برنامه‌های چهارمین روز از پنجمین همایش «۱۰ روز با عکاسان» روز دوشنبه ۲۲ آذر ماه ۹۵ با کارگاه عکاسی «فاین‌آرت از ایده تا اجرا (۱)» با حضور مهرداد افسری و محمدرضا شریف‌زاده از ساعت ۱۰ تا ۱۲ آغاز شد.
همچنین در نشست «عکس فیلم به مثابه سند در تاریخ سینما» که با حضور شهاب الدین عادل و محمدرضا اصلانی برگزار شده بود، محمدرضا اصلانی گفت: «ما بیش از هزار سال است که مشکل تصویر داشته‌ایم. حتی زمانی که ما به دوره نقاشی درخشان رسیدیم که همزمان با دوران رنسانس بود تصویر امری جمعی تلقی می‌شد. ورود عکاسی به ایران یک انفجار و نوستالژی حضور بود. در تمامی نقاشی‌ها حتی نقاشی قهوه‌خانه‌ای چهره‌های تمثیلی داریم یعنی اینکه چهره‌های شخصی نبوده‌است. در هیچ یک از نگارگری‌ها تک چهره فردی نیست. علاقه ناصرالدین شاه به عکاسی سبب شد که این امر به جامعه انتقال یابد. در دوره ناصری ایران حدود ۱۴۰ هزار عکس وجود دارد در حالی که در چین حدود ۱۴ عکس وجود دارد. عکاسی در ایران مانند یک انقلاب وجودی بوده است و مشروطیت از دوران عکاسی ما به وجود آمده است.»
اصلانی در ادامه گفت: «از دهه ۳۰ عکاسی تئاترهای لاله زار شروع می‌شود. ویترین‌های تئاترها به عنوان جلب مشتری بودند و اگر این عکس‌ها جمع‌آوری شود، تمامی این عکس‌ها قابل تفسیر است. سینمای تجاری و صنعتی از خود لاله‌زار شکل گرفته است. سنت تئاتر در تمامی عناصر به سینما انتقال پیدا کرده است. امیر نادری با هوش ژنتیکی که داشته عکاسی سینما انجام می‌داده است و اگر این مجموعه عکس‌ها جمع‌آوری شود مقطع روشنی از سینما را خواهیم داشت که این عکس‌ها شامل عکس‌های پشت صحنه نیز بوده است.»
محمدرضا اصلانی تاکید کرد: «از دهه ۵۰ حتی در سینمای فیلم کوتاه از پشت صحنه‌ها عکاسی انجام می‌شده است. تقابل خاصی بین سینما و عکاسی است. عکاسی به معنای تصویر تاریخ تلقی می‌شود یعنی اینکه عکس ذات تاریخی و محتوای تاریخی دارد. عکس می‌تواند یک متن را به متن دیگر ارتباط دهد و این ارتباط برای کشف روابط ، تحلیل، زیبایی شناسی و … است.
عکس، فیلم، متن جامعه‌شناختی جامعه است و فقط برای بیلبورد و تبلیغ نیست. همچنین عکاسی برای تفسیر صحنه است. در دهه ۵۰ یک عکاس از چندین فیلم مهم عکس گرفته اما این عکس‌ها دیده نشده است و هر وقت به عکاس مراجعه می‌کنیم راضی به ارائه عکس‌ها نمی‌شود.»
در ادامه شهاب الدین عادل گفت: «حتما باید با این عکاس تماس گرفته شود تا این عکس‌ها را برای کارهای تحلیلی و تاریخی در اختیار افراد قرار دهد زیرا این عکس‌ها بخشی از تاریخ است.»
عادل افزود: «نخستین عکاس تاریخی ناصرالدین شاه بوده است. عکاسی تفسیر خلاق صحنه‌های فیلم و مناسبات تولید است. عکاسی سینما یک هنر است و گزارش نیست.»
سپس محمدرضا اصلانی در پاسخ به این پرسش که آیا بین عکاسی صحنه و پشت صحنه تفاوتی وجود دارد، گفت: «اصلا تفاوتی وجود ندارد. در ایران عکاسی فیلم هیچ وقت جدی گرفته نشده است و به عنوان یک عنصر تبلیغاتی دیده می‌شود در صورتی که اصلا چنین نیست.»
در پایان این نشست، علی نیک‌رفتار، محمد مهدی دلخواسته، شهاب‌الدین عادل، محمد فوقانی، حسن شجاعی، زهرا مصفا و بهناز شیربانی و محمدرضا اصلانی به صحنه رفتند و لوح سپاس دریافت کردند. بخش بعدی این برنامه نیز به پخش فیلم کوتاه اختصاص داشت که فیلم‌های کوتاه قدرت عکاسی خبری، به سوی تاریکی و آندره واگنر عکاس خیابانی نمایش داده شد.
چهارمین نشست از نشست‌های این همایش به «عکاسی امروز، فرصت‌های جدید» با حضور محمد خدادادی مترجم‌زاده و مهدی مقیم‌نژاد اختصاص داشت.
در ابتدای این نشست، محمد خدادادی مترجم‌زاده گفت: «در عرصه‌های مختلف تجلی عکاسی دیده می‌شود و ایران در این زمینه بسیار پیشرفت کرده است. واقعیت این است نوع زندگی و تفکر و معیار زیبایی شناسی عکاسی مدرن تغییر کرده است. معیارهای زیبایی شناسی باید تفکیک شود. تمامی عناصر باید کنار گذاشته شود و عکاسی را بدون تلگرام، اینستاگرام، موبایل و… بررسی کنیم. امروزه آنقدر ابزار وجود دارد که نمی‌دانیم چه کنیم. یک زمانی به طبیعت می‌رفتیم و هدف، دوربین مشخصی داشتیم ولی امروزه همه چیز تغییر کرده است. یک زمانی تکلیف عکاس و مخاطب مشخص بود ولی امروزه اصلا چنین نیست. امروزه همه عکاس شده‌اند و این سوال پیش می‌آید که مخاطب عکاسی معاصر کیست؟ امروزه اثر هنری تولید می‌شود ولی جایی برای ارائه نیست و این معضل بزرگی است.»
در ادامه‌ی این نشست، مهدی مقیم‌نژاد ادامه داد: «تصویر روشنی از عکاسی امروز و فرصت‌های جدید ندارم و این موضوع باید بررسی شود. عکاسی معاصر یک ویژگی مشخص ندارد. درک امروزی ما نسبت به کسانی که ۱۰۰ سال پیش بوده اند امروزی تر و کامل تر است. خوشبختانه امروزه بیشتر با ابزارها آشنا هستیم.»
مترجم‌زاده تاکید کرد: «دغدغه دیگر آموزش است. به این نتیجه رسیدم که آموزش عکاسی کار بیهوده‌ای است. از سال ۱۳۷۱ تدریس می‌کنم و به این نتیجه رسیم که عکاسی نیاز به آموزش دانشگاهی ندارد. از طرف دیگر می‌بینیم که متقاضی زیاد شده است و هزینه‌های زیادی برای یادگیری می‌پردازند.»
سپس مقیم‌نژاد خاطرنشان کرد: «با این نظر کاملاً مخالف هستم. ما با سونامی افرادی رو‌به‌رو هستیم که به عکاسی علاقه‌مند هستند. نمی‌توانیم به آنها بگوییم که چرا به عکاسی علاقه‌مند هستند زیرا هر کس هر طوری که بخواهد می‌تواند زندگی کند. در مورد عکاسی مطالبه بیشتر شده است. مشکل ما به نظام آموزشی هنری مربوط می‌شود. در کشورهای دیگر نهادهای هنری متنوع با کاربردهای مشخص وجود دارد. در کشورهای دیگر حتی برای سرگرمی عکاسی می‌کنند و اصلا هم تحقیر نمی‌شوند. عکاسی درگیر قید و بند نیست. در کشور ما کسی که دوست دارد برای خودش کار کند یک موجود بی‌خاصیت دیده می‌شود و این قاعده اشتباه است. همه حق حیات دارند و هر جور که دوست داشته باشند می‌توانند زندگی کنند. عکاسی دیجیتال نیاز به آموزش دارد. حتی کسی که عکاس اینستاگرام است این حق را دارد که به کار خود ادامه دهد.»
در پایان این مراسم رحیمیان، دبیر شورای علمی همایش لوح‌های قدردانی را به محمد خدادادی مترجم‌زاده و مهدی مقیم‌نژاد اهدا کرد.
دومین نشست به «ذخیره و بازیابی اطلاعات در دنیای تصاویر دیجیتال» اختصاص داشت که محمد سعید قاضی زاهدی مدیر و کار‌شناس بازیابی شرکت رسانه افزار درباره این موضوع اطلاعاتی را در اختیار حاضران قرار داد.
زاهدی در ابتدا درباره «هارد» و «کارت حافظه» سخن گفت و در ادامه بیان کرد: «خرابی‌های سخت افزاری هارددیسک شامل مشکل هد، بدسکتور، مشکل برد، خراشیدگی پلا‌تر، مشکل میان افزار، مشکل موتور و…. است. باید توجه داشته باشیم هر هاردی که می‌خریم قبل از استفاده و در ابتدا آن را تست کنیم که اگر خراب بود به گارانتی مراجعه یا مرجوع کنیم.»
قاضی زاهدی خاطرنشان کرد: «اگر برد هارددیسک شما سوخت در هنگام تعویض باید دقت کنیم که فریم ویر آن نیز باید تعویض شود و باید در حفظ آن دقت کنیم زیرا فریم ویر هارد‌ها مختص به خودشان است.»
وی اضافه کرد که در ایران کلین روم استاندارد برای بازیابی هارددیسک نداریم و از لامینار فلو یا کلین دسک یا میز تمیز استفاده می‌شود و نگهداری کلین روم هزینه زیادی دارد، هم هزینه احداث و هم هزینه نگهداری آن خیلی بالا است. همچنین برای تعویض هد باید هارد مشابه وجود داشته باشد در نتیجه اگر می‌خواهید چند عدد هارد بخرید بهتر است از یک مدل هارد بخرید تا مشابه آن در صورت لزوم در دسترستان باشد و بتوانید در زمانی که نیاز دارید از آنها استفاده کنید.»
محمد سعید قاضی زاهدی در ادامه گفت: «اشتباهاتی در موقع بازیابی هارد صورت می‌گیرد. به عنوان مثال نباید درایوی را که پیغام فرمت می‌دهد فرمت کنیم زیرا گاهی حتی ممکن است یک سکتور خراب باشد و نیازی به فرمت کل درایو نیست. همچنین اشتباهات دیگر شامل اقدام به رفع بدسکتور هارد دیسک قبل از بازیابی اطلاعات، کپی کردن اطلاعات بازیابی شده داخل همان درایو، کپی کردن اطلاعات در درایوی که قرار است بازیابی شود، رونویسی‌ها و دستکاری‌های عمدی یا ناخواسته بعد از بروز اشکال، تعویض یا گم کردن برد هارد، بازکردن درپوش بدنه هارد و…. است.»
قاضی زاهدی با اشاره به انواع کارت‌های حافظه درباره استفاده از آنها تاکید کرد: «در خرید و انتخاب کارت حافظه وسواس به خرج دهید. تا حد امکان از کارت‌های حافظه که همراه تجهیزات تصویربرداری اجاره داده می‌شوند استفاده نکنید. یک کارت خوان با کیفیت و با سرعت خوب از برندهای شناخته شده خریداری کنید. برای کارت‌های حافظه کیف بگیرید و نگذارید حین حمل داخل جیب یا به هر شکل ضربه بخورد. بعد از هر بار کپی کارت حافظه را خالی کنید. اگر از چند کارت حافظه استفاده می‌کنید یک برنامه چرخشی برای آنها ترتیب دهید، تا بدانید که کدام خالی و کدام پر هستند. قبل از شروع کار با دوربینی که قرار است کار کنید کارت حافظه را فرمت کنید. برای جابجایی و انتقال فیلم و عکس از اتصال دوربین به کامپیو‌تر خود داری کنید و از کارت ریدر استفاده کنید. عکس‌ها را از روی دوربین پاک نکنید بلکه از کامپیو‌تر استفاده کنید. در خارج کردن کارت حافظه عجله نکنید. اگر از چندین کارت حافظه استفاده می‌کنید حتماً با برچسب شماره گذاری کنید. کارت‌های استفاده شده را از کارت‌های خالی جدا نگهدارید. اگر کارت حافظه خیس شد بگذارید تا در دمای اتاق خشک شود. همیشه از فایل‌هایتان حداقل یک کپی پشتیبانی روی هارد دیگر داشته باشید.»
سومین روز از نشست‌های «نگاه شخصی» که در آن روزانه سه هنرمند آثارشان را با حضور مخاطبان به نمایش گذاشته و از تجربیات خود می گویند، با حضور علیرضا رفایی، هوفر حقیقی و یداله ولی‌زاده در بین علاقه‌مندان حاضر در گالری زمستان برگزار شد.
در بخش اول، علیرضا رفایی از مشهد که از سال ۷۵ در یک شرکت تبلیغاتی فعالیت‌هایش را در حوزه عکاسی صنعتی و تبلیغاتی آغاز کرده، در این نشست نیز حول همین موضوع تجربیاتش را ارائه کرد.
او ابتدا از دغدغه اجتماعی، طبیعت نگری و نگاهی که پیش از ورود به این عرصه در کارهایش بیش از پیش موجود بوده گفت و همزمان با نمایش آثاری از عکاسی آسمان شب؛ شناخت زمان، نور و فضا را از دستاوردهای عکاسی در طبیعت خواند و همه هنرجویان این عرصه را به عکاسی در این حوزه دعوت کرد. گذاشتن زمان و حوصله روی اثری که در حال ثبت است نیز، یکی دیگر از توصیه‌های این هنرمند بود.
رفایی پس از این‌ها به سراغ فعالیت اصلی خود یعنی عکاسی تبلیغاتی رفت و به همراه نمایش عکس‌هایی در این زمینه از کیک‌ها و دیگر خوراکی‌ها، در این حوزه هم به پرداختن، اتود زدن و طراحی کاری که به ذهن خطور می‌کند، تاکید کرد. او گفت: «فضاسازی و تبدیل حسی که باید به بیننده القا کنید از عوامل مهم در حوزه عکاسی تبلیغاتی است و در این راستا ترکیب بندی صحیح به قدرت برند کمک فراوانی می کند.»
از جمله موارد دیگری که رفایی پس از دقت در نورپردازی به آن اشاره کرد، در نظر گرفتن فضای لازم برای نوشتن در کار بود، اتفاقی که خیلی اوقات به آن توجه نمی‌شود و در نهایت موجب بروز مشکل در کارها می‌شود.
هوفر حقیقی در بخش «نگاه شخصی» سه دوره کاری خود را با مضمون کلی پدیدار شناسی در معرض نقد و نمایش قرار داد. دوره اول کاری حقیقی به زمان پیش از تحصیلات آکادمیک وی برمی‌گردد و به ترتیب دوره دوم و سوم به آثار او در زمان تحصیل و بعد از آن تعلق دارد.
حقیقی با نمایش آثاری از مجموعه «زمین لرزه» که در فصل اول شکل گرفته بودند، تک فریم‌هایی را که با فتوشاپ و به صورت سیاه و سفید کنارهم قرار گرفته بودند نشان داد و با اشاره به این که این عکس‌ها حاصل سفرهای او هستند بر توجه به عکس‌هایی که در این موقعیت‌ها گرفته می‌شوند، تاکید کرد.
او در ادامه عکس هایی از مجموعه «شعر شهر شب‌ها» که شامل تصاویر نویی از زوایای گوناگون ترکیب درخت‌های بی‌برگ با ساختمان‌ها در تمی خاکستری رنگ بود، به نمایش گذاشت و بعد با نمایش مجموعه «ساخته شده از بدن شما» عکس‌هایی را که ترکیب عکس خندان چهره افراد و جلد نوعی صابون بودند، نمایش داد. او در ادامه به سراغ موضوع پدیدارشناسی رفت و درباره آن گفت: «هر چیزی در جهان نمودی دارد که هرکدام از ما بخشی از آن را می‌بینیم و موضوعی که اهمیت دارد نیز همین نگاه و کشف زوایای گوناگونی از هر سوژه‌ای است.»
حقیقی همچنین در بخش دیگری از این نشست مجموعه «درهای هوفر حقیقی» را که شامل چندین سال کار روی ثبت تصاویر درهای مختلف است، نمایش داد.
در آخرین بخش از «نگاه شخصی» یدالله ولی‌زاده؛ رییس انجمن عکاسان تبلیغاتی و صنعتی ایران با اشاره به نگاه ثابتی که مدت‌هاست روی عکاسی تبلیغاتی وجود دارد، از راه‌اندازی یک جریان نو در این حوزه که از سه سال پیش با گروهش آغاز کرده خبر داد و گفت: «اگر نگاه را نسبت به این موضوع (عکاسی تبلیغاتی) تغییر ندهیم این حوزه به همین صورت باقی می‌ماند و شاهد درجا زدن‌های ناگواری در آن خواهیم بود.
ولی‌زاده جریان شکل گرفته را خلاف جهت کارفرمایان خواند و علت آن را عدم هوشمندی کارفرما در سفارش یک طرح اعلام کرد. این که به عنوان مثال فرد سفارش دهنده از یک عکس انتظار چندین کاربرد تبلیغاتی و حتی صنعتی را دارد. ولی‌زاده با اشاره به این رویکرد گفت: «ما با این نگاه در حال سقوط شدیدی در حوزه عکاسی تبلیغاتی هستیم و برای پیشرفت در این عرصه باید نگاه دقیقی به سوژه و موضوع صورت بگیرد.»
او با بیان این که تا کی باید محصول محور حرکت کرد، گفت: «می‌شود با بررسی و شناخت وجوه سوژه‌ای که در دست کار است، همان مفهومی را که به وفور با استفاده مستقیم از کالا بیان می‌شود، انتقال داد.»
ولی‌زاده در بخش دیگری اظهار کرد: «عکاسی مفهومی به تنهایی کافی نیست ولی نبود آن هم اشتباه است و این عرصه را به معرض نابودی می‌کشاند. استفاده از چند ابزار، حرکت و تکنیک عاملی برای قوت هر برندی است و عدم همراهی کارفرمایان عامل اساسی در جا زدن در این حوزه است و این موضوع یکی از عوامل کپی کاری از آثار خارجی است.»
نمایش عکس‌هایی که مفاهیمی را بدون حضور کالا القا می‌کردند از جمله مجموعه تصاویری بودند که او برای مخاطبان به نمایش گذاشت. در بین این آنها آثاری با موضوع غذا و نوشیدنی‌ها وجود داشت.
رییس انجمن عکاسان تبلیغاتی و صنعتی ایران در آخر به برگزاری نمایشگاه سالانه طعم عکس اشاره کرد و یادآور شد: «همه این اقدامات زمانی به طور کامل ثمر می‌دهند که کارفرمایان نیز با ما همراهی کنند و جای خرسندی دارد که خیلی از آنها با دیدن عکس‌ها نگاه و نظرشان تغییر کرد و به ما پیوستند.»