در بیشتر دوربین های دیجیتال تنها ۵ گام محدوده دینامیکی (Dynamic Range) در اختیار شماست. بنابر این مجبورید برای بهره‌برداری بهتر از این محدوده کوچک ترفندها و روشهایی را بیاموزید. در این مقاله قصد داریم به بررسی چنین روشهایی بپردازیم.
مقدمه
همانطور که می دانید، محدوده دینامیکی، عبارت است از محدوده بین بیشترین و کمترین نور قابل ثبت در یک عکس توسط دوربین (تراشه تصویر یا فیلم و اسلاید) که به واحد گامهای نوری استاندارد دوربین (EV) بیان می‌شود. محدوده دینامیکی چشم انسان بین ۹ تا ۱۱، دوربین فیلمی بین ۷ تا ۹ و دوربینهای دیجیتال معمولی و اسلاید بین ۵ تا ۷ می باشد. در شرایط نوری خاص که تضاد بین روشنایی نواحی مختلف تصویر زیاد باشد، انتخاب تنظیمات نوردهی صحیح، باعث می شود تا بتوانیم از محدوده دینامیکی دوربین خود، بهترین استفاده را نموده و به ثبتی موفق دست یابیم.
محدوده دینامیکی و دوربین های دیجیتال
محدوده دینامیکی اکثر دوربینهای عادی و نیمه حرفه‌ای دیجیتال تنها حدود ۵ گام است. منظور از گام روش سنجش مرسوم نور در دوربینهای عکاسی است که هر یک گام تفاوت به معنی دو برابر شدن شدت نور است. سنسور دوربین دیجیتال معمولا از نوع CCD یا CMOS هستند و هر چند CCD اندکی محدوده دینامیکی بالاتری دارد، ولی هر دو سنسور تقریبا محدوده دینامیکی معادل فیلم های اسلایدی نظیر Fuji Velvia یا Kodachrome دارند. در مقایسه، امولسیون‌های چاپ رنگی ممکن است تا ۷ گام نوری محدوده دینامیکی قابل دسترس داشته باشند. فیلم‌های سیاه و سفید، نظیر T-Max, Tri-X یا HP-5، تا ۱۰ گام نوری محدوده دینامیکی در اختیار ما می‌گذارند، و بنابر این قادر به ثبت گستره شدت نوری وسیعتری هستند.
بااین اوصاف، کاربران دوربین دیجیتال باید در مورد نورسنجی هوشمندتر و دقیق‌تر عمل کنند، چون محدوده نوری قابل استفاده بسیار کوچکتری برای کار در اختیار دارند. این مقاله سعی دارد روشهایی را نشان دهد که بتوان به بهترین نتیجه ممکن در عکس دست یافت.
یکی از بهترین مشخصات دوربین های دیجیتال این است که عکاس می‌تواند فورا نتیجه نورسنجی خود را مورد بررسی قرار دهد. بیشتر دوربینهای دیجیتال، وقتی شرایط نوری خوب است، کنترل خودکار کنتراست را بخوبی انجام می‌دهند. ولی وقتی شرایط نوری همانند یک روز روشن با سایه روشن‌های تند، پیچیده و نامناسب باشد، معمولا عکس خوب با مداخله عکاس و تنظیمات دستی بدست می‌آید. مثلا در یک روز آفتابی، دوربینهای دیجیتال می‌توانند عکسهای با کیفیتی بگیرند، بخصوص عکسهای مرسومی که افراد در پیش زمینه مقابل منظره ایستاده‌اند، ولی به شرطی که عکاس برای روشن کردن سایه های تند روی صورت، از فیل فلاش استفاده نماید.
بطور کلی در شرایط نوری غیر معمول، مشکلات نورسنجی بروز می‌کند. در شرایط نوردهی بسیار تخت، نور با کنتراست شدید، عکاسی شب، و نظایر آن، نورسنجی خودکار دوربین دیجیتال ممکن است ناامید کننده باشد.
البته، عکاسان با تجربه روشهای زیادی برای استفاده از تنظیمات دستی چهت بهبود نتایج اتوماتیک سراغ دارند. جبران نوری، فیل فلاش، کارت ها و صفحات منعکس کننده یا رفلکتور، و موقعیت‌دهی هوشمندانه از جمله این روشها هستند. بعضی اوقات، باید منتظر شرایط نوری بهتر صبر کنیم. عکاسان چیره‌دست معمولا لیستی ذهنی از عکسهای بالقوه در شرایط آب و هوایی و فضاهای مختلف در نظر دارند که ممکن است در شرایط نوری بسیار بد نیز، فرصت عکاسی خاصی برای آنها ایجاد نماید.
اطلاعات قابل دسترسی که می تواند شما را در بهینه‌سازی نورسنجی راهنمایی نماید، به نوع دوربین دیجیتال شما بستگی دارد. خیلی از دوربین‌ها نواحی خارج از گاموت را به صورت نواحی چشمک زن در مانیتور دوربین نشان می‌دهند. معنی این اخطار این است که نواحی چشمک‌زن فراتر از محدوده دینامیکی تراشه تصویر دوربین هستند. در بعضی دوربینهای ساده ممکن است تنها عکس گرفته شده را نشان دهد و تشخیص این که نورسنجی عکس گرفته شده دقیقا چگونه است کار مشکلی است که باید خودتان انجام دهید. عملا این کار خیلی سخت است، بخصوص اگر بخواهید تصویر را در روز روشن آفتابی در مانیتور دوربین بررسی کنید.
یک ابزار عالی سنجشی که در دوربینهای متوسط به بالا و دوربینهای SLR دیجیتال موجود است، نمایش هیستوگرام است که ممکن است با چشمک زدن نواحی پر نور یا کم نور تصویر در نمایشگر نیز همراه شده باشد. روشهای استفاده هوشمندانه در محدوده دینامیکی قابل دسترس را می توان به سه دسته کلی تقسیم بندی کرد:
– روشهای نوردهی و فیلترها
– روشهای مربوط به زمان و موقعیت
– روشهای تنظیم دوربین و نورسنجی
استفاده از فیلترهای تراکم خنثی ND(Neutral Density) غیریکنواخت
اگر دوربین شما امکان اتصال فیلتر دارد ( روی دوربین SLR یا با استفاده از مبدل اتصال تجهیزات روی لنز دوربینهای کامپکت)، فیلتر ND غیر یکنواخت که معمولا نیم آن تیره و نیمه دیگر شیشه معمولی یا با تیرگی کمتر با میزان اختلاف متفاوت است، یک ابزار بسیار مفید برای مدیریت محدوده دینامیکی عکس شماست. این فیلتر بیشتر توسط عکاسان طبیعت و عکاسان صحنه‌ای استفاده می‌شود. معمولا از این فیلتر، برای تاریکتر کردن آسمان درخشان بالای افق بهره گرفته می‌شود. اجزاء واقع در پیش زمینه بواسطه بخش روشن فیلتر بدون تاثیر باقی می‌مانند. با این فیلتر می‌توانید بدون اینکه پیش زمینه عکس بیش از حد تاریک شود، سایه روشن‌های ابرها و رنگ غنی آسمان را همزمان در عکس خود داشته باشید و بواسطه تبدیل نرم و آرام تیرگی به روشنایی فیلتر، اثر این تغییر روشنایی نیز در عکس قابل شناسایی نیست. فیلترهای ND در شدت‌های مختلف و معمولا از یک تا ۳ گام تغییر تیرگی عرضه می‌شوند. معمولا به تجربه دیده شده که فیلتر +۳ بیشتر مورد استفاده بوده است.
استفاده از فلاش سرخود دوربین برای افزایش نور
از فلاش دوربین خود برای نرمتر کردن نورهای پرکنتراست از طریق افزودن نور به نواحی سایه استفاده کنید. در واقع، این بهترین استفاده از فلاش است، در صورتی که معمولا اگر فلاش به عنوان تنها منبع نوری استفاده شود نورهای شدیدی ایجاد می‌کند. اگر عکس نمای نزدیک یا ماکرو می‌گیرید و می‌خواهید از این نور پرکننده استفاده کنید، ممکن است با افزایش بیش از نیاز نور مواجه شوید، در چنین مواقعی اگر دوربین شما چنین امکانی دارد، نور فلاش را به نصف یا یک سوم کاهش دهید. بسیاری از دوربین‌ها چنین تنظیمی دارند، ولی بیشتر مردم هرگز از این امکان استفاده نمی کنند.
استفاده از فلاش خارجی برای نوردهی پیچیده تر
از یک فلاش خارجی برای افزایش بیشتر و کنترل‌شده‌تر نور استفاده کنید که با این کار با روشن‌تر شدن نواحی سایه، محدوده دینامیکی موجود در صحنه مورد عکاسی کمتر می شود. همچنین می‌توانید برای کنترل بهتر نور از دیفیوزر یا پخش کننده نور بر روی فلاش و یا از بعضی انواع منعکس‌کننده‌های برخوردی استفاده کنید. معمولا استفاده از صفحه سفید بازتابدهنده نور یا استفاده از نور برخوردی فلاش به سقف، از روشهای مرسوم است. اگر دوربین شما امکان استفاه از فلش خارجی را ندارد، می‌توانید از فلاش های خارجی که در هر موقعیت دلخواه نصب شده باشد، با استفاده از سیستم slave flash که با نور فلاش دوربین، فلاش خارجی را فعال می‌کند، استفاده کنید.
تغییر نور موجود
اگر در فضای داخلی عکاسی می‌کنید، ممکن است بتوانید با خاموش یا روشن کردن چراغها و تنظیم نور ورودی از پنجره ها با پرده، نواحی روشن و تاریک شدید را کنترل کنید. به عنوان یک راه حل دیگر، برای کنترل شدت نور ورودی از پنجره ها، با قرار دادن یک صفحه نیمه شفاف می توان نور شدید ورودی آفتاب از پنجره را نرمتر کرد. برعکس، اگر نور خیلی تخت و بی‌حال است، چه در فضای داخلی یا خارجی، با استفاده از یک نور نقطه‌ای می‌توان نواحی روشن و سایه لازم را ایجاد کرد. این نور می‌تواند یک لامپ تنگستن یا لامپ‌های آفتابی قابل تنظیم باشند. اگر از لامپ تنگستن استفاده می‌کنید، تنظیمات تراز سفیدی دوربین را بررسی کنید تا مطمئن شوید که عکش شما ته‌رنگ نارنجی پیدا نمی‌کند.
استفاده از منعکس‌کننده برای پخش‌کردن نور
از یک منعکس کننده نور که خارج از کادر عکاسی قرار دارد برای بازتاباندن نور فلاش یا نور محیط به سایه‌های تاریک استفاده کنید. برای منعکس کننده می‌توانید از کارتهای کوچک برای کار ماکرو، کارتهای متوسط برای عکاسی از اجسام بیجان و پرتره یا صفحات تاشوی بزرگ برای عکاسی گروهی استفاده کنید. معمولا این منعکس‌کننده‌ها سفید هستند، ولی می‌توانند برای داشتن نوری شدیدتر نقره‌ای یا برای ایجاد گرمی در رنگها طلایی هم باشند.
بعضی اوقات تغییر نوردهی برای عکستان امکان‌پذیر نیست و بنابر این نمی‌توانید از فیلتر استفاده کنید. در قسمت بعدی روشهای مربوط به زمان‌بندی و موقعیت عکسها برای کنترل کنتراست را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
لطفا سوالات و نظرات و یا مطالب تکمیلی خود در این زمینه را در این بخش تالار گفتگو بیان نمایید.
منبع: سایت فتوسیگ- ادورادو
یا سلام
من مشکلی که دارم معنی اصطلاحات عکاسی میباشد که خواهشمندم یا در سایت و یا با معرف کتاب و یا نشریاتی که در این زمینه فعالیت میکنند مرا با این مقوله آشنا تر بفرمائید با سپاس