در نمایشگاه عکس “چشم درون” که از۳۰ بهمن ماه در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار میشود، عکسهایی از عکاسان ایرانی و عکسهایی از گنجینه موزه به نمایش در میآید. این نمایشگاه عکس یک میهمان خاص دارد که با عکسهایش از ونیز در این برنامه شرکت میکند. ریکاردو زیپولی عکاسی ایتالیایی است که فارسی را در ایران آموخته و در دانشگاه کافوسکاری ونیز تدریس میکند. او که شیفته فرهنگ ایران است در سفرهایش به ایران تصمیم به ثبت مناظر ایران گرفته و همین امر مقدمهایست بر عکاس شدناش.
خودش در این باره میگوید: اولین عکسها را از ایران در سال ۱۹۷۲ گرفتم و آن زمان من هیچ عشق وعلاقهای به عکاسی نداشتم ولی چون میخواستم که زیباییهای ایران را به همگان نشان دهم از این زیباییها عکاسی کردم. آن زمان تا سالها بعد احساس میکردم غیر از ایران از هیچ کشور دیگری نمیتوانم و نمیخواستم که عکاسی کنم و به این ترتیب به مدت ۴ سال از زیباییهای ایران عکس گرفتم. بعد از آن فعالیت عکاسیام را گستردهتر کردم و به دیگر کشورها نیز سفر کردم و اکنون آرشیو بسیار بزرگی دارم که شامل عکسهایی از ۳۵ کشور جهان است و اغلب آنها را در وب سایتم گذاشتهام.
او در این نشست درباره تحصیلاتاش گفت: من سال ۱۹۷۲ وارد دانشگاه ونیز شدم و پس از آن به ایران سفر کردم و در سال ۱۹۷۴ در بورس تحصیلی یک ساله در ایران وارد دانشگاه تهران شدم و نزد استادانی چون «منوچهر ستوده» و «خطیب رهبر» در زمینه زبان وادبیات فارسی تحصیل کردم و بعد از آن به ایتالیا بازگشتم و در دانشگاه ونیز به عنوان استاد گروه ادبیات فارسی استخدام شدم و هماکنون نیز در این دانشگاه زبان فارسی تدریس میکنم.
او که تا سال ۲۰۰۴ از شهر ونیز عکاسی نکرده بود درباره این مجموعه عکسهایش که قرار است در نمایشگاه چشم دورن به نمایش در آید گفت: هیچ وقت جرأت نداشتم از شهر ونیز عکاسی کنم چرا که ونیز شهر بسیار زیبایی است که هر عکاس تنها میتواند یک عکس معمولی از این شهر بگیرد و زیباییهای این شهر خود برای یک عکس زیبا کفایت میکند ونیازی به دخالت عکاس و هنرمندی او ندارد و به همین دلیل هم کمتر عکاسی است که جرأت داشته باشد به این زیباییهای طبیعی ونیز در عکسهایش دست ببرد. نوامبر سال ۲۰۰۴ از میدانی در شهر ونیز عبور میکردم که ناگهان انعکاس یک برج را در پنجرهای دیدم که این انعکاس شبیه صورت بسیار عجیب و غریبی بود که بلافاصله از آن عکس گرفتم که عکس بسیار زیبایی شده بود. از آن پس نگاهم نسبت به عکاسی از شهر ونیز تغییر کرد و از آن روز به بعد به مدت دو سال از شهر ونیز وانعکاسهای شهر در پنجرهها عکاسی کردم. حدود هزار عکس از این انعکاسها در شهر ونیز گرفتهام، که با توجه به انعکاس شهر در پنجرهها و عناصری که از پشت این شیشهها پیداست فضایی تخیلی ایجاد میکند و درنهایت ونیزی تخیلی ساخته شد که با ونیز واقعی بسیار متفاوت بود.
زیپولی در باره تاثیر اشعار بیدل دهلوی بر آثارش گفت: عکسهایی که از ایران گرفتهام و قرار است در نمایشگاه «چشم درون» به نمایش درآید به همراه اشعاری از «بیدل دهلوی» که بسیار به او علاقهمندم خواهد بود. من به اشعار این شاعر بسیار علاقهمندم و کتابی هم درباره اشعار این شاعر به ایتالیایی ترجمه کردهام. من به همراه یکی از دوستانم تحقیق مفصلی درباره کلمه «آینه» در اشعار بیدل دهلوی انجام میدهیم که این ذهنیت و تحقیق سالها پیش از آن که به عکاسی از انعکاسهای شهر ونیز بپردازم آغاز شده بود و قطعاً این ذهنیت درباره آینه و شعر فارسی در یافتن این نوع عکاسی در شهر ونیز بسیار مؤثر بوده است.
او در پایان این جلسه در باره این نمایشگاه و درباره رابطه بین ایران و ایتالیا گفت: این نمایشگاه دعوتی است برای دیدارغیرمعمولی ونیز چرا که اغلب توریستهایی که به شهر ونیز سفر میکنند با سرعت از آن عبور میکنند در حالی که دیدن زیباییهای شهر ونیز نیاز به دقت، تمرکز و صرف وقت بسیار دارد. ایران و ایتالیا از گذشتههای دور با هم ارتباط فرهنگی داشتند و برخلاف آن چه تصور میشود دو تمدن متضاد از شرق و غرب دنیا نیست.
ریکاردو زیپولی در۱۹۵۲ در شهر پراتو نزدیک به فلورانس به دنیا آمد و برای تحصیل به ونیز رفت. در سال ۱۹۷۵ در رشته زبان و ادبیات فارسی فارغ التحصیل شد و از همان موقع به تدریس در دانشگاه مشغول است. تمرکز او عمدتا بر شعر کلاسیک فارسی و سبک هندی است. او عکاسی را در سفر به ایران در سال ۱۹۷۲ شروع کرد. از آن زمان تا کنون بارها به ایران سفر کرده است. او نخستین نمایشگاه انفرادی خود را در سال ۱۹۷۶ در موسسه هنر معاصر لندن برگزار کرد و یک سال بعد در چهاردهمین دوسالانه هنر سائوپائولو شرکت کرد. از آن زمان به بعد نمایشگاه های متعددی برگزار کرده است. او در سال ۲۰۰۵ نمایشگاهی در گالری راه ابریشم برگزار کرده است.
در نمایشگاه چشم دورن ۴۰ اثر از او به نمایش در می آید. این نمایشگاه تا فروردین ۱۳۸۷ ادامه دارد.
عکس: محمدرضا شاهرخی نژاد