سلف‌پرتره عکاس
حتی با وجود لوازم مدرنی – مثل مایکروویوی در بلژیک یا ردیفی از تقویم‌های سال ۲۰۰۵ در اسپانیا – که کاملا اتفاقی در عکس‌ها حضور داشتند، عکس‌های برت تونیسن (متولد ۱۹۵۹ در هلند)، از اروپایی‌ها در خانه‌هایشان، می‌توانست تصاویری از گوشه‌های دورافتاده‌ی این قاره در یک یا دو سده پیش از آب در بیاید. چهره‌های سرد و گرم چشیده از میان اشیایی که در طول نسل‌ها استفاده، پتینه‌کاری شده‌اند، به دوربین زل زدند. شومینه‌هایی به اندازه دهانه غار، گرما را سرتاسر کف سنگی پخش می‌کنند. ژامبون‌ها و سوسیس‌ها روی قلاب‌های آویزان از تیر سقف چوبی بزرگ کهنه می‌شوند. سگی با رخوت روی پاهای صاحبش وقت می‌گذراند. و سپس نوری وجود دارد، که با سطح توری‌دوزی شده خانگی پخش یا از پنجره‌های باز وارد می‌شود، و میان سالیان سال غبار را، همچون چاقوی تازه تیز شده، می‌شکافد.
«اول فکر کردم کاملن واضح بود که اثر یک عکاس هلندی را با یک نقاش هلندی مقایسه کنند». تونیسن از ترس ابتدایی‌اش در مورد بازنگری‌هایی می‌گوید که پرتره‌هایش را شبیه به طبیعت‌های بی‌جان Vermeer و de Hoogh می‌دانستند. اما زمانی‌که او هم شاهکارهای هلندی، که ۳۰۰ سال پیش کشیده شده بودند و درخشندگی خاصشان را با دقت بیشتری بررسی کرد، از این شباهت مسلم یکه خورد.
در گفتگوی تلفنی از خانه‌اش در هوزن، ۱۵ مایلی شرق آمستردام، می‌گوید: «تازه پس از آن بود که فهمیدم آن نوع روشنایی که در عکس‌هایم استفاده می‌کنم از جنس همان روشنایی است که نقاشان در نقاشی‌هایشان بهره برده بودند. نوری قدیمی و باستانی است، از آن نورهایی که دیگر به ندرت می‌بینی.»
از ۱۵ مارس تا ۱۰ مه ۲۰۱۶ سی پرتره از کارهای تونیسن در نمایشگاهی توسط گالری Aperture نیویورک در معرض نمایش قرار گرفت و همزمان نیز کتاب «مناظر خانگی» توسط انتشارات همین گالری در ایالات متحده منتشر شد. در وبسایت عکاس صدها عکس دیگر موجود است، که شامل تصویرهایی از پروژه سال ۲۰۰۳ ژاپن هم می‌شود. مجموعه عکس‌هایش، با گستردگی ۱۰ کشور و ۱۰ سال که هنوز هم ادامه دارد، برای ضبط کردن شیوه‌ای از زندگی است که بنا به گفته خودش مقدر شده تا محو شود. نه فقط به خاطر یکسان‌سازی معماری بلکه همچنین به خاطر تغییر مکان اجتماعی و تغییر عقاید عمومی درباره زندگی و چگونه زیستن.
مجموعه «مناظر خانگی» با تلاشی برای بررسی نورهای خاص و اتمسفری، که در محیط ایجاد می‌کرد، شروع شد. این مجموعه برای تونیسنِ اکنون ۴۷ ساله، از زمان کودکی آشنا بود؛ او خاطرات دوره کودکی خود را یعنی زمانی که در خانه‌ای قدیمی در روستایی هلندی زندگی می‌کرد به یاد داشت، دوره‌ای که در ۸ سالگیش متوقف شد چرا که در آن زمان خانه‌ای مدرن جایگزین آن خانه قدیمی شد ولی مطلقا برای او حس خوب آن خانه قدیمی را نداشت.
این موضوع به تلاش او برای حفظ و ثبت آن شیوه سنتی زندگی منجر شد که به سرعت در حال منسوخ شدن بود. برت تونیسن تخمین می‌زند حدود ۹۰ درصد از ۳۵۰ بنایی که عکس گرفته است دیگر وجود ندارند. او به عنوان عکاسی تجاری که آثارش برای شرکت‌هایی مانند G Star Jeans ناگهان جذاب و پرتحرک شدند، هنگامی که در میان روستایی در کستلنو، جنوب غربی فرانسه، دوچرخه سواری می‌کرد، کاملا اتفاقی به یک فضای داخلی برخورد که آغازگر «مناظر خانگی» شد.
او آنجا راهش به خانه زنی سفیدموی رسید که پشت میزی چوبی نشسته بود، که رویش طرح چهارخانه قهوه‌ای و سفید داشت. پشت او سر یک آهوی کوهی را بالای شومینه سنگی نصب کرده بودند و با پرده کتان کوتاهی هم تزیین شده بود. قفسه بطری‌ها و ظرف‌شویی رنگ شده زیر تیرهای سقفی سنگین آویزان بودند. می‌گوید: «بلافاصله مسحور آن فضا شدم. نوری که از پنجره به درون می‌ریخت برایم کاملا آشنا بود.»
تقریبا یک سال بعد، طی کار روی پروژه‌ای برای یک آگهی جین به نام «حس بعدازظهر یک‌شنبه»، عکس مشابهی حدود ۷۰۰ مایل دور از محل تولدش در رورلو گرفت. او می‌گوید: «به مرور برایم مشخص شد در عکس‌هایم مشابهت فضایی وجود دارد، مکان‌های توی عکس‌هایم چیز مشترکی داشتند که با نوعی استواری معمارانه سر و کار داشت. اما این فقط مربوط به مکان‌های زیبای قدیمی نبود که حس نوستالژیکی به من می‌دادند و یادآور خانه خانوادگی قدیمی‌ام بودند. همچنین برایم معلوم شد که با شیوه‌ای از زندگی، شیوه‌ای از ساختن و شیوه‌ای از کاربرد خانه سر و کار دارد، که داشت نابود می‌شد.»
او شروع به وارسی منطقه‌های دورافتاده اروپا کرد، جایی که نور طبیعی معیار مهمی برای مردمی که سال‌ها پیش از اختراع الکتریسیته می‌زیستند و از خانه بهره می‌بردند بود. از شهرداری‌ها، ایستگاه‌های آتش‌نشانی و راهنمایان تور تقاضای معرفی برای ورود به خانه مردم را داشت، که پس از آن دوربینش را تنظیم می‌کرد تا با استفاده از نور طبیعی سوژه‌هایش را در اتاق‌هایی که بیش از همه استفاده می‌کنند روشن سازد.
در طول قرن‌ها خانواده‌های یکسانی در بسیاری از خانه‌های مجموعه‌ی «مناظر خانوادگی» زندگی کرده‌اند، افرادی که جزو چند منبع مانده سنت‌های کشاورزی و آشپزخانه‌ای کهن هستند. اما در حالی که بیشتر سوژه‌هایش پیر هستند، گاهی به افراد جوان‌تر برمی‌خورد که با غرور بیشتری اجدادشان را محترم می‌شمارند. تصویر گرفته شده از مونتروسو، روستایی اسپانیایی، تشتی از گوشت تازه را روی زمین نشان می‌دهد که روبروی زوجی پیر و پسر میانسالشان قرار دارد. پسر این خانواده شغل خوبش در سویس را رها کرد تا به خانه بازگردد و روش‌های سنتی پرورش و قصابی چارپایان را زنده نگه دارد.
ساسکیا اسر، کیوریتور موزه عکاسی هویس مارسی در آمستردام، در مقاله‌ای برای نمایشگاهش نوشت: «به شکل طعنه‌آمیزی اروپایی‌هایی که تونیسن عکسشان را گرفته به نسلی تعلق دارند که برای ایجاد اتحادیه اروپا تلاش کردند، که اکنون دارد منجر به مرگ شیوه زندگی خودشان می‌شود. پیشه‌ها و صنایع دستی قدیمی، همان طور که کشاورزی صنعتی شده است، در حال نابودی‌اند. به علاوه قوانین سخت اتحادیه اروپا که از بروکسل صادر شد زندگی را برای کشاورزان و تولیدکنندگان کوچکتر غذا سخت کرده است.»
تونیسن شاهد تاثیرات این قوانین در شمال کشور پرتغال هم بوده است، جایی که توانست از کافه‌ها و میخانه‌های خوبی [برای پروژه‌اش] عکس بگیرد زیرا آنها از آخرین قوانین اتحادیه اروپا اطلاع نداشتند، که آنها را موظف می‌کرد دو سرویس بهداشتی در ساختمان و همچنین میز فولادی ضد زنگ داشته باشند.
او در مقاله‌ای نوشت: «از وقتی حکومت ایالتی به کمک‌های مالی اروپا وابسته شد تا هزینه ساخت جاده‌های تازه را، که به شدت مورد نیاز بودند، تهیه کنند، بیشتر میخانه‌داران پیر مجبور شدند قوانین اروپایی را بپذیرند زیرا به راحتی نمی‌توانستند انجامش دهند یا کارشان را رها کنند.»
برت تونیسن به زودی عکسبرداری در کشورهای اروپای شرقی و روسیه را شروع می‌کند، و می‌گوید امیدوار است روزی هم به ایالات متحده هم برود. اما همیشه کمبود وقت وجود دارد. می‌گوید: «آن مردم به آن سرزمین تعلق دارند. آن چیزی است که وقتی تصویرها را می‌بینی حس می‌کنی. به نوعی آنها، مردم و مکان‌ها، یکدیگر را ساختند، آنها با هم یکی می‌شوند. اکنون تنها کاری که می‌توانی انجام دهی گذر از روستاها است و می‌توانی امیدوار باشی هنوز جاهایی را پیدا خواهی کرد که به حال خود و در آرامش رها شده‌اند.»
منبع:
NewYork Times