ان‌اف‌تی‌ها (NFT) که انگار یک‌شبه پدیدار شده‌اند، اکنون در همه جا به چشم می‌خورند. کمی پیش، یک تک‌فایل جی‌پگ از مایک وینکلمن [دیجیتال آرتیست] که با نام بیپِل نیز او را می‌شناسند، در یک حراجی آنلاین به‌قیمت ۶۹.۳ میلیون دلار فروخته شد. این اولین حراجی ویژه‌ی فروش هنر دیجیتال در کریستیز بود، به این معنا که این بار برای فروش یک اثر هنری هیچ نسخه‌ی فیزیکی در کار نبود.
ان‌اف‌تی‌ها علی‌رغم محبوبیت ناگهانی‌شان، پدیده‌ی جدیدی نیستند. اما به هر حال، شکوفایی اخیر موجب معرفی و شناسایی خالقان بیشتری—چه کوچک چه بزرگ—به بازاری شده که می‌توانند در آن کارشان را در بستر رمزارزها به فروش برسانند.
اگر تا کنون از NFT ها خبر نداشته‌اید و می‌خواهید بدانید که چرا باید به آنها اهمیت بدهید، باید بگویم که شما تنها نیستید.
در رابطه با این که ان‌اف‌تی‌ها چه هستند و عکاسان چطور می‌توانند از آن استفاده کنند—و این که آیا باید این کار را بکنند—ما با دانی دینچ (Donnie Dinch) مدیر عامل بازار ان‌اف‌تی Bitski، و برایان مینی‌یر (Bryan Minear) عکاس فعال در حوزه ان‌اف‌تی صحبت کردیم.
NFT چیست؟
NFT مخفف عبارت «توکنِ تبادل‌ناپذیر» (non-fungible token) است—«non-fungible» به این معناست که ان‌اف‌تی را نمی‌توان با چیزی با ارزش یکسان مبادله یا معاوضه کرد. در واقع، بنا به تعریف، از هر ان‌اف‌تی تنها یک نمونه وجود دارد. به‌عنوان مثال، شما نمی‌توانید یک عکس از دوروتیا لانگ را با عکسی از انی لیبُویتس معاوضه کنید. چرا که آنها یکسان نیستند.
NFT از بلاک‌چِین (blockchain) استفاده می‌کند. بلاک‌چین اساساً نوعی تاریخِ شفاف از مالکیت، خریدها و معاملات است که هیچ کسی نمی‌تواند آن را دستکاری کند اما هر کسی می‌تواند آن را ببیند. بلاک‌چین تضمین می‌کند که همیشه مسیری از مالک فعلی به سازنده‌ی اصلی وجود خواهد داشت. برخی بازارهای NFT، مثلاً Bitski، برای افزودن یک لایه بیشتر از راستی‌آزمایی، از سازنده‌هایشان می‌خواهند که به حساب‌های کاربری شبکه‌های اجتماعی‌شان متصل شوند.
دینچ می‌گوید: «این یک راه مؤثر برای مالکیت کالای دیجیتال است. ما بلاک‌چین را همچون یک منبع جهانی از حقایق در رابطه با این که چه کسی مالک چیست می‌بینیم، و NFT شبیه یک واحد اتمی (atomic unit) از آن دارایی برای کالاهای خاص است.»
تبدیل کردن یک کالای دیجیتال—مثلاً عکس—به توکِن به‌معنای بارگذاری آن و قرار دادن آن برای فروش است. بازارهای NFT درون بلاک‌چین موجودیت دارند، که مستلزم خرید رمزارزها، مثلاً بیت‌کوین یا اتریوم، است.
وقتی شما به‌عنوان عکاس عکس‌تان را بارگذاری (آپلود) می‌کنید، چند گام راستی‌آزمایی را باید بپیمایید، مثلاً این که آیا شما دارید یک عکس اصل (اوریجینال) را می‌فروشید یا چند نسخه (ادیشن) را. حتی می‌توانید حق‌التألیف بر NFT های خود ببندید، مثلاً ۱۰ درصد از تمامی فروش‌های آتی.
دینچ می‌گوید: «در رابطه با عکاسی، شما می‌توانید یک عکس را تبدیل به توکِن کنید و هر کسی که مالک این توکن است مالک این عکس خواهد بود. مردم می‌توانند به آن نگاه کنند و دانلودش کنند اما در نهایت آن عکس تنها یک مالک دارد.»
چطور می‌توان یک NFT خرید؟
به‌گفته‌ی دینچ: «برای خرید یک NFT نیاز به پول رایجی خواهید داشت که مربوط به هر بلاک‌چینی است که NFT در آن زندگی می‌کند.»
اما به هر حال، به‌عنوان مثال Bitski این امکان را در اختیار سازنده‌ها قرار داده که NFT ها را با یک حساب بانکی بفروشند، و مردم نیز می‌توانند آن NFT ها را با کارت اعتباری بخرند—در واقع به هیچ دانشی در رابطه با رمزارزها نیاز نخواهید داشت.
بازارهای NFT مختلفی وجود دارند، بزرگترین‌شان OpenSea و KnownOrigin هستند. NFT ها می‌توانند در مزایده یا با یک قیمت ثابت خریداری شوند.
با خرید یک NFT چه چیزی نصیب‌تان می‌شود؟
چیزهای مختلفی. اولین و مهمترین‌شان این است که شما مالک آن کالای دیجیتال می‌شوید—مالکیتی که هر کسی در بلاک‌چین می‌تواند آن را ببیند.
بنا بر گفته‌ی دینچ، به نظر نمی‌رسد که مجموعه‌دارهای NFT به دسترسی انحصاری به محتوا اهمیتی بدهند. البته که هر کسی در اینترنت می‌تواند کالاهای دیجیتال مثل عکس یا گیف را دانلود یا به‌صورت اسکرین‌شات ذخیره کند، اما «ارزش عاطفی» بسیار مهم‌تر از «بازنمایی فیزیکی» است.
دینچ می‌گوید: «مثلاً بی‌آیید فرض کنیم که شما خیلی پیر شده‌اید و فقط می‌خواهید که «اسمم روی یک نیمکت در سنترال پارک باشد.» در این صورت هر کسی می‌تواند روی آن نیمکت بنشیند، اما آنها می‌دانند که آن نیمکت متعلق به شماست.»
عکاسان چطور می‌توانند از NFT ها استفاده کنند؟
برایان مینی‌یر عکاس منظره‌پرداز ساکن میشیگان، همیشه نگاه خاصی به فضای کریپتو (رمزارز) داشته. کمی پیش او پنج عکس را در قالب NFT با قیمت ۲۰۰ تا ۲۵۰۰ دلار در Bitski قرار داد. در عرض ده دقیقه، کمابیش همه‌ی عکس‌ها فروخته شدند.
او می‌گوید: «آخر آن روز گریه‌ام گرفت. پول چندانی نبود اما، وقتی شما برای مدت زیادی صرفاً برای علاقه‌تان کار می‌کنید، و بعد در نهایت آن لحظه‌ی اعتباربخشی را می‌بینید، این که کسی آن‌قدر عاشق کارتان بوده که خواسته پولی برایش پرداخت کند، این فوق‌العاده است.»
مینی‌یر گفته دلیل روی آوردن او به NFT این بوده که او متوجه شده کریپتو «ماندنی است.»—علی‌رغم این گمانه‌زنی که بازار NFT بازاری حبابی و در معرض ریسک ترکیدن این حباب است.
به هر حال، او NTF را راهی برای از بین رفتن ظرفیتِ کپی‌رایت، یا بلاک‌چین را به‌عنوان راهی برای کنترل انتشار آنلاین کارهایش نمی‌بیند، بلکه آن را فرصت جدیدی می‌داند برای دسترسی به مخاطبانی که در قبال هنر دیجیتال مشتقاق‌اند و تمایل دارند برایش هزینه کنند.
دینچ می‌گوید: «به نظرم بزرگترین دلیلش این است که شما می‌توانید راحت‌تر برای خودتان پول‌سازی کنید. بازاری برای عکاسی وجود دارد، اما با گسترش چیزهایی مثل اینستاگرام، جایی که تعداد زیادی از عکاسان در حال قرار دادن محتوای فوق‌العاده و گرفتن هزاران لایک هستند، شما نمی‌توانید این لایک‌ها را تبدیل به پول کنید.»
عکاسان چطور می‌توانند ارزش NFT خود را تعیین کنند؟
این یکی از بزرگترین مشکلات مینی‌یر پیش از قرار دادن NFT هایش در Bitski بود. قیمت NFT ها از طرف خود سازنده‌ها تعیین می‌شود. مینی‌یر گفته است که او در ابتدا عکس‌هایش را با قیمت پایین‌تری قرار داد تا دسترس‌پذیرتر باشند اما آنها سریع به فروش رفتند. او متوجه شد که «مراجع» کافی برای قیمت‌گذاریِ آگاهانه‌تر در دست ندارد: «در مورد قیمت‌گذاری، منابع زیادی در دست نداشتم که به آنها تکیه کنم.»
چطور یک NFT را می‌فروشید؟
سازنده‌های ان‌اف‌تی برای یافتن خریدار معمولاً به مخاطبان خودشان تکیه می‌کنند. این مخاطبان می‌توانند در شبکه‌های اجتماعی باشند یا در میان دوستان و خانواده. اما برخی از بازارهای ان‌اف‌تی مثل OpenSea و Bitski، به‌شکل دوره‌ای سازنده‌ها را در معرض دید مخاطبان می‌گذارند، مشابه با Etsy و Shopify، جایی که می‌توانید برای یافتن کالاهای خاص درون دسته‌بندی‌ها جست‌وجو کرده و از فیلترها استفاده کنید.
فرق میان فروش چند نسخه از یک NFT و فروش عکس‌های فیزیکی در نسخه‌های محدود چیست؟
بزرگترین تفاوت میان فروش یک کپی فیزیکی از عکس در نسخه‌های محدود (limited edition) با چند نسخه از عکس در قالب یک NFT ملموسیت است.
به‌نظر مینی‌یر، این همچنین به ارزش‌های مد نظر مخاطبان بستگی دارد. یک پوستر فیزیکی روی دیوار یا مالکیت دیجیتال؟
او می‌گوید: «با NFT طی سه ساعت، دو برابر آن چیزی را فروختم که با فروش عکس‌های چاپ‌شده در نسخه‌های محدود در چهار سال گذشته به دست آورده بودم. همه‌ی روش‌ها را امتحان کرده‌ام، از عکس‌های امضاءشده در نسخه‌های محدود و دانلودهای نامحدود، هیچ کدام‌شان واقعاً جاذبه‌ای ایجاد نکردند. اما این که فقط یکی از چیزهایم باقی می‌ماند برایم جذاب است. مؤلفه‌ی «کمیابی» در NFT چیزی است که برای من جذابیت دارد.»
مسائل مربوط به کپی‌رایت و لایسنس
به‌شکل کارآمدی، مالک یک کار اصل همیشه مالک آن اثر باقی می‌ماند، صرف نظر از این که او یک NFT از آن کار را فروخته باشد. NFT ها کپی‌های دیجیتال از کارهای اصل هستند، و سازنده‌ی اصلی همیشه بر نحوه‌ی لایسنس شدن کارش احاطه دارد.
مشکلات کوچک در حال رفع شدن هستند چرا که اگرچه مفهوم NFT جدید نیست، اما این فضا به‌سرعت در حال گسترش است. بازارهای NFT در نهایت باید قوانین خودشان را در رابطه با کپی‌رایت و لایسنس داشته باشند، اما فروشنده باید به‌روشنی بداند که چه چیزی را دارد می‌فروشد.
مایک شینودا از لینکین‌پارک، که یک قطعه موسیقی را به‌صورت NFT منتشر کرده، به مجله ایمپوت گفته است: «هیچ کسی نیست که درباره‌ی NFT ها جدی باشد و واقعاً تظاهر به این نکرده باشد که آنچه شما دارید می‌فروشید کپی‌رایت یا نسخه‌ی اصلی است.»
به هر حال، مردم می‌توانند NFT هایی از کارهایی بسازند که شخصاً تولیدشان نکرده‌اند، که مسائل زیادی را به وجود می‌آورد، مسائلی که هنوز پاسخ روشنی برایشان نیست.
ریسک‌های NFT در عکاسی چیست؟
به‌زعم مینی‌یر، بزرگترین ریسک برای عکاسانی که می‌خواهند وارد بازار NFT بشوند مانعِ مربوط به درکِ رمزارزهاست.
دینچ قائل به چرخه‌ی «رشد و نزول» برای NFT آن گونه که دیگران عنوان می‌کنند نیست. اما به هر حال، او عقیده دارد که «ان‌اف‌تی‌های گران» همیشگی نیستند—به‌عنوان مثال، گرایمز خواننده اثر هنری‌اش را ۶ میلیون دلار فروخت و یک گیف از لبرون جیمز [بسکتبالیست معروف] اخیراً ۲۰۰ هزار دلار فروخته شده. مدیر عامل توئیتر جک دورسی اولین توئیت خودش را در قالب یک NFT برای فروش قرار داد که به‌قیمت ۲.۵ میلیون دلار به فروش رفت.
اگر چه شاید این طور به نظر برسد که تنها نام‌های مشهور می‌توانند از NFT بهره‌مند شوند، اما دینچ باور دارد که در نهایت و به‌مرور زمان این سازنده‌های کوچک هستند که بزرگترین موفقیت‌ها را تجربه خواهند کرد.
او می‌گوید: «فکر نمی‌کنم که بروز مشکلات ناگهانی در کریپتو تأثیری بر فروش‌های NFT در حوزه‌ی عکاسی بگذارد.»
برای آشنایی بیشتر با نحوه ساختن NFT و فروش آن، به این مقاله مراجعه کنید: «چگونه یک NFT بسازیم؟»
