امروز بیست و پنجم دی ۸۹ مصادف با اولین سالگرد درگذشت بهمن جلالی است. در زیر زندگینامه بهمن جلالی به نقل و اجازه، فصلنامه عکسنامه شماره ۳۰ (یادنامه بهمن جلالی) آمده است.
۱۳۲۳
روز هفتم بهمن، بهمن جلالی در تهران، باغ صبا، خیابان ملک، کوچه جلالی به دنیا میآید. پدرش ابراهیم خان، مهندس کشاورزی و مادرش مهری اعلم است. علاوه بر برادر دوقلویش اسفندیار، دو برادر ناتنی نیز دارد که حاصل ازدواج ابراهیم خان با اشرف السادات هدایت، خواهر صادق هدایت، هستند: بیژن که بعدها شاعری مشهور میشود و مهرداد که برای ادامه تحصیل در رشته روان شناسی به آمریکا میرود و دیگر باز نمیگردد.
۱۳۳۰
ورود به دبستان منوچهری (بعدها در محل این مدرسه، دانشکده پلی تکنیک ساخته میشود) و سال آخر در دبیرستان مزین الدوله، خیابان بهار شمالی.
۱۳۳۶
آغاز تحصیلات متوسطه در دبیرستان قریب، خیابان سعدی.جلالی دیپلم متوسطه را در رشته طبیعی از دبیرستان سخن، باغ صبا میگیرد.
خانواده جلالی در این سالها در خیابان سلیم، پایینتر از سهراه زندان در جاده قدیم شمیران (خیابان دکتر شریعتی) و سپس در خیابان بهار شمالی، خیابان مزینالدوله سکونت دارند.
۱۳۴۴
قبولی در کنکور دانشگاه ملی، دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی. او که قبلاً از طریق اقوام مادری با دوربین عکاسی آشنایی پیدا کرده است در همراهی با دانشجویان معماری در سفرهای دانشجویی به عکاسی علاقهمند میشود و پیگیرانه و جدی به آن میپردازد.
۱۳۴۸
پایان تحصیلات دانشگاهی در رشتهای که هیچگاه مورد استفاده او قرار نگرفت. جلالی زندگی مستقل از خانواده را با سکونت در عمارت کوچکی در باغی متعلق به یکی از اقوام مادری در خیابان سعدآباد در تجریش آغاز میکند.
۱۳۴۹
جلالی در مسابقه عکس جوان آماتور، جشن فرهنگ و هنر شرکت میکند. نمایشگاهی از عکسها در موزه ایران باستان برپا و یکی از عکسهای او برنده جایزه میشود.
چاپ اولین عکس او در شماره پنجم مجله هفتگی تماشا که مقدمهای برای همکاری درازمدت با این مجله به صورت قراردادی است.
نمایشگاه انفرادی در کاخ مرکزی جوانان، جاده قدیم، بالاتر از سهراه ضرابخانه و آشنایی با رعنا جوادی در همانجا.
عکاسی از ماهیگیران شمال که بسیار مورد توجه قرار میگیرد.
۱۳۵۰
اولین نمایشگاه انفرادی در گالری قندریز، خیابان آناتول فرانس (خیابان دانشگاه) عکاسی از نمایشهای کارگاه نمایش و تئاتر شهر که در مجله تماشا به چاپ میرسند.
جلالی عکاسی از صحنههای نمایش را تا سال ۵۷ ادامه میدهد.
اولین عکسبرداری از منزل صادق هدایت و چاپ آنها در مجله تماشا و پیشنهاد تبدیل این خانه به موزهای برای نویسنده بزرگ ایران.
۱۳۵۲
رفتن به خدمت سربازی و انجام وظیفه در نیروی هوایی.
۱۳۵۳
دومین نمایشگاه انفرادی در گالری زروان، خیابان کاخ شمالی (فلسطین).
۱۴۵۳
سفر به انگلستان، تحصیل در مدرسه عکاسی جان ویکرز.۱
عضویت در انجمن سلطنتی عکاسان انگلستان.
ازدواج با رعنا جوادی.
۱۳۵۵
بازگشت به ایران.
مدیریت بخش عکاسی مجله تماشا.
عکسبرداری دوباره از منزل بازسازی شده صادق هدایت که قرار است به عنوان موزه مورد بهره برداری قرار گیرد.
۱۳۵۶
اقامت در آپارتمانی در خیابان کاخ، خیابان سزاوار.
سفر به هفت کشور آفریقایی و عکاسی از آثار هنری آفریقا.
برپایی نمایشگاه هنر آفریقای سیاه در باغ فردوس و انتشار کتابی به همین نام با عکسهای بهمن (ناشر: سروش).
۱۳۵۷
اردیبهشت این سال عکسهای رنگی سفر لندن را در گالری شهر، خیابان بزرگمهر به نمایش میگذارد.
نقل مکان به خانهای در خیابان ملک و اقامت در این خانه تا پایان عمر.
عکاسی از رویدادهای خیابانی روزهای انقلاب و برپایی نمایشگاهی از این عکسها و عکسهای رعنا جوادی و…در دانشگاه فارابی، خیابان وزرا (محل فعلی مرکز نشر دانشگاهی).پس از چند روز به منظور بیش تر دیده شدن عکسها، همراه با عکسهای مریم زندی، هادی هراجی، شهرام گلپریان و محمود رمضانی با عنوان گزارشی از انقلاب در دانشکده هنرهای زیبا به نمایش گذاشته میشوند و در هفته آخر اسفند این سال با استقبال بینظیری روبهرو میشوند.
۱۳۵۸
نمایش عکسهای گزارشی از انقلاب در کوی نهم آبان در جنوب شهر تهران.
ادامه همکاری با مجله سروش که به جای تماشا منتشر میشود.
مشارکت در تأسیس انتشارات زمینه با همکاری کریم امامی، گلی امامی و….
انتشار کتاب روزهای خون، روزهای آتش با عکسهای بیش تری از بهمن جلالی و هم چنین عکسهای رعنا جوادی، هادی هراچی، محمود محمدی و بهروز شهیدی.
انتشارات زمینه علاوه بر این، کتابهای آشپزی بدون گوشت و آشپزی آسان را نیز منتشر میکند که عکسهای آنها را جلالی گرفته است.
برپایی نمایشگاهی از عکسهای کتاب روزهای خون، روزهای آتش در فستیوال فیلم تامپره، فنلاند، به همت حسن تهرانی و تکرار آن در کشورهای چکسلواکی و آمریکا.
راهاندازی رشته عکاسی در مدرسه عالی تلویزیون و سینما (دانشکده صدا و سیما).
۱۳۵۹
رفتن به مناطق جنگی از ابتدای حمله عراق به ایران که تا پایان جنگ ادامه مییابد.
۱۳۶۰
اولین کتاب عکس درباره جنگ با عنوان آبادان که میجنگد در فروردین ماه با عکسهای جلالی منتشر میشود (ناشر: زمینه) کتاب به زودی به چاپ دوم میرسد و دیگر هیچ گاه مجوز چاپ نمییابد.
جلالی با همکاری گلی و کریم امامی در بهمن ماه این سال کتاب عکاسی سیاه و سفید، راهنمای ظهور فیلم و چاپ عکس را منتشر میکند.
۱۳۶۱
انتشار کتاب خرمشهر (ناشر: سروش).
انتشار کتاب پنج نگاه به خاک (مجموعه عکس) همراه با عکسهای مهدی خوانساری، یحیی دهقانپور، مهشید فرهمند و کریم امامی (ناشر: زمینه).
۱۳۶۲
چاپ عکسهایی از جلالی در مجموعه کتابهای جنگ تحمیلی، دفاع در برابر تجاوز (ناشر: ستاد تبلیغات جنگ) و چاپ مکرر بعضی عکسهای او به صورت پوستر یا در اغلب مجموعههای تصویری دیگری که درباره جنگ منتشر شدهاند، تاکنون.
۱۳۶۳
ساخت خانهای کوچک در کلاردشت و پناه بردن او به آن جا در هر فرصتی، در تمام سالهای بعد.
سفر به نیکاراگوئه، عکاسی از انقلاب ساندنیست ها، گزارش مصور برای مجله سروش.
۱۳۶۴
عکاسی نخستین قسمت از مجموعه انیمیشن «علی کوچولو» که ادامه ۲۹ قسمت دیگر آن را رعنا جوادی به عهده میگیرد.
بیماری شدید کلیه؛ عمل جراحی در آلمان و از دست دادن یک کلیه.
هم چنان به عکاسی از مناطق جنگی ادامه میدهد.
همکاری با انجمن سینمای جوان و مشارکت در راهاندازی مجله عکس.سفر به شهرهای مختلف برای آموزش، سخنرانی و داوری جشنوارههای گوناگون که تا پایان عمر او ادامه مییابد.
انتشار کتاب عکاسان و عکاسی با همکاری وازریک درساهاکیان، (ناشر: سروش).
۱۳۶۵
انتشار کتاب باغ مصور عکاسی با همکاری رعنا جوادی (ناشر: سروش) آغاز تدریس در دانشگاه تهران.
۱۳۶۷
آغاز همکاری با پروژه کتاب ایران و مسئولیت تهیه عکسهای کتاب که جلالی سالها برایش وقت صرف میکند و به گوشه و کنار ایران میرود. تا این زمان، تنها کتاب نفیس مصور درباره ایران، کتاب ایران پل فیروزه (ناشر: وزارت اطلاعات و جهانگردی، ۱۳۵۷) با عکسهای یک عکاس ایتالیایی، رودلف بنی، منتشر شده بود.
آغاز به کار در آلبومخانه کاخ موزه گلستان با هدف حفظ شیشههای فرسوده و آسیب دیده عکسهای آلبومخانه و تهیه نسخههای منتشر شده از آنها.
۱۳۶۹
در این سال، برای اولین بار پس از انقلاب با عکسهای جلالی تعدادی پوستر ایرانگردی به چاپ میرسد. این پروژه آغاز همکاری با دفتر پژوهشهای فرهنگی است که تا پایان عمر او استمرار مییابد.
۱۳۷۰
سرانجام به استخدام رسمی مجله سروش در میآید!
انتشار کتاب ایران سرزمین نور و رنگ۲ به زبان انگلیسی (دفتر پژوهشهای فرهنگی).
۱۳۷۲
آغاز تدریس در دانشگاه آزاد.
۱۳۷۳
همراه با رعنا جوادی و محمدحسن خوشنویس، مدیر دفتر پژوهشهای فرهنگی، دست به کار ایجاد موزه عکس میشود.
تجدید چاپ کتاب عکاسی سیاه و سفید (ناشر: دفتر پژوهشهای فرهنگی).
کاوه گلستان مصاحبهای ویدیویی با جلالی درباره عکاسی تهیه میکند.
۱۳۷۴
عکسخانه شهر، موزه عکس ایران افتتاح میشود.
مدیریت تهیه عکسهای کتاب تهران در یک نگاه (ناشر: شهرداری تهران).
داوری جشنواره عکس یونسکو در ژاپن.
۱۳۷۵
بازنشستگی از مجله سروش.
۱۳۷۶
همراه با دیگر اعضای هیئت مؤسس عکسخانه شهر به دلیل اختلاف نظر در مورد مسائل مدیریتی، از همکاری با عکسخانه کنارهگیری میکند.
برپایی نمایشگاه از خاک، با خاک، در خاک، دانشگاه هامبورگ، آلمان.
در دفتر کار خصوصیاش در خیابان میرزای شیرازی مستقر میشود.
۱۳۷۷
راهاندازی عکسنامه، فصلنامه تخصصی عکس، در دفتر پژوهشهای فرهنگی.جلالی عضو شورای سردبیری فصلنامه است.
انتشار کتاب گنج پیدا، مجموعهای از عکسهای دوره قاجار (ناشر: دفتر پژوهشهای فرهنگی با همکاری سازمان میراث فرهنگی کشور).
سرگرم کار بر روی کلاژهای قاجاری میشود.
۱۳۷۸
انتشار کتاب ایران (ناشر: سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوم: ۱۳۸۰).
۱۳۷۹
دفتر کار جلالی به خیابان امیراتابک، کوچه نظامی منتقل میشود.
تدریس در دفتر مطالعات و برنامهریزی رسانهها وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را شروع میکند.
۱۳۸۰
نمایشگاه انفرادی در گالری اثر (درکه، خیابان شهید احمدپور) از کلاژهای قاجاری با عنوان تصویر خیال.
نمایشگاه گروهی همراه با تعدادی از شاگردانش با موضوع متل قو در گالری هفت ثمر، خیابان مطهری، خیابان دریای نور.
آغاز همکاری با گالری راه ابریشم، ابتدا در خیابان آفریقا و بعد در خیابان فرمانیه، که تا پایان عمر ادامه مییابد، و شرکت در نمایشگاه گروهی عکس.
شرکت در نمایشگاه گروهی نگاه ایرانی۳ در پاریس.
شرکت در نمایشگاه گروهی با همکاری موزه هنرهای معاصر تهران با عنوان نظری به ایران۴ در جشنواره فیلم تسالونیکی، یونان.
۱۳۸۲
نمایشگاه انفرادی در گالری راه ابریشم با عنوان تصویر خیال.
نمایشگاه انفرادی در گالری آو.
شرکت در نمایشگاه گروهی در گالری برونئی۵، لندن، با عنوان دوازده سفر عکاسانه، ایران در قرن بیست و یکم۶.
۱۳۸۳
شرکت در نمایشگاه گروهی در گالری کاترین ئی.نش۷ در مینهسوتا، و تکرار آن در شهرهای دیگر آمریکا با عنوان نقره ایرانی۸.
شرکت در نمایشگاه گروهی در هتل فرمانت۹، دبی با عنوان رودررو۱۰.
شرکت در نمایشگاه گروهی گالری راه ابریشم در پاریس فتو۱۱.
شرکت در نمایشگاه گروهی در مجلس اروپا در شهرداری بروکسل.
سخنرانی در گالری راه ابریشم درباره تاریخ عکاسی ایران.
۱۳۸۴
نقل مکان به آخرین دفتر کارش در خیابان قائم مقام، کوچه یکم.
آغاز تدریس در کلاسهای آموزشی ماه مهر.
شرکت در دی فتو۱۲، سن سباستیان، اسپانیا.
شرکت در فتو لندن، انگلستان.
اسلایدشو۱۳ از عکسهای انقلاب و جنگ (با همکاری رعنا جوادی) در شانزدهمین جشنواره بینالمللی فیلم مستند مارسی، فرانسه.
شرکت در نمایشگاه گروهی در گالری بودیون لبون۱۴، پاریس با عنوان ایران…تهران…هفت عکاس معاصر۱۵.
شرکت در نمایشگاه گروهی در گالری تردلاین۱۶، دبی با عنوان ورای سیاه۱۷.
اسلایدشو از عکسهای انقلاب و جنگ در موزه نانت، فرانسه، این موزه تعدادی از عکسهای مجموعه تصویر خیال جلالی را میخرد.
اسلایدشو از عکسهای انقلاب و جنگ در برنامه آخر هفته، خاورمیانه، در اچ.ای.یو۱۸.برلین.
۱۳۸۵
اسلایدشو از عکسهای انقلاب و جنگ در پنجاه و دومین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه اوبرهازن.
شرکت در نمایشگاه گروهی عکس در موزه بریتانیا۱۹، لندن، با عنوان کلمه در هنر۲۰.
شرکت در نمایشگاه گروهی، موزه هنرهای معاصر تهران، با عنوان پنجره نقرهای.
شرکت در نمایشگاه گالری نسیم۲۱، بوداپست، مجارستان، با عنوان نورهای ابریشمی۲۲.
شرکت در نمایشگاه گروهی در گالری گلدکوست سیتی آرت۲۳ در شهرهای مختلف استرالیا با عنوان ای ایران۲۴.
۱۳۸۶
شرکت در نمایشگاه گروهی در راه ابریشم، تهران.
مرور بر آثار بهمن جلالی در بنیاد تاپیس۲۵، بارسلون، اسپانیا و انتشار کتاب بهمن جلالی (ناشر: بنیاد آنتونی تاپیس).
نمایشگاه انفرادی در گالری راه ابریشم با عنوان به احترام تاریخ ۱۶۵ ساله عکاسی ایران.
تکرار نمایشگاه کلمه در هنر در دبی.
اسلایدشو از عکسهای انقلاب و جنگ در همایش مشق شب، اشکال الوان۲۶، بیروت، لبنان و سخنرانی جلالی در این گردهمایی درباره تاریخ عکاسی ایران.
شرکت در نمایشگاه گروهی شیر، زیر رنگین کمان۲۷ در آتن، یونان.
شرکت در نمایشگاه گروهی سنتهای زنده۲۸ در کاخ ملکه، کابل، افغانستان.
جلالی در این سال تعدادی عکس با موضوع مناظر شهری میگیرد.
۱۳۸۷
تولید و نمایش فیلم مستند عکس ناتمام درباره بهمن جلالی که جایزه سیمرغ بلورین بهترین فیلم مستند از جشنواره بین المللی فیلم فجر به آن تعلق میگیرد.
۱۳۸۸
نمایشگاه انفرادی با خاک، گالری راه ابریشم، تهران.
شرکت در نمایشگاه گروهی در بینیال ونیز، ایتالیا با عنوان دیوان شرق ـ غرب۲۹.
گزینشگر و شرکت کننده در نمایشگاه ۱۶۵ سال عکاسی ایران به کوشش گالری راه ابریشم در موزه که برانلی پاریس۳۰، فرانسه.
شرکت در نمایشگاه گروهی پاریس فتو.
شرکت در میزگرد انستیتوی جهان عرب به دعوت پاریس فتو درباره عکاسی ایران.
موزه بریتانیا اثری از مجموعه تصویر خیال را خریداری میکند و اکنون دو اثر از جلالی در موزه بریتانیاست.
نمایشگاه گروهی در گالری سلطان کویت با عنوان حقایق افشاگر۳۱.
نمایشگاه مروری بر آثار چهل سال عکاسی بهمن جلالی در مرکز هنری شهر گراتس۳۲ در اتریش به دعوت مجله کامرا استریا۳۳.
در این سال خبر اعطای جایزه بینالمللی عکس اسپکتروم۳۴ به جلالی از طرف بنیاد نیدرزاکسن۳۵، هانوور، آلمان، اعلام میشود.
جلالی در شهریور ماه به برلین سفر کرده و در مصاحبه مطبوعاتی مربوط به جایزه شرکت میکند.
آغاز نشانههای بیماری سرطان لوزالمعده در آذرماه و پیشرفت سریع آن.
سفر دو هفتهای و بیفایده به آلمان برای معالجه.
پنجشنبه ۲۴ دی ماه، بازگشت به ایران و چشم فرو بستن از جهان در روز بعد، ساعت سه و پانزده دقیقه جمعه ۲۵ دی ماه در بیمارستان تهران کلینیک.
به خاکسپاری در قطعه هنرمندان، بهشت زهرای تهران در ۲۷ دی ماه ۱۳۸۸.
* در تهیه این سالشمار کوشیدهایم اطلاعات ارائه شده، مستند به منابع مکتوب و نقل قولهای دقیق باشد.به هر حال احتمال خطا وجود دارد. امیدواریم در صورت مشاهده، عکسنامه را مطلع سازید.سپاسگزاریم.
پی نوشت:
۱. John Vickers School – 2. Iran the Land of Light and Color – 3. Regards Persians – 4. A Glimpse of Iran – 5 . Brunei Gallery – 6. 12 Photographic journeys, Iran in the 21st Century – 7. Katherine E. Nash Gallery – 8. Persian Silver – 9. Hotel Fairmount – 10. Vis à Vis – 11. Paris Photo – 12. D Foto – 13. Slide Show – 14. Baudoin Lebon Gallery – 15. Iran… Tehran… ۷ photographs de ce temps – 16. Thirdline Gallery – 17. Beyond Black – 18. H. A. U. – 19. British Museum – 20. Word into Art – 21. Nessim Gallery – 22. Silky Lights – 23. Gold Coast City Art Gallery – 24. Ey! Iran – 25. Tapies Foundation – 26. Ashkal Alvan Fourm – 27. Lion, Under the Rainbow – 28. Living Traditions – 29. West ـ East Divan – 30. Musée de Quai Branly – 31. Revealing Truths – 32. Kunsthaus Graz