام. من تازه با سایت وزین شما آشنا شدم و برای من که تنها ارجاعم سایت مگنوم بود خیلی جالب بود که دوستانی در این سطح فوق العاده در حال فعالت هستند. خیلی ذوق زده شدم و برایتان آرزوی موفقیت دارم.