عکسی که دید ما به کره زمین را عوض کرد

مصادف با جولای سال ۱۹۶۹ میلادی دقیقا ۴۰ سال پیش اولین انسان پا بر روی سطح کره ماه این قرص درخشان گذاشت، قمری که بشر از ابتدای حضورش در زمین همواره آن را زیباترین می‌دانست و ستایش می‌کرد.

اولین بشری که توانست قدم بر نزدیک ترین همسفر زمین در تمام دوران‌ها بگذارد کسی نبود جز نیل آرمسترانگ کیهان نورد مشهور امریکایی که تا پیش از آن زیر سایه سنگین یوری گاگارین روس، کسی که اولین بشری بود که از جو زمین خارج شد، مانده بود.  بعد از این واقعه تاریخی و به کمک پروژه آپولو ۱۱  تمام نوع بشر نام او را مترادف با نجوم و فضا نوردی می‌داند.

پروژه آپولو سر آغازی بود برای ورود ایالات متحده به مسابقات فضایی با شوروی سابق جایی که سالها روس‌ها با پروژه‌های وستوک یکه تاز این عرضه بودند. اما در سال ۱۹۶۲ جان اف کندی ریس جمهور وقت ایالات متحده مقابل کنگره در یک نطق تاریخی قول داد که ایالات متحده تا پیش از پایان دهه ۶۰ اولین انسان را بر روی ماه خواهد دید. قولی که در زمان خودش بسیار بلند پروازانه و تقریبا غیر ممکن دیده می‌شد.

اما از همان سالها تلاش ناسا(NASA) National Aeronautics and Space Administration برای رسیدن به هدف شروع شد و اما ارتباط این موضوع با عکاسی! در نوشتار پیش رو قصد دارم شما را با یکی از تاثیر گذار ترین و مهم ترین عکس‌های علمی و هنری که بعد از ابداع عکاسی ثبت شده است آشنا کنم. تصویری که با کد AS8-14-2383  در بانک اطلاعاتی ناسا ثبت شده است. اما نام این تصویر در مجامع علمی و هنری Earthrise و یا برآمدن زمین و یا طلوع زمین است.

داستان اینگونه آغاز شد، بعد از آزمایش‌های فراوانی که پس از فاجعه آپولو سه و کشته شدن ۳ کیهان نورد،  ناسا تصمیم گرفت که این پروژه را به هدف خود که رسیدن به ماه بود برساند. بنابر این بعد از آزمایشات فراوان نهایتاً در سال ۱۹۶۸ به پروژه آپولو ۸ رسیدند. پروژه‌ای که هدف از آن خروج ۳ کیهان نورد از جو زمین و نزدیک شدن به کره ماه ( تقریبا به فاصله ۱۰۰ کیلومتری )، مشاهده مستقیم قسمت ناپیدای کره ماه، بررسی این سیاره، تهیه عکس و نقشه برداری برای پروژه‌های بعدی،  گردش به دور مدار زمین و ماه، استفاده از نیروی جاذبه بین سیاره‌ای و در نهایت به قصد آماده سازی مقدمات فرود پروژه آپولو ۱۱ بر روی ماه. در این پروژه سه کیهان نورد به نام‌های فردریک بورمن، ویلیام آندرس و جیمز لاول شرکت داشتند، همزمان با آموزش فضانوردان و فراهم آوردن مقدمات در دسامبر سال ۱۹۶۸ موشک ساترن ۵ که غول آسا ترین وسیله‌ای بود که بشر تا آن زمان برای پرتاب به آسمان ساخته بود، بر روی سکوی پرتاب در ایستگاه فضایی کندی فلوریدا قرار گرفت و شمارش معکوس برای پرتاب شروع شد.

در نهایت موشک ساترن ۵ با موفقیت تمام پرتاب شد و لحظاتی بعد زمین را ترک کرد و از جو خارج شد.  در حدود ۳ روز بعد آپولو ۸  به نزدیکی ماه رسید جایی که ابتدای شروع پروژه تحقیقاتی بود. قرار بر این بود که آپولو به کمک جاذبه کره ماه سرعت اش را افزایش داده و در مدار کره ماه قرار بگیرد و چند دور به حول مدار کره ماه گردش کرده و در نهایت باز هم به کمک جاذبه سیاره مادر ( زمین ) و همچنین  موشک‌های پیشران خود به زمین باز گردد.

لازمه این عمل آن  بود که آپولو به پشت کره ماه و جایی که بشر هیچ گاه آن را مستقیماً ندیده بود ( انسان بر روی زمین همیشه فقط یک سمت کره ماه را می‌بیند و سمت دیگر این کره از نظر ناظر زمینی همیشه مخفی است ) برود که همزمان با آن ارتباط رادیویی را با زمین از دست می‌داد.
در ساعت ۲۴ دسامبر بالاخره آپولو به فاصله۳۰۰کیلومتری ماه رسید و ارتباط رادیویی در زمان مقرر قطع شد که همین قطع ارتباط نشانه‌ای بود که آپولو در مدار صحیح قرار دارد.
در همین لحظات کیهان نوردان مشغول تهیه عکس و فیلم‌های ویدیویی از کره ماه شدند و آن را مورد کنکاش قرار دادند که ناگهان فرمانده بورمن با صحنه‌ای حیرت انگیز مواجه شد. لحظه‌ای که برای بشر هیچ گاه متصور نبود و آن چیزی نبود جز طلوع زمین از فراز کره ماه!

در این لحظه مکالمه‌ای بین فضانوردان آپولو روی داد.
بورمن: آه ! خدای من ! اونجا رو نگاه کن ! زمین داره طلوع می‌کنه، وای ! چقدر زیبا است.
آندرس : ولش کن! این توی برنامه ما نیست!
بورمن ( با خنده ) : جیم فیلم رنگی داری؟
آندرس : زود باش اون فیلم رنگی رو بده به من. . . .


بورمن که در آن هنگام در حال عکاسی از سطح ماه بوسیله فیلم‌های سیاه و سفید بود ناگهان با این صحنه مواجه شده و تعدادی عکس سیاه و سفید از این صحنه تهیه می‌کند،  لحظات نادری که زمین از پشت کره ماه بیرون می‌آید و هنوز نیمی از زمین پشت ماه پنهان است. لحظه‌ای که بشر تا آن زمان هیچ گاه ندیده بود. طلوع زمین از پشت سایه کره ماه که این گوی زیبای آبی رنگ را پدیدار می‌کرد.


آندرس از این اتفاق استفاده کرد و چند ثانیه بعد و به کمک نگاتیو‌های رنگی و دوربین هاسبلاد Hasselblad 500EL و لنز ۸۰ میلیمتری خود تصاویر جاودانه‌ای را ثبت کرد، که ارزش آنها به مراتب بسیار بیشتر از تصاویر بورمن بسیار بود چرا که در تصویر کاپیتان زمین یک کره سرد و بی روح با توده‌ای از ابر‌ها از فراز کره بی جان ماه است، در صورتی که تصویری که توسط بورمن ثبت شده است زندگی و زیبایی و درخشندگی این گوی آبی رنگ را به اثبات می‌رساند. طلوعی که از فراز کره سرد و بی جان ماه ثبت شده. بعد از ثبت آن لحظه که تا سالها یکی از بهترین عکس‌های سیاره زمین بود آپولو باقیمانده عملیات را به انجام رساند و پیام رادیویی تبریک کریسمس را  به همراه آیاتی از کتاب مقدس به زمین مخابره کرد، که از این نظر هم پروژه آپولو ۸ اولین کریسمس بشر در خارج از جو زمین بود.


در مورد ابعاد مختلف این تصویر که بارها مورد تجدید چاپ قرار گرفته و چند سال پیش یک تصویر با کیفیت بالا از این نگاتیو استخراج شد سخن بسیار است. تصویری که بر روی جلد مجله Life  قرار گرفت و توسط این مجله به عنوان یکی از ۱۰۰ تصویری که زندگی بشر را متحول کرد قرار گرفت. یک سال بعد از عکاسی این تصویر شرکت پست ایالات متحده تمبر با ارزشی که حاوی همین تصویر بود را منتشر کرد. همچنین از این تصویر در چند پروژه سینمایی و یک برنامه تلویزیونی نیز استفاده شد.



اما در مورد ابزاری که این تصویر به کمک آن ثبت شد. این تصویر توسط یک دوربین مدیوم فرمت Hasselblad 500EL که تفاوت اش با مدل‌های قبلی موتوردار بودن آن است تهیه شده است.  لنز مورد استفاده یک لنز ۸۰ میلی متری با دیافراگم ۲.۸ از سریPlanar شرکت کارل زایس آلمان به همراه پرده شاتر از شرکتLeaf   بوده است که در آن سالها برای پروژه‌های آپولو انتخاب شده بود، ثبت شد. در این دوربین تغییراتی شکل گرفته بود ( از جمله رنگ و جنس بدنه و . . .  ) این تغییرات به سفارش ناسا صورت گرفته بود و این دوربین برای ماموریت‌های فضایی باز طراحی شده بود.


شرکت هاسلبلاد سالهای بسیاری شریک تجاری ناسا و تامین کننده تجهیزات سفر‌های فضایی بود. این همکاری تا زمامی که ناسا به سمت دوربین‌های دیجیتال حرکت کرد ادامه داشت، اوایل قرن ۲۱ بود که ناسا کلیه تجهیزات خود را با انواع دیجیتال تعویض کرده و از دوربین هایKodak DCS 760  استفاده کرد، این دوربین‌ها از بدنه‌های Nikon F5 ساخت شرکت نیکون و سنسور هایCCD شرکت کداک و لنز‌های نیکون استفاده می‌کرد.


در مورد مسائل فنی و تکنیکی این تصویر آن گونه که بعد تر ناسا اطلاعاتی را منتشر کرد این تصویر شاهد تغییرات و ویرایش اندکی بوده است. این ویرایش شامل چرخاندن (Rotate ) 90 درجه‌ای تصویر می‌شود تصویر اصلی به صورت زیر از یکی از پنجره‌های سفینه آپولو ۸ عکاسی شده است. همچنین در تصویری که در مجلات و رسانه‌ها منتشر شد مقداری کنتراست تصویر افزایش یافته و تعدادی از لکه هایی شیشه سفینه آپولو ۸ که بر روی تصویر ثبت شده بود برداشته شده است. اما ناسا نسخه اصلی تصویر را در نشریات علمی و تخصصی و برای استفاده دانشمندان  ارائه کرد تا احیانا ویرایش صورت گرفته مشکلی را برای قضاوت و تفسیر این تصویر ایجاد نکند.  بعد از ظهور و چاپ این تصویر برای انطباق بیشتر با ذهن انسان و رساندن بهتر مفهوم طلوع، که در ذهن انسان زمینی آن را افقی تصور می‌کند، این ویرایش صورت گرفته است، در تصویر سیاه و سفید نیز این ویرایش اعمال شده است. مشخصات و تنظیمات دوربین ( اگزیف ) بدین شرح بود که سرعت شاتر بر روی ۲۵۰/۱ ثانیه و دیافراگم را بر روی F11  تنظیم شده بود.



نگاتیو مورد استفاده برای این عکس مثل تمامی عکس‌های دیگر ناسا در آن سالها نوع خاصی از نگاتیو‌های ۷۰ میلیمتری شرکت کداک بود که به صورت ویژه برای ناسا طراحی شده اند و با یک رول رنگی از آنها در حدود ۱۶۰ تصویر و با یک رول سیاه و سفید حدود ۲۰۰ تصویر قابل ثبت بود. نگاتیو اصلی این تصویر در بانک اطلاعاتی ناسا موجود است و به تازگی یک اسکن با کیفیت از این نگاتیو تهیه شده است. همچنین دوربین و سفینه آپولو ۸ به همراه بقیه ادوات و تجهیزات این ماموریت در موزه موجود است.


در ۶ آپریل سال ۲۰۰۸ یک تصویر مشابه اما بوسیله دوربین‌های HD سفینه فضایی بدون سرنشینKaguya  سازمان فضایی ژاپنJaxa از فاصله ۱۰۰ کیلومتری کره ماه و ۳۸۰ هزار کیلومتری سیاره زمین تهیه شد. که در لینک زیر می‌توانید آن را مشاهده کنید. این تصویر ویدویی طلوع زمین را به زیبایی ثبت کرده است. اما ارزش تصویر سال ۱۹۶۸ بسیار بیشتر از این تصویر با کیفیت و زیبا است.

http://space. jaxa. jp/movie/20080411_kaguya_movie01_e. html
Full Earthrise taken by the KAGUYA HDTV


فرمانده بورمن سالها بعد گفت که ماموریت ما کشف و رصد کره ماه و آماده سازی مقدمات فرود انسان بر ماه بود. اما اصلی ترین دست آورد پروژه آپولو ۸ یک کشف عظیم بود: کشف دوباره زمین. سیاره‌ای که تا زمانی که از آن دور نشده بودیم به خوبی نمی‌شناختیم.