مهدی وثوق‌نیا؛ عکاس مستند درباره نخستین جشنوارۀ ملی عکس نیکوکاری گفت: در سال‌های اخیر، از انسان‌دوستی و احترام به هم‌نوع دورتر شده‌ایم و ضرورت دارد جشنواره‌هایی در کشورمان، با نگاه ویژه روی این موضوع تمرکز کنند.
نخستین جشنوارۀ ملی عکس نیکوکاری با موضوع نیکوکاری در جامعۀ ایرانی و با همت مرکز فرهنگ نیکوکاریِ خیر ماندگار (وابسته به بنیاد خیریه راهبری آلاء) در سه بخش مستند، عکاسی هنری معاصر و بخش ویژه، تابستان سال ۱۴۰۳ برگزار می‌شود.
گسترش توجه عمومی به فرهنگ نیکوکاری، ترویج نگرش به فرهنگ نیکوکاری در رویدادها و جریان هنری کشور، گسترش دغدغه و همبستگی اجتماعی در سطح نخبگان، انجمن‌ها و نهادها با فرهنگ نیکوکاری، نمایش بخشی از زیبایی‌ها، فواید و تأثیرات نیکوکاری برای فرهنگسازی و آگاهی‌بخشی در جامعه و توسعۀ جریان تولید آثار هنری با موضوع نیکوکاری برای گسترش فرهنگ خیرخواهی و حفظ ارزش‌های نوع‌دوستی از اهداف این جشنواره است.
به بهانۀ برگزاری نخستین جشنوارۀ ملی عکس نیکوکاری با مهدی وثوق‌نیا؛ عکاس مستند به گفتوگو نشستیم. وی فارغ‌التحصیل کارشناسی رشتۀ عکاسی از دانشگاه آزاد هنر و معماری تهران است. این عکاس مستند تاکنون داور چندین جشنوارۀ داخلی عکاسی و هنرگردان هشت نمایشگاه بوده و در نمایشگاه‌هاى متعددى در داخل و خارج از ایران شرکت داشته است که حاصل آن تاکنون ۱۱ نمایشگاه انفرادی و ۵۰ نمایشگاه گروهی است.
آنچه در ادامه می‌آید، حاصل گفتوگو با این هنرمند است:
– در ابتدا بفرمایید که نظرتان دربارۀ جشنواره ملی عکس نیکوکاری چیست و ورود عکاسان به این جشنواره چه اهمیتی دارد؟
به نظرم جشنوارۀ ملی عکس نیکوکاری در زمانی شکل گرفته است که ما بیش از هر چیزی به بازنگری در خود و شکل زندگیمان نیاز داریم. ما در سال‌های اخیر بیشتر از انسان‌دوستی و احترام به هم‌نوع دور شده‌ایم. درست است که شبیه این موضوع سال‌ها است در فراخوان بعضی از جشنواره‌ها آمده است، ولی ضرورت نگاه ویژه به آن در حال حاضر در کشورمان ایران احساس می‌شود. این جشنواره می‌تواند ارائۀ مؤثری در ثبت بصری این وضعیت به عرضه بگذارد تا در ابعاد مختلف اجتماعی، تأثیری داشته باشد. حضور عکاسان در این جشنواره نیز می‌تواند به اهمیت واکاوی مسئلۀ نیکوکاری در زندگی امروزی ما بپردازد.
– به نظر شما عکس چه ویژگی‌های متمایزی نسبت به سایر هنرها دارد؟
نزدیکی هنر عکاسی به ثبت و بازنمایی واقعیت از گذشته تاکنون باعث شده است در میان هنرها بیشتر وسیله‌ای برای بیان موضوعات روزمره و همینطور درگیری‌های درونی انسان با خود و پیرامونش باشد. شاید از همین رو است که کنشگران اجتماعی، جامعه‌شناسان، پژوهشگران و … در پی این هستند که از این رسانه استفادۀ کاربردی داشته باشند. ثبت زمان و مکان، مسئلۀ مهمی در کالبد عکس است.
– استفاده از قالب هنری عکس تا چه اندازه می‌تواند در ایجاد فرهنگسازی مضامین اخلاقی همچون نیکوکاری در جامعه اثرگذار باشد؟
به نظرم ما در زمانه‌ای در مورد تأثیرگذاری عکس صحبت می‌کنیم که شبکه‌های اجتماعی به وجود آمده‌اند و زندگی تمام قشرهای اجتماعی را تحت تأثیر خود قرار داده‌اند. اگر بخواهیم بپرسیم که آیا عکاسی همچون سابق می‌تواند تأثیرگذار و اصلاح‌گر باشد و فرهنگسازی را یک تنه به دوش بکشد؟ پاسخ این است که خیر، اینطور نیست.
امروز با یک نگاه سرسری در اشتراک‌گذاری‌های شبکه‌های اجتماعی، ویدئو یا همان تصویر متحرک را حاکم‌تر از عکس می‌بینید. گویی عکس یک مقدار دچار بحران شده است. مسئله‌ای که به نظرم به خاطر نداشتن ارتباط بصری و خوانش درست از عکس صورت می‌گیرد. شاید این نگاه به عکس باعث شده است که برگزارکننده همین جشنواره، در فراخوان، موضوع نیکوکاری را به درستی بسط دهد تا شاید فهم بهتری از این قضیه را بتواند با این رسانه برای مخاطب ایجاد کند.
– چه اقداماتی برای پُربارشدن اینگونه جشنواره‌ها باید صورت گیرد؟
ابتدا اطلاع‌رسانی درست در جامعۀ عکاسی را مؤثر می‌دانم. سپس یکی از راه‌هایی که می‌شود عکاسان را در این زمانه برای شرکت در این جشنواره ترغیب کرد، ورود درست جشنواره به شبکه‌های اجتماعی، تولید محتوا و همینطور بررسی عکس‌هایی با مضامین این جشنواره است. همچنین دیدن و تجزیه و تحلیل مجموعه‌هایی که در این زمینه در داخل و خارج کشورمان تولید شده‌اند نیز مهم است. در نهایت اینکه باید فراخوان درستی برای جشنواره نوشته شود؛ چه‌اینکه گاهی شرکت‌کننده دریافت درستی از فراخوان جشنواره ندارد.
– شرط تداوم جشنوارۀ عکس نیکوکاری به عنوان یک جشنوارۀ نوپا چیست؟
در گام نخست، باید پس از دورۀ اول این جشنواره، آسیب‌شناسی درستی از طرف برگزارکننده صورت گیرد. این روش باعث می‌شود تا مسیر درست‌تری برای فراخوان‌های آینده پیدا شود. در گام دوم، تجربۀ من ثابت کرده است که انتشار کتاب به شکلی درست و حرفه‌ای از کارهای جشنواره در کنار محتوای درست نوشتاری، ویترین درستی از نمای این جشنواره را ایجاد می‌کند.
گفتوگو از مریم داوری – دبیرخانه جشنواره عکس نیکوکاری