(Edward Burtynsky (Picture Tony Bock Toronto Star
اختصاسی «سایت عکاسی» – ادوارد برتینسکی عکاس کانادایی و صاحب‌سبک، بی‌شک یکی از تاثیرگذارترین عکاسان معاصری است که تصاویرش با رویکردی نیوتوپوگرافیک، تاثیر بسزایی در نوع نگرش بشر به زمین گذاشته است. تم کارهای او اغلب با موضوعاتی چون معادن، تولیدات صنعتی، نفت و پالایشگاه‌ها، روایتگر دخل و تصرف‌هایی است که انسان بر روی زمین انجام داده و نشان از تاثیر مخربی دارد که تکنولوژی روی طبیعت به یادگار گذاشته است.
برتینسکی تاکنون چهار مجموعه عکس با عناوین مناظر صنعتی، آب، نفت و کشتی‌های اسقاطی و همچنین چند فیلم مستند بر اساس موضوع عکس‌هایش خلق کرده است. وی در تصاویرش به صورت انتزاعی بخش‌هایی از زمین که جراحت برداشته را به تصویر کشانده و بدون قضاوتی خاص، تصاویری بی‌مانند با نماهایی شگفت‌آور از دخل و تصرف انسان بر زمین گرفته‌است. نکته‌ای که در تمام مجموعه‌های برتینسکی دیده می‌شود جنگ انسان با طبیعت است. طبیعتی که از سویی انسان به آن نیاز دارد و از سویی دیگر در تلاش حقیرانه‌ای آن را با دست‌های خودش نابود می‌کند. بشرِ بی فکری که بیش از اندازه در قیاس با طبیعت حقیر به نظر می‌رسد و طبیعتی که با وجود زخم‌هایش همواره سخاوتمندانه خودش را در اختیارش قرار داده تا این موجود سیری‌ناپذیر را همچنان سیراب نگه دارد. انسان همانند موشی کور در حال کندن و دریدن زمین است تا جایی امن برای خود بیابد اما گویی که همیشه سر از ناکجا آباد در می‌آورد.
در یکی از مجموعه عکس‌های برتینسکی با عنوان “آب” تصویری بی‌نظیر از رودی جاری را می‌بینیم؛ تصویری انتزاعی از رودخانه‌ی کلرادو در مکزیکو، که تبدیل به شاخه‌هایی پیوسته شده و همانند رگ در بدنِ زمین، آب را که مایه‌ی حیات است، در آن جاری می‌کند.
Water, Colorado River Delta #2, Near San Felipe, Baja, Mexico, 2011
برتینسکی در این مجموعه، به بیشتر مناطق زمین سفر کرده و از هند تا مکزیک نحوه‌ی استفاده بشر و تعامل او با آب را ثبت کرده‌است. در برخی از تصاویر این مجموعه، مثل تصویری که از رودخانه‌ی فیورسا در ایسلند گرفته شده است، آب به شکلی انتزاعی و شگفت‌آور، در نمایی از بالا و با رنگ‌هایی خاص به تصویر کشیده شده است.
Water, Thjorsá River #1, Iceland, 2012
در عکس‌های دیگر این مجموعه نحوه‌ی آبیاری زمین‌های کشاورزی و مدیریت آب توسط انسان، در تصاویری عمود بر زمین نشان داده می‌شود؛ به مثابه‌ی طرح‌هایی از انسان بر روی زمین که کاملا گرافیکی و بدیع است.
Water, Pivot Irrigation #1, High Plains, Texas Panhandle, USA, 2011
در دو عکس دیگر این مجموعه که از سدی در چین گرفته شده، نحوه‌ی مهار و کنترل آب توسط بشر به‌گونه‌ای شگفت‌آور و زیبا به تصویر کشیده شده است. این تصاویر گویی جدال طبیعت و انسان و قدرت‌نمایی هر یک بر دیگری را نشان می‌دهند. در این عکس‌ها قطرات آب در فضا شناورند و با خشم و قدرت هوا را می‌شکافند.
Water, Xiaolangdi Dam #3, Yellow River, Henan Province, China, 2011
در قابی دیگر نیز، ساحل دریا و مردمی که در ساحل مشغول آب تنی هستند نشان داده شده است. در این تصویر تعامل و نیاز انسان به آب برای تفریح و کسب آرامش دیده می‌شود، همچون عکسی دیگر در هند که عده‌ای از مردم در حال تطهیر خود با آب رودخانه هستند؛ تصاویری که به خوبی نشان می‌دهد که آب تا چه اندازه برای بشر مقدس و حیاتی است.
Water,Benidorm #1, Spain, 2010
Water, Kumbh Mela #1, Haridwar, India, 2010
در مجموعه‌ی “کشتی‌های اسقاطی” برتینسکی نشان می‌دهد که تا چه اندازه انسان‌ها در سازه‌های خود و برخورد آنها با طبیعت ناکام مانده‌اند و پس‌مانده‌های بازگشته از جنگ طبیعت و تکنولوژی، حاکی از شکست انسان در این نبرد است! در این مجموعه، هریک از سوژهای تصویر، شامل هواپیما، کشتی و … با شخصیت‌پردازی و فرمی زیبا، بازگو کننده‌ی طنزی تلخ و عمیق هستند.
Transportation, Jet Engines, Tucson, Arizona, USA, 2006
در مورد ویژگی برجسته‌ی آثار برتینسکی می‌توان به این نکته اشاره کرد که او جسورانه و بدون قضاوت، تصاویری گرافیکی و بسیار زیبا و بدیع اما در نهان، تلخ و گزنده را به تصویر می‌کشد که با تلنگری که به مخاطب می‌زند، سبب می‌شود که پس از دیدن عکس‌هایش به مقولات مورد بحث، با دیدی متفاوت نگاه کند. تسخیر زمین توسط تکنولوژی آنچنان بی‌رویه به راهش ادامه می‌دهد که این سوال در ذهن متبادر می‌شود که چرا انسان برای تخریب و نابودی خودش این چنین در شتاب است؟! این شتاب در تلاش برای تخریب زمین همچون مازوخیسمی افراطی، گریبان انسان تکنولوژی زده‌ای را گرفته که حاضر است زندگی خود را هم به شکلی مضحک، فدای این تخریب کند!
Quarries, Iberia Quarries #8, Cochicho Co., Pardais, Portugal 2006
در مجموعه‌ی”چین” انسان مصرف‌گرا در کارخانه‌های بزرگ و کارگرانی که به صف، مشغول خدمت به تکنولوژی و تخریب طبیعت هستند را می‌بینیم. برتینسکی در این مجموعه عکس، تلاش کرده تا مصرف‌زدگی و مصرف‌گرایی بی‌رویه را که از بن در تمام جوامع بشری ریشه دوانده به تصویر بکشد؛ گروهی از مردم که در میان خرابه‌ها در جستجوی چیزی هستند و در میان پس مانده‌های صنعتی که خود به جا گذاشته‌اند در هم می‌لولند.
Manufacturing #17, Deda Chicken Processing Plant, Dehui City, Jilin Province, China 2005
برتینسکی در مجموعه‌ی “نفت” نیز با عکاسی از لاشه‌ی فرآورده‌های نفتی مثل لاستیک ماشین، تصاویری شگرف خلق کرده تا مصرف زدگی و واماندگی انسان در تلاش برای بقا را هرچه بیشتر از پیش در این قاب‌ها نشان دهد.
Oil, Oxford Tire Pile, #4, Westley, California, USA, 1999
در یکی از عکس‌هایی که برتینسکی از کارخانه‌های متروک گرفته، روی ستونی نوشته شده “کیفیت آینده‌ی ماست!” و این شاید گزنده‌ترین انتقاد عکاس نسبت به آن چیزی است که انسان معاصر بر روی زمین در حال انجامش است؛ تلاش و کاری بیهوده که سرانجامی جز نابودی ندارد.
Oil, Dana Frame Plant #1Thorold, Ontario, Canada, 2010