آندریاس گرسکی در ساوث بانک سنتر لندن، مروری بر آثار این هنرمند در گالری هیوارد در حال برگزاری است. عکس از تام جیمیسن
اختصاصی سایت عکاسی- آندریاس گرسکی از چیزهایی که وجود ندارند، عکس می‌گیرد.
۲۹ ژانویه ۲۰۱۸، لندن: نخست وزیر فعلی آلمان، آنگلا مرکل و سه نخست وزیر قبل از او در یک ردیف به ترتیب نشسته‌اند؛ این چهار شخصیت، آلمان را از سال ۱۹۷۴ رهبری کرده‌اند. ثبت شده از پشت سر و از میان پنجره‌ای، آن‌ها به نقاشی انتزاعی عظیمی در مقابل خود خیره شده‌اند.
ثبت کردن چنین لحظه‌ی نادری، باور نکردنی به نظر می‌رسد. آن تصویر، در واقع یک تصویرِ ترکیبیِ دیجیتالی، اثر عکاسی آلمانی است. آندریاس گرسکی، این تصویر را از ترکیب چهار تصویر، که هر کدام از یکی از صدر اعظم‌ها گرفته شده بود، ساخته است. «مرور» (۲۰۱۵) یکی از ۷۰ اثر به نمایش در آمده در نمایشگاه مرور آثار این هنرمند در گالری هیوارد است. این نمایشگاه که در ۲۵ ژوئن گشایش یافت، اولین نمایشگاه این گالری پس از بازسازی دوساله است.
راین II اثر گرسکی که با قیمت ۴.۳ میلیون دلار، در حراجی سال ۲۰۱۱ رکورد تازه‌ای برای فروش تک عکس ثبت کرد.
گرسکی با فروش یکی از تصاویر سایز بزرگ خود با عنوان «راین II» به قیمت ۴.۳ میلیون دلار، در حراجی سال ۲۰۱۱ رکورد تازه‌ای برای فروش تک عکس ثبت کرد. نمایشگاه او در گالری هیوارد شامل این اثر و دیگر آثار معروفش از دهه‌ی ۹۰ میلادی بود: یک آپارتمان عریض در پاریس، یک مغازه ۹۹ سنتی و انبوه کارگزاران در تالار بورس. در تصاویر او که از لحاظ اندازه و رزولوشن چشمگیر هستند، انسان در برابر طبیعت، صنعت، اقتصاد و جامعه‌ی مصرف‌گرا، کوچک و کم اهمیت نشان داده می‌شود.
در سال‌های اخیر، گرسکی شروع به آزمایش مرزهای عکاسی کرده است، آن هم با ساختن آثاری در استودیو از طریق ایجاد فضاهایی دیجیتالی و صحنه‌هایی که هرگز وجود نداشته‌اند. سوال این است که آیا این‌ها عکس‌هایی هستند که او با آن‌ها به یاد خواهد ماند.
در مصاحبه‌ای در گالری هیوارد پیش از گشایش نمایشگاه اش، او بین دو تصویر ترکیبی بسیار بزرگش می‌نشیند که هر دو از تصاویری الهام گرفته شده‌اند که او با گوشی همراهش ثبت کرده است. او یک سویشرت ارتشی پوشیده است و مچ‌بندی نخی به دست دارد که به دست مردی ۶۳ ساله عجیب به نظر می‌رسد. آرام و با کلماتی سنجیده به انگلیسی و گاه به آلمانی درباره‌ی هنر، موفقیت و شوقش به موسیقی تکنو سخن می‌گوید.
گرسکی با توضیح درباره‌ی آثار جدیدش شروع می‌کند: «من به ساختن تصاویر علاقه‌مندم و البته برای این کار، باید دوباره خودتان را کشف کنید.» او همچنین اشاره می‌کند که در سال، بیشتر از هشت تصویر به وجود نمی‌آورد زیرا ساختن تصاویر زمانبر است.
گردآورنده‌ی این نمایشگاه و مدیر گالری هیوارد، رالف روگاف (کسی که تازگی به عنوان مدیر هنری بینیال وینز در سال ۲۰۱۹ انتخاب شده است.) می‌گوید تصمیم گرفته است که گشایش دوباره‌ی گالری هیوارد با نمایش آثار گرسکی باشد، زیرا گرسکی زبان عکاسی را از بسیاری جهات تغییر داده است. به عنوان مثال آقای روگاف به تصاویر «مرور» و «بدون عنوان XVI» (۲۰۰۸) اشاره می‌کند که در آن، فضای کندویی شکل تصویر، به کلی با نرم‌‌افزارهای معماری ساخته شده است و معتقد است که تصاویر کاملاً ساختگی سال‌های اخیر جزء بهترین آثار گرسکی هستند، چون او در این تصاویر به دنبال برقراری گفتمان با هنر انتزاعی و ایجاد تصاویر به مانند یک نقاش بوده است.
آقای روگاف می‌گوید: «از زمان تولد این رشته، مردم در تاریک‌خانه به دنبال ایجاد حقه‌ها و خلق چیزهایی در عکاسی بودند که در واقعیت وجود نداشتند. این رسانه، که ما برای کارکرد‌های رسمی مانند پاسپورت‌ها و کارت‌های شناسایی مدارس به آن به‌مانند تصویر دقیقی از جهان اعتماد می‌کنیم، چیزی است که همیشه می‌توان آن را هم با تخیل و هم با واقعیت پیوند داد.» و معتقد است «آندریاس ژورنالیست نیست که گزارش تهیه کند.»
دیگر متخصصان، کارهای اولیه‌ی گرسکی را ترجیح می‌دهند.
آندریاس گرسکی، عکس از تام جیمیسن برای نیویورک تایمز
کوانتین باژاک در موزه‌ی هنر مدرن نیویورک، جایی که نمایشگاه مرور آثار پیشین گرسکی در سال ۲۰۰۱ باعث پیشرفت شگرف او در زمینه‌ی عکاسی شد، معتقد است که آثار امضا شده‌ی دهه‌ی نود گرسکی در زمان مناسبی ارائه شدند؛ درست در هنگامی که جهانی‌شدن در حال رشد بود و باعث پیشرفت گرسکی شد. آقای باژاک معتقد است که گرسکی گسترش چند ملیتی‌ها و انفجار بازارهای اقتصادی را به تصویر کشید، به نحوی که تصاویرش در تلاش برای برقراری «تعادلی درست مابین چیزی بودند که نه انتقادی بود و نه اعتذاری.» چراکه «فقدان روایت» بازتابِ وضعیتِ معاصر است.
باژاک می‌افزاید: «آثار آقای گرسکی همچنین نمایانگر تغییر از آنالوگ به دیجیتال، از “عکس گرفتن” به “عکس ساختن” است. او در اوایل فعالیتش هر دو کار را انجام می‌داد، اما اکنون بیشتر به عکس ساختن می‌پردازد.»
آقای گرسکی در شهر لیپزیگ در شرق آلمان متولد شد و زمانی که یک‌ساله بود، خانواده‌اش این شهر را به مقصد دوسلدورف ترک کردند. در آنجا پدرش یک استودیوی موفق عکاسی تبلیغات باز کرد. او نیز کودکی‌اش را در تاریک‌خانه و میان تجهیزات عکاسی گذراند. با اینکه در ابتدا مصمم بود که راه پدرش را ادامه ندهد، مدرک عکاسی خود را از دانشگاه فولکون، در نزدیکی شهر اسن، دریافت کرد. او در این‌باره می‌گوید: «اگر بخواهم صادق باشم، نمی‌دانستم که در آن زمان چه کاری می‌توانم انجام دهم.»
در سال ۱۹۸۰، او در آکادمی هنر دوسلدورف ثبت‌نام کرد تا زیر نظر استاد پیشگام آنجا برند بخر( کسی که دیگر شاگردانش نیز از جمله توماس اشتروت، توماس روف و کاندیدا هوفر نیز از عکاسان پیشگام شدند) عکاسی را بیاموزد. در آنجا گرسکی شروع کرد به گرفتن عکس‌های رنگیِ پانوراما از کوه‌ها، محل‌های کمپینگ و استخرهای شنا در حالی که انسان نیز در مقیاس بسیار کوچک در این عکس‌ها حضور داشت.
تغییر به عکاسی دیجیتال، در اوایل دهه‌ی ۹۰ میلادی، به گرسکی اجازه داد تا عکس‌هایی با قطع بزرگ بگیرد و تصاویر را پس از آن به صورت دیجیتال تغییر دهد. آقای روگاف توضیح می‌دهد: «برخی مواقع، این تغییرات شامل افزایش اشباع رنگی یا ترکیب چند تصویر برای رسیدن به یک پرسپکتیو یکنواخت بود؛ به طوری که شما می‌توانید همه چیز از جمله جزئیاتی را مشاهده کنید که فقط از یک نقطه دید، قابل دستیابی نیست.»
آقای فرنسیس اوترد، مدیر بخش هنرهای پس از جنگ و معاصر کریستیز، درباره‌ی کارهای گرسکی این‌گونه می‌گوید: «قطع‌های بسیار بزرگ عکس‌ها، بازاری آماده برای خرید پیدا کردند. با اینکه عکاسی اولیه سیاه و سفید و در اندازه‌های کوچک بود، گرسکی عکس‌هایش را بزرگ چاپ کرد و نهایت استفاده را از رنگ کرد. او همچنین شروع کرد به مستندکردن موضوع‌هایی کلیدی که در زندگی امروزه چیره هستند. سپس این آثار را در نسخه‌های ۴ تا ۶ تایی ارائه کرد. گرسکی هچمون یک نقاشی، کپسولی سرشار از ارزش و بها خلق می‌کرد.» در آغاز کارش، با گرفتن عکس‌هایی از بازار بورس توکیو در سال ۱۹۹۰ و تالار بورس شیکاگو در سال ۱۹۹۷، توانست عکس‌های خود را به قیمت‌هایی به مراتب گرانتر نسبت به دیگر عکاسان به فروش برساند.
آثار گرسکی در گالری هیوارد، از چپ: «فرانکفورت» (۲۰۱۷)، «بیجینگ» (۲۰۱۰) و «مرور» (۲۰۱۵)، عکس از مارک بلور
آقای اوترد که همچنین یکی از اسپانسرهای نمایشگاه هیوارد است، ادامه می‌دهد: «اگر کسی به دنبال خرید اثری از اندی وارهول باشد، می‌خواهد یکی از آثار او از مرلین مونرو را بخرد و اگر کسی به دنبال خرید تصویری از گرسکی باشد، قصد دارد که یکی از آثار او از بازارهای بورس را بخرد؛ همانطور که یک صندوق سرمایه‌گذاری در لندن، چهار یا پنج عدد از آن‌ها را برای تالار بورس خود خرید.»
با نزدیک شدن به هزاره‌ی دوم میلادی، گرسکی شروع به چیدمان دوباره‌ی عکس‌ها کرد تا به تصاویری به‌مانند نقاشی‌های انتزاعی دست یابد؛ به طور مثال، او در اثر رکوردشکنِ خود از نمای یک رودخانه به نام «راین II» (۱۹۹۹) با حذف نیروگاه برق از تصویر اصلی، اثری متشکل از خط‌های مستقیم سبز و خاکستری را به وجود آورد که یادآور نقاشی‌های بارنت نیومن و کنث نولاند هستند.
گرسکی همزمان، عکاسی از موضوع‌هایی در ارتباط با کار و سرمایه را دنبال کرد. از این جمله، اثر او به نام «آمازون» (۲۰۱۶) است که یکی از انبار‌های آریزونای فروشگاه آنلاین آمازون را نشان می‌دهد که با انبوهی از کتاب‌ها، جعبه‌ها و شعارهای تشویقی (با عناوینی از جمله: «زیاد کار کن»، «سرگرمی داشته باش» و «تاریخ را بساز») پر شده است.
«آمازون» (۲۰۱۶) اثر گرسکی
گرسکی می‌گوید: «به خاطر شرایط کاری، دیدن انبارها برایم ناخوشایند بود، با این حال تصاویرم متهم کننده و بیانیه‌ی سیاسی نیستند. دنیای ما نیز جذب آمازون شده است، چون خیلی کاربردی و سریع است و با آن، شما هرچه که بخواهید را در روز بعد خواهید داشت، این هم حقیقتی است». او افزود: «من دنیای معاصر ما را آن‌چنان که هست نشان می‌دهم.»
پرسیدم که آیا ثروت و شهرتش سبب برهم زدن آرامش او شده‌اند؟ او می‌خندد و به گفته‌ی خودش پول البته زندگی او را تغییر داده است، چون اکنون می‌تواند به هر کجای دنیا سفر کند.
او می‌گوید قصد دارد از ثروتش برای تأسیس یک بنیاد عمومی، در محوطه‌ی استودیوی خود در دوسلدورف، استفاده کند. این مکان جایی خواهد بود که او آن را وقف خواهد کرد و در آن تمامی چاپ‌هایی که برای مجموعه‌ی شخصی اش نگه داشته است، در آینده به نمایش درخواهد آمد. اما آیا به زودی این مکان افتتاح خواهد شد؟
گرسکی جواب می‌دهد: «خیر، من هنوز زیادی جوانم!» او می‌گوید که مدت زیادی است در این‌باره فکر کرده و خوشحال است که به یک تصمیم نهایی رسیده است. البته به گفته‌ی او «برای هنرمندی در قید حیات عجیب است که درباره‌ی اتفاقات پس از مرگش صحبت کند.»
در حال حاضر گرسکی به مراتب جوان‌تر از سنش زندگی می‌کند. او ورزش‌هایی از قبیل تنیس، پیاده‌روی و دوچرخه‌‌سواری انجام می‌دهد و طی بیست سال گذشته طرفدار موسیقی تکنو بوده است و معتقد است تکنو یک موسیقی برای تمام سنین است. او با دی‌جی سون وات و دیگر سازندگان تکنو دوستی نزدیک دارد. او دو فرزند دارد و با اشاره به جوانترین‌شان که ۲۰ سال دارد می‌گوید: «پسرم شکایت می‌کند که به همان موسیقی مورد علاقه‌اش گوش می‌دهم. شاید او با این مسئله مشکل داشته باشد اما من نه!»
«Hamm, Bergwerk Ost»، تصویری از وسایل کارگران معدن در معدن زغال سنگی در آلمان (۲۰۰۸) – به نمایش در آمده در گالری هیوارد، عکس از مارک بلور
پس از نمایشگاه هیوارد، گرسکی می‌گوید که قصد ندارد دیگر در آکادمی دوسلدورف تدریس کند و می‌خواهد دو‌سالی را به عنوان مرخصی به سراسر جهان سفر کند و زمان بیشتری را در ایبیزا واقع در اسپانیا بگذراند؛ شهری که دوستانش در آن زندگی می‌کنند و می‌تواند به فراوانی در آن موسیقی تکنو گوش دهد!
اودُ کیتلمن، مدیر نشنال‌گالری برلین و گردآورنده‌ی نمایشگاه گرسکی در سال ۲۰۱۵ در موزه‌ی فریدا بوردایِ بادن- بادن، درباره‌ی آثار گرسکی این‌چنین می‌گوید: «هرکاری که او انجام دهد، همیشه به عنوان یک تصویرساز برجسته به یاد خواهد ماند.»
آقای کیتلمن توضیح می‌دهد: «اثر یک نقاش به راحتی قابل تشخیص است، اما در عکاسی این کار به مراتب سخت‌تر است … بسیار شگفت‌انگیز است که یک عکاس دستخط ویژه‌ی خودش را در عکاسی پیدا می‌کند، دستخطی که هیچ شک و اختلافی در مورد آن وجود ندارد … گرسکی فقط یکی است.»
