استانبول:
اختصاصی «سایت عکاسی» – همچون لندن، استانبول هم تاریخ عکاسانهی طولانیای دارد. از قرن نوزدهم، عکاسان مجذوب همنشینی زیبای آبنماها، کوچهها و منارههایی بودند که این شهر کهن با موقعیت استراتژیکش را هویت میبخشید. گرچه استانبول پایتخت کشوری مسلمان است (با تمام شناختی که از دغدغه، پیرامون حجب و حیای عمومی و محافظهکاری در این شهر وجود دارد) با این وجود، دهههاست که عکاسی کاندید در آن انجام میشود. تصاویر اندوهگین آرا گالر [۱] از زندگی خیابانی در شهر زادگاهش به شکل گستردهای در دهههای ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ منتشر شد، چنانکه برای وی نام مستعار «چشم استانبول [۲]» را به ارمغان آورد.
استانبول، آرا گالر
کافه سلیمانیه، استانبول: شهر یکصد نام، استانبول، ترکیه، الکس وب، ۲۰۰۴
با توجه به میراث گالر، عکاس آمریکایی الکس وب [۳] و عکاس بومی اهل ترکیه عارف آشچی [۴] از جمله کسانی هستند که اخیراً قابلیتهای وسیع عکاسانهی فرهنگ و تاریخ چندلایهی استانبول را کاوش کردهاند .تصاویر آنها کلانشهری پیشرفته را نشان میدهد که به سرعت وجههای بینالمللی به خود میگیرد، جایی که حیوانات بارکش همچنان خیابانهای قدیمی را زیر پا میگذارند و قدیمیترین مرکز خرید جهان، بازار بزرگ [۵]، مفتخر است که بر اساس دادوستد کالابهکالا فعالیت میکند.
در طول تنگه ی بوسفور، استانبول: شهر یکصد نام، استانبول، ترکیه، الکس وب، ۲۰۰۵
به زعم وب، لایههای فراوان استانبول آنرا بینهایت اغواگر میسازد، با اینوجود همچنان به سختی قابل درک است: «استانبول، شهری مرزیست که اروپا و آسیا، را در مینوردد، باستانی اما مدرن بوده، و همزمان مذهبی و سکولار [۶] است. همچنان که در خیابانهای باریک و پیچدرپیچ منطقهی فاتح [۷] پرسه میزنم، احساس میکنم که در قلمروی عثمانیان هستم. در لبهی غربی شهر، زیر باران شدید و برف زمستانی، گویی در بارسلونا هستم. در حوالی مسجد ایوب [۸]، محل دفن پرچمدار [۹] پیامبر اسلام، حضرت محمد (ص)، در اسلام غوطهور میشوم. آمیختگی مدنیتِ استانبول و گوناگونی تصاویر این شهر مرا مجذوب خود کرده و بهمن الهام می بخشد.»
بیرون مسجد ایوب، استانبول: شهر یکصد نام، استانبول، ترکیه، الکس وب، ۲۰۰۱
الکس وب در کتابش استانبول: شهر یکصد نام [۱۰] چهرهی پر جنبوجوشی از شهری در تکاپو ارائه میدهد. بسیاری از این عکسها بچهها را در حال اشاره کردن، پریدن، سرگرم وسائل بازی یا آویزان از میلههای فلزی در پارک نشان میدهند. تصاویر دیگر، مردان یا زنان را در حال گفتگو، کشیدن سیگار، در انتظار اتوبوس یا کشتی، یا تماشای مدهای جدید نشان میدهند. زنان محجبه در کنار پسرانی که تنها مایوی شنا به تن دارند یک فضای عمومی را به اشتراک میگذارند، در حالیکه پوسترهای سینمایی، تبلیغات لباس و تابلوهای پیتزا دیوارهای رو به ویرانی ساختمانهای تاریخی را میپوشانند.
تصویر کامپیوتری طراحی شده برای پوستر تبلیغاتی محله ی جدیدی در حومه ی استانبول، ۲۰۰۷
در سالهای اخیر جمعیت فراوانی از مناطق روستایی ترکیه به استانبول هجوم آوردهاند. جورج جورجی [۱۱] پیشروی حومهی شهر را که مایلبهمایل ساختمانهای بتونی نامطلوبی را نشان میدهد، ثبت کرده است. در فاصلهی نه چندان دوری از شکوه و جلال معماری تاریخی مرکز شهر، چنین اماکنی در مقابل آرزوهای افرادی که به اینجا میرسند دورنمای تأسفباری عرضه میکنند. اگرچه تصاویر کامپیوتری از تغییرات برنامهریزیشدهی پیشرو نشان میدهند که افراد جامعه درکنار یکدیگر از فضاهای عمومی پر جنبوجوش لذت میبرند، اما واقعیت اغلب بسیار کسلکننده است.
اِلازیگ، گسل ها: ترکیه/شرق/غرب[۱۲]، جورج جورجی، ۲۰۰۶
غازیان تپه، گسل ها: ترکیه/شرق/غرب ، جورج جورجی، ۲۰۰۷
دبی:
دبی مانند سَلَفش لاس وگاس [۱۳]، خودش را به عنوان مقصدی برای جهانگردان متموّل تصور میکند تا پول نقد را در گنبدهای لوکس مجهز به تهویهی مطبوعش بسوزانند. این یک تصادف نیست که دبی، مانند وگاس، در یک بیابان ظهور کرد، جایی که خاک بایر همیشه آمادهی بازسازی زمین سوخته است.
چشم اندازهای عربی۳، پرده ی بعدی [۱۴]، دبی، امارات، فردریک لزمی، ۲۰۰۷
چشم اندازهای عربی۳، پردهی بعدی ، دبی، امارات، فردریک لزمی، ۲۰۰۷
تصنع شدید دبی چالشی غیرمعمول را پیشروی عکاسان خیابانی قرار میدهد. شاخصهی عکاسی خیابانی همواره ثبت صادقانهی زندگی عمومی [۱۵] بوده است، اما وقتی شهرها به نسبت ساختوسازهای مشهور و تجاری [۱۶] که برای جذب سرمایه طراحی شدهاند، کوچکتر میشوند، جستجو برای اصالت در خیابانهای آنها میتواند بیهوده به نظر برسد. دبی، اگرچه از جمله سریعترین شهرهای رو به ترقی کره زمین است، با این وجود حتی یک عکاس خیابانی بومی ندارد. اما فردریک لِزمی [۱۷]، عکاسِ سوییسیلبنانی به چالشی برای ثبت این قلمروی عمومی_مصنوعی که سر از ریگهای روان بیرون آورده، وارد شده است.
چشم اندازهای عربی۳، پرده ی بعدی ، دبی، امارات، فردریک لزمی، ۲۰۰۷
چشم اندازهای عربی۳، پرده ی بعدی ، دبی، امارات، فردریک لزمی، ۲۰۰۷
وی میگوید: «سازههای زندگی شهری در دبی صرفاً مخلوق اتاقهای فکر، کارگاههای طراحی و استودیوهای معماری هستند، آنها دیگر محصول استفادهی طبیعی از فضاهای عمومی نیستند. ساختوسازهای رسمی جایگزین سازههای اجتماعی شدهاند.» عکسهای لزمی بر سرشت جعلی و فریبندهی شهر از طریق تمرکز بر محیطهای نیمهساز، انعکاسها، دیوارهای موقتی و تبلیغات تأکید میکند. همچنین لزمی به «پشت صحنه» میرود تا جوامع ناپایدار کارگران مهاجری را که در ازای مبلغ ناچیزی در گرمای شدید کار میکنند و این معجون بتن و شیشه را توسعه میدهند، نشان دهد.
چشم اندازهای عربی۳، پرده ی بعدی ، دبی، امارات، فردریک لزمی، ۲۰۰۷
چشم اندازهای عربی۳، پرده ی بعدی ، دبی، امارات، فردریک لزمی، ۲۰۰۷
پانویس:
۱- Ara Güler
۲- The Eye of Istanbul
۳- Alex Webb
۴- Arif Asci
۵- The Grand Bazaar
۶- Secular
۷- Fatih district
۸- Eyüp Mosque
۹- منظور ابوایوب انصاری از صحابهی پیامبر اسلام است.
۱۰- Istanbul: City of Hundred Names
۱۱- George Georgiou
۱۲- Fault Lines: Turkey/East/West
۱۳- Las Vegas
۱۴- Arabian Prospects III, Next Level
۱۵- Public Life
۱۶- Branded
۱۷- Frederic Lezmi