در خبرهای قبلی آمده بود که در روزهای هشتم و دهم اردیبهشت، برنامهی دیدار و گفتگو با سیمون انجامی (Simon Enjami) دبیر نمایشگاه “باماکو”، پیرامون عکاسی معاصر در فرهنگسرای نیاوران برگزار می شود. حال گزارشی کوتاه از این نشست .
“سیمون انجامی”، مهمان افتخاری ملاقات ایران و آفریقا بود که ضمن شرکت در جلسههای بحث و گفت و گو پیرامون عکاسی، مجموعه عکسهای پنجمین دورهی نمایشگاه “باماکو” را نیز معرفی میکرد.
“سیمون انجامی” در ابتدای برنامه، صحبت در باب “تصویر” را با سخنی از “ژان پل سارتر” آغاز میکند: «تصویر یکی از شکلهای ممکن برای به وجود آمدن در سطح آگاهی فرد است. در حقیقت شکلی است که در مقابل شی آگاهی ایجاد میکند.»
وی دربارهی ارتباط آگاهی و تصویر معتقد است: «عکس وجود دارد و ما میخواهیم آن را ثبت کنیم. قبل از فشار دادن شاتر، گویا آن عکس وجود داشته و ما میخواهیم آن را دریافت کنیم. نگاه باز و عریان به تصویر و درنظر نگرفتن سطح و توجه خاص به عمق، بسیار مهم است. فرم و محتوا نیز اهمیت ویژهای دارند. در هر تصویر چند معنا وجود دارد و هر کس با نگاه خاص خود، یک معنای آن را بیرون میکشد.»
“انجامی” با مثالی از اثر”میشل ماژما” (از جمهوری کنگو) که دو تصویر با عنوان «آیینهای کوچک من و کارهای بهداشتی روزانهاش» است، ادامه می دهد: «تصویر ظاهراً انجام کارهای روزانه اوست، اما در عمق، گفتگوی مداوم میان فرهنگ خود زن که در تصویر است با فرهنگ اکتسابی فرانسوی، نشان داده میشود. این اثر با ارجاع ما به موقعیت زن، نگاه به خویشتن را آشکار میسازد. نگاهی که در عین حال پرده از بار سنتهایی برمیدارد که به نظر میآید بر او اثر گذاشته باشد.»
در ادامه او از چطور تصویر دیدن به چطور عکس گرفتن میرسد و بر نگاه اتوبیوگرافانه تاکید میکند: «هر عکسی اثری اتوبیوگرافانه است. هر عکاسی با ذهنیت خودش عکس میگیرد و هر بیننده، با ذهنیت خودش(اتوبیوگرافی) عکس را میبیند.»
عکاسی از نظر وی به دو شکل تعریف میشود: «عکاسی، یا رد شدن نور است ویا یک زبان است و مثل نوشتار عمل میکند. زبان هم، برای آنچه حس میکنیم کاربرد دارد. وظیفهی عکاس هم، عکاسی از آنچه حس میکند است.»
وی با طرح «جهان حواس» میافزاید: «از نظر یک فیلسوف «فراخوان سکوت» نام «جهان حواس» است در حقیقت نمودن و نمایش وارد عرصهی جهان حواس میشود. ما از این زبان برای بیان آن چه حس میکنیم، استفاده میکنیم. جهان حواس مولف خود را پیدا میکند تا آن را به شیای ملموس تبدیل کند.»
“انجامی” از داوری عکس هم میگوید: «داوری مطلق وجود ندارد. وجود چند نفر با تجزیه و تحلیل درست، یک داوری درست و مرجع است. در داوری هم محتوا و شکل باید در کنار هم باشند.»
وی در پایان با اشاره به مراسم آیینی آفریقا که موضوع عمومی «باماکو» است، میگوید: «هر عکسی به نوعی مقدس است چرا که گوشهای از واقعیت را در خود دارد. آیینها، چه مذهبی چه غیرمذهبی بیانگر ذات انسانیتاند. آیینهای مقدس به خدا یا خدایان توجه دارند حال آنکه مرکز توجه آیینهای غیرمذهبی انسان است. زمانی که آنها را در عکاسی به کار میبریم، بیانگر رابطه ما با مسالهی بازنمایی میشوند.