اختصاصی سایت عکاسی – کارهای عکاسی بهمن جلالی در ۴۰ سال اخیر، مجموعه‌ای اصیل و استثنایی را تشکیل می‌دهند که به دلیل شرایط خاص شکل‌گیری و دفعات معدود به نمایش درآمدنشان (که علتش به همان اندازه به زندگی شخصی خالق‌شان مربوط می‌شود که به تاریخ معاصر ایران) دیر شناخته شدند. این را «کاترین داوید»، ادیتور عکس‌های مستند منطقه‌ی خاورمیانه، در مقدمه‌ی کتاب نفیسی از کارهای بهمن جلالی نوشته است که قرار است همین روزها در آلمان منتشر شود.
موزه‌ی «اشپرنگل» در شهر هانوفر، واقع در شمال‌غرب آلمان، پیش از ظهر یکشنبه ۸ خردادماه یکی از بزرگ‌ترین نمایشگاه‌های + مربوط به عکاسی ایران در جهان را افتتاح خواهد کرد که به مناسبت اهدای جایزه‌ی معتبر «اسپکتروم» به «بهمن جلالی»، از سوی بنیاد فرهنگی ایالت «نیدرزاکسن»، به آثار این عکاس برجسته‌ی فقید ایرانی اختصاص دارد. همزمان با گشایش نمایشگاه، مراسم اهدای جایزه نیز برگزار خواهد شد که آن را رعنا جوادی، همسر مرحوم جلالی دریافت خواهد کرد. همچنین برنامه‌های جنبی دیگری در همین ارتباط بین ۲۴ تا ۲۷ خردادماه در برلین برنامه‌ریزی شده است که از آن جمله می‌توان به برگزاری نشستی در ۲۶ خرداد اشاره کرد که طی آن قرار است کاترین داوید در قالب جلسه‌ی پرسش و پاسخی با حضور رعنا جوادی و Peter von Becker، نویسنده و روزنامه‌نگار هنری، آثار بهمن جلالی را معرفی نماید. نمایشگاه عکس‌ها در موزه‌ی «اشپرنگل» هانوفر هم تا ۳۰ مردادماه ۱۳۹۰ ادامه خواهد یافت.
این موزه در یادداشتی بر روی وب‌سایتش، بهمن جلالی را یکی از موثرترین و مهمترین عکاسان معاصر خاورمیانه و آسیا معرفی کرده است که بیش از ۴ دهه از زندگیش را وقف ثبت حافظه‌ی تصویری ایران نمود و با فعالیت مستمر و تجارب پربارش، به مضامین هنری، تاریخی، سیاسی و اجتماعی بیشماری فرم بخشید. دوربینش در ثبت تحولات اجتماعی ایران، زندگی روزمره‌ی مردم عادی و سرنوشت محیط بومی کشور زادگاهش همواره حاضر و خلاق بود و نه تنها با عکس‌هایش، بلکه به عنوان کیوریتور و مدرس در معرفی «عکاسی» به عنوان یک فرم هنری، به جامعه‌ی ایران نقش به‌سزایی داشته است.
«کاترین داوید» نیز در ادامه‌ی یادداشتش در مقدمه‌ی کتاب این نمایشگاه می‌نویسد: «مراحل و لحظات مختلف کار بهمن جلالی و پروژه‌های مستندش و “تصویرخیال” که با استفاده از عکس‌های دوران قاجار پدید آمده، پیوندهای پیچیده‌ای را با تاریخ و خاطره و نیز واپس‌زدگی‌های فرهنگی برملا می‌سازند که فرایند شکل‌گیری آن شبیه به کار روانکاوهاست (جمع‌آوری تمامی اطلاعات مربوط به بیمار از خودش و اطرافیانش) و ما را به گذشته‌هایی ناشناخته که خاستگاه آن تصاویر است، حوالت می‌دهند.» وی در پایان می‌افزاید: «بهمن جلالی فرصت نیافت تا روی انتشار عکس‌های جنگ‌اش، که هنگام تدارک نمایشگاهی از کارهایش در بنیاد «تاپیس» بارسلون پیش‌بینی شد، کار کند و این عکس‌ها، بیست سالی در جعبه‌های محافظشان باقی ماندند؛ ولی باید امیدوار بود که انتشارشان بیست سال دیگر طول نکشد. اگر چه بهمن جلالی، انتقال‌دهنده‌ی تصویرها و حافظ نسخه‌های قدیمی، خود ذره‌ای از شعبده بازی‌های روزگار غافل نبود.»
هیئت داوران این دوره از جایزه‌ی معتبر «اسپکتروم» متشکل از Geoffrey Batchen (آمریکا)،Frits Gierstberg (هلند)، Christine Frisinghelli (اتریش)،Inka Schube و Joachim Werren (آلمان) در شهریورماه ۸۸ اعلام کردند که هفتمین دوره‌ی این جایزه در بهار ۲۰۱۱ نصیب بهمن جلالی خواهد شد و بنابراین از آن هنگام برنامه‌ریزی برای انتخاب عکس‌های نمایشگاه، چاپ کتاب و مراسم اهدای جایزه آغاز شد که با درگذشت زنده‌یاد جلالی در دی‌ماه ۸۸، بخش مهمی از امور آماده‌سازی کتاب، هماهنگی‌ها، تصمیم‌گیری‌ها و حتی گزینش برخی عکس‌ها با مشورت و همکاری همسر او، خانم رعنا جوادی انجام گرفت.
اکنون قرار است در این نمایشگاه حدود ۵۵۰ قطعه از عکس‌های بهمن جلالی به نمایش درآید. در میان این آثار منتخب، مجموعه عکس‌هایی چون «جنگ»، «انقلاب»، «تصویر خیال»، «بوشهر»، «مناظر شهری» و «زندگی روزمره» به چشم می‌خورند که پیش از این در پاییز ۸۶ در قالب نمایشگاه بزرگی توسط بنیاد فرهنگی-هنری «تاپیس» در بارسلون اسپانیا به نمایش درآمده بودند. اما در نمایشگاه هانوفر تعدادی عکس جدید هم به مجموعه عکس‌های بارسلون اضافه شده و در نتیجه قرار است مجموعه‌ی کامل‌تری نسبت به بارسلون در موزه‌ی اشپرنگل به نمایش گذاشته شود. این عکس‌ها شامل آثاری هستند که این عکاس فقید ایرانی در دوران جوانی و هنگامی که در استودیوی «جان ویکرز»، عکاس سرشناس انگلیسی کارآموزی می‌کرد، عکاسی کرده است و همچنین برخی از آخرین آثاری که پیش از درگذشتش تهیه کرده بود. تعداد ۳۰۰ قطعه از این آثار توسط کارشناسان و هیات داوران موزه‌ی اشپرنگل و بنیاد «نیدرزاکسن» و ۱۱۰ قطعه به اختیار رعنا جوادی برای نمایشگاه انتخاب شده‌اند و تعداد باقیمانده نیز در قالب دو اسلایدشوی «جنگ» و «انقلاب» در این نمایشگاه عرضه خواهند شد.
از میان عکس‌های این نمایشگاه، مجموعه‌های «جنگ»، «انقلاب» و «تصویر خیال» از سوی بنیاد آلمانی برگزارکننده در قالب کتابی با همراهی یادداشت‌هایی از حمید دباشی، علی بهداد، کاترین داوید و داریوش شایگان به دو زبان آلمانی و انگلیسی به چاپ رسیده‌اند که در مراسم گشایش نمایشگاه و اهدای جایزه در روز یکشنبه ۸ خردادماه رونمایی خواهد شد. این کتاب همچنین شامل یادداشتی با موضوع «تاریخ عکاسی ایران» است که با چند نمونه از عکس‌های مربوط به دوره‌ی قاجاریه، که پیش از آن بهمن جلالی در مجموعه‌ی «گنج پیدا» گرد‌آوری نموده بود، همراه شده است و شمایلی مختصر و مفید از عکاسی در ایران قرن نوزدهم به مخاطب غیرایرانی ارائه خواهد داد. زنده‌یاد بهمن جلالی یک‌بار در گفتگویی پس از برگزاری نمایشگاه بزرگی از آثار عکاسی ایران در موزه‌ی «Quai Branly» پاریس در پاییز ۸۸ گفته بود: «متاسفانه در خارج از کشور عکاسی ایران و به ویژه تاریخ آن ناشناخته مانده است. بنابراین هر رویدادی که آنها را با این چشم‌انداز جدید رو به رو کند، مورد استقبال قرار می‌گیرد.»
خانم جوادی که در حال حاضر برای دریافت جایزه و شرکت در مراسم گشایش نمایشگاه در هانوفر به سر می‌برد می‌گوید: «ابتدا قرار بود کتاب به سه زبان آلمانی، انگلیسی و فارسی منتشر شود، که بدلایل فنی گنجاندن ترجمه‌ی فارسی متون در کتاب ممکن نشد و در نتیجه این بخش بصورت مجزا همراه کتاب برای فارسی‌زبانان عرضه خواهد شد.» رعنا جوادی پیش از این یک‌بار دیگر در شهریورماه ۸۹ هم جهت آماده‌سازی کتاب و کارهای نمایشگاه به آلمان سفر کرده بود.
جایزه‌ی «اسپکتروم» که از سوی بنیاد فرهنگی ایالت «نیدرزاکسن» آلمان حمایت مالی می‌شود، هر سه سال یک‌بار به یک عکاس هنرمند اهدا می‌شود. این جایزه علاوه بر فراهم آوردن امکان برگزاری یک نمایشگاه بزرگ از مجموعه آثار عکاس برگزیده در موزه‌ی «اشپرنگل» هانوفر – مرکز ایالت نیدرزاکسن- و حمایت از چاپ عکس‌ها در قالب کتابی نفیس و چند زبانه، شامل جایزه‌ی نقدی ارزشمندی به میزان ۱۵ هزار یورو هم می‌باشد. برندگان شش دوره‌ی گذشته‌ی این جایزه‌ی معتبر آلمانی به ترتیب Robert Adams در ۱۹۹۵، Thomas Struth در ۱۹۹۷، John Baldessari در ۱۹۹۹، Sophie Calle در ۲۰۰۲، Martha Rosler در ۲۰۰۵ و Helen Levitt در سال ۲۰۰۸ بوده‌اند.
گفتنی‌ست؛ بنیاد «نیدرزاکسن» در سال ۱۹۸۶ با اهداف آموزشی، علمی و فرهنگی-هنری بنیان گذاشته شده و تمرکزش بر روی پروژه‌های هنری در زمینه‌های ادبی، هنرهای زیبا، تئاتر، عکاسی، موسیقی و رقص می‌باشد. موزه‌ی «اشپرنگل»، که اکنون تحت نظر بنیاد «نیدرزاکسن» اداره می‌شود، یکی از معدود دپارتمان‌های مستقل «عکاسی» در موزه‌های آلمان را داراست. این دپارتمان که به نام گالری «اسپکتروم» شناخته می‌شود یکی از قدیمی‌ترین دپارتمان‌های ویژه‌ی عکاسی در اروپاست و در سال ۱۹۷۲ تاسیس شده و از آن هنگام میزبان نمایشگاه‌های معتبری در زمینه‌ی عکاسی بوده است. هدف این مجموعه‌ی هنری از اهدای جایزه‌ی «اسپکتروم» تاکید بر اهمیت «عکاسی» بعنوان یک مدیوم هنری مستقل از دیگر گرایش‌های زیر مجموعه‌ی هنرهای زیبا اعلام شده است؛ مدیومی که نقش مهمی بعنوان یک رسانه‌ی مدرن در راستای تعاریف هنرهای تصویری بازی می‌کند.
اکنون بیش از دو سال از آن شب آرام اردیبهشتی که در رستوران هتل پارمیس جزیره‌ی کیش با زنده‌یاد بهمن جلالی و جمعی از عکاسان دور میز شام نشسته بودیم گذشته است؛ شبی که از او درباره‌ی نمایشگاهی که موسسه‌ی «تاپیس» در بارسلون برایش برگزار کرده بود پرسیدم. می‌گفت آن رویداد مهمترین اتفاق زندگی‌اش بوده و برای هر عکاسی مهم است که پس از سال‌ها کار مداوم چنان موسسه‌ی معتبری بیاید و نمایشگاهی از دوره‌های مختلف کاریش برگزار کند. او تاسف می‌خورد که هنوز نتوانسته است چنین نمایشگاه بزرگ و جامعی از کارهایش را در ایران برگزار نماید. می‌گفت در دنیای هنر عکاسی بزرگ‌ترین‌ها خیلی که خوش شانس باشند نهایتا با سه، چهار تا مجموعه‌ی خوب‌شان شناخته و ماندگار می‌شوند. می‌گفت طرف چند دهه کار می‌کند ولی نهایتا او را با تعداد کمی از آثارش می‌شناسند اما در ایران همان‌ها را هم قدر نمی‌دانند.
بهمن جلالی اگر هنوز زنده بود به چشم خود می‌دید که بار دیگر موزه‌ی هنری معتبری در اروپا حاصل سال‌ها کار پیگیرش در حوزه‌ی «عکاسی» را قدر دانسته است و این بار عکس‌هایش در کرانه‌های رود لاینه در هانوفر آلمان، دریچه‌ای بر روی تاریخ و فرهنگ و معماری سرزمین مادریش گشوده‌اند. بهمن جلالی از سوی بنیاد فرهنگی ایالت «نیدرزاکسن» آلمان هفتمین برنده‌ی جایزه‌ی عکاسی «اسپکتروم» لقب گرفت و به ما یادآوری کرد که چقدر جای بهمن جلالی در عکاسی امروز ایران خالی‌ست. تبریک استاد…