از فیلم به دیجیتال: فرایند گذار از عکاسی سنتی به عکاسی دیجیتال – قسمت دوم

در قسمت اول این نوشته، مطالبی درباره نکات مهم عکاسی دیجیتال (که دانستن آنها برای تازه‌واردان دنیای دیجیتال ضروری است)، ذکر شد. در این قسمت، ادامه بحث را پی میگیریم…

هیستوگرام: نورسنج قرن بیست و یکم!
هیستوگرام یکی از مفیدترین امکانات عکاسی دیجیتال است و جالب آنکه در اکثر موارد نیز بدرستی شناخته نشده و مورد استفاده قرار نمیگیرد .بسیاری از دوربینها، چه مدلهای ارزان و چه دوربینهای DSLR ، قادرند که هیستوگرام را نمایش دهند. بسیاری از‌ آنها هیستوگرام را فقط پس از تهیه عکس نشان می‌دهند و دوربینهای پیشترفته تر علاوه برآن، میتوانند در هنگام تهیه عکس نیز، هیستوگرام را درLCD نشان دهند.
در نورسنجیهای معمولی، با میزان متوسط نورسنجی صحنه سرو کار دارید. بعبارت بهتر نورسنج دوربین، روشنایی مناطق مختلف تصویر (تیره، میانی و روشن) را یررسی کرده و یک مقدار متوسط را تعیین میکند تا عکاس بر اساس آن سرعت شاتر و دیافراگم را تنظیم نماید. اما این موضوع در خیلی از موارد مشکل ایجاد میکند:
مثلا ممکن است دو صحنه مختلف از لحاظ نورسنجی متوسط، مشابه هم باشند اما یک تنظیم مشابه برای عکاسی از آندو نتیجه قابل قبولی نداشته باشد. و یا مواردی که عکاس میخواهد حجم خاصی از صحنه را پرنورتر یا تاریکتر نماید.

راه حل این مشکل در دنیای دیجیتال، هیستوگرام است. هیستوگرام نموداری است که در محور افقی آن قسمتهای مختلف تصویر، از تاریک(در سمت چپ) تا روشن(در سمت راست) قرار دارد. محور عمودی نیز مشخص کننده وسعتی از تصویر است که در هر منطقه روشنایی قرار دارد. بنابراین نموداری که اکثر حجم آن به سمت راست منحرف شده باشد، نشانه اینست که اکثر قسمتهای آن تصویر با این نورسنجی، پرنور خواهندبود.
یک کاربرد مهم هیستوگرام ، جلوگیری از اوراکسپوز شدن برخی نواحی عکس است. اگر نمودار آنقدر به سمت راست منحرف شود که توسط منتهی علیه سمت راست نمودار قطع شود، نشانه اوراکسپوز شدن تصویر است.(شکل زیر)

چگونه هیستوگرام را کنترل کنیم؟ در مواردی که تنظیم دوربین خودکار است، کافیست در حالیکه به هیستوگرام دقت میکنیم، کادر را طوری تغییر دهیم که نورسنجی براساس ناحیه روشنتر یا تاریکتر تصویر صورت گیرد و سپس با قفل نورسنجی(نیمه فشردن دکمه شاتر)، به کادر اولیه برگردیم. برای کنترل بهتر و دقیقتر باید بدون تغییر کادر، به طور دستی تنظیمات شاتر و دیافراگم را تغییر دهیم.

هیستوگرام خوب و بد؟
چنین اصطلاحاتی چندان صحیح نیستند چرا که گاه هدف عکاس در تهیه یک عکس ایجاد افکت خاصی است که ممکن است هیستوگرام آن عکس بنظر غیر طبیعی بیاید.

تعادل رنگ
در عکاسی غیر دیجیتال، برای عکاسی در محیطهایی با حالت خاص نور ، بایستی از فیلم خاص استفاده شود. مثلا در نور لامپهای تنگستن معمولی بایستی فیلم مناسبی بکار رود تا از گرم شدن رنگها جلوگیری شود. اگر با همین فیلم در نور آفتاب عکس گرفته‌شود، ته رنگ آبی ایجاد خواهد شد. برای افزایش دقت کار نیاز به استفاده از فیلترهای تصحیح کننده رنگ و نیز وسیله‌ای برای سنجش دمای رنگ وجود دارد. در صورتیکه تصویری از لحاظ رنگ به گونه‌ای نامناسب تهیه شود، اصلاح آن بسیار مشکل و گاه غیر ممکن است.
در دنیای دیجیتال دیگر نیازی به فیلترهای تصحیح کننده یا فیلمهای خاص نیست. کافیست که با تنظیم تراز سفیدی، دمای مناسب رنگی محیط را انتخاب کرد. اکثر دوربینها دارای چندین حالت برای تنظیم تراز سفیدی بعلاوه یک حالت خودکار میباشند.
اگر دوربین دیجیتال تصویر را به صورت JPEG تهیه میکند، بایستی حتما از حالت مناسب تراز سفیدی استفاده شود ویا دوربین را در حالت خودکار برای تنظیم تراز سفیدی قرار داد. چرا که در غیر اینصورت اصلاح تصاویری که با تراز سفیدی اشتباه تهیه شوند، بسیار مشکل و یا غیر ممکن خواهد بود.
اما اگر تصاویر به صورت RAW تهیه شوند، تنظیم تراز سفیدی فقط به صورت یک Metadata به همراه تصویر ذخیره می‌شود و هیچگاه این تنظیم روی عکس قفل نمی‌شود. سپس در برنامه مبدل (مانند Adobe Camera Raw) براحتی می‌توان تنظیم مناسب تراز سفیدی را به عکس اعمال نمود و بدین ترتیب نه نیازی به تنظیم تراز سفیدی در هنگام تهیه عکس وجود دارد و نه تنظیم اشتباه آن، باعث تخریب عکس میشود. اکثرا در هنگام تهیه عکس به فرمت RAW ، تنظیم تراز سفیدی را روی حالت خودکار قرار میدهند.

کاهش نویز
همانگونه که ذکر شد، با افزایش ISO نویز تصویر نیز زیاد خواهد شد. برای کاهش نویز تصاویر دیجیتال، راههای مختلفی وجود دارد. اگر تصویر به فرمت RAW گرفته شده باشد، میتوان در برنامه مبدل RAW ، با تنظیم فاکتورهای luminance Smoothing و ‍Color Noise Reduction ، نویز را کاهش داد.
اما اگر میزان نویز زیاد باشد، بایستی از ابزار های خاص کاهنده نویز استفاده کرد که یکی از بهترین ابزارهای کاهنده نویز، نرم افزار Noise Ninja از شرکت picture Code است. این نرم‌افزار نویزهای رنگی و روشنایی را بخوبی حذف میکند. همچنین می‌توان برای هر دوربین در ایزوهای مختلف، پروفایلهایی تعریف کرد تا روند کاری را سرعت بخشید.

شارپ کردن
شارپ کردن در دنیای دیجیتال به معنای افزایش دقت، رزولوشن و یا جزئیات تصویر نیست! بلکه شارپ کردن دیجیتالی، شارپ کردن لبه ها است. به معنای بهتر، شارپ کردن دیجیتالی، در قسمتهایی از تصویر که یک تغییر روشنایی وجود دارد (که اصطلاحا لبه نامیده میشود)، کنتراست بین دو طرف را افزایش می‌دهد. کلا تمام وسایلی که تصاویر دیجیتال تولید می‌کنند (اعم از دوربینهای دیجیتال و اسکنرها) لبه ها را کمی محو می‌کنند. با روشهای شارپ کردن دیجیتالی، دقت در لبه‌ها بازگردانده می‌شود.
روش معمول شارپ کردن، استفاده از Unsharp Masking است. البته ابزارهای خاصی نیز برای این منظور تولید شده‌اند که بعضا راحت‌تر و یا دقیقترند که از آنجمله میتوان به Photokit Sharpener ازشرکت Pixel Genius اشاره نمود.

عکسهای سیاه و سفید
بسیاری از عکاسان حرفه‌ای دوست دارند که عکسهای سیاه وسفید خوبی نیز تهیه کنند. ذات عکاسی دیجیتال، یک عکاسی تکرنگ است و با استفاده از فیلترهای خاصی در حسگر دوربین، رنگها بازسازی می‌شوند.
هر چند که اکثر دوربینهای دیجیتال، امکان تهیه عکسهای سیاه وسفید را نیز به کاربر می‌دهند، اما گزینه بهتر برای عکاسی سیاه وسفید، استفاده از ویرایشهای پس از تهیه عکس رنگی است. همواره توصیه می‌شود که عکس اصلی را به صورت رنگی تهیه کنید و سپس با ویرایشهای نرم افزاری، آنرا به عکس سیاه‌ و سفید تبدیل نمایید. اینکار چند فایده مهم دارد: اول آنکه همیشه به عکس اصلی خود دسترسی خواهید داشت و قادر خواهید بود که انواع افکتهای مورد نیاز را به آن اعمال نمایید. ثانیا با روشهای نرم‌افزاری امکان کنترل بهتر و بیشتری در زمینه تنظیم تونالیته رنگهای مختلف، در عکس سیاه وسفید خواهید داشت. و ثالثا امکان اعمال سایر فیلترهای رنگی را نیز به عکس اصلی خود دارید.
یکی از بهترین و ساده ترین راههای سیاه وسفید کردن عکسهای رنگی، استفاده از ابزار channel Mixer در فتوشاپ است (برای اطلاعات بیشتر به مقاله ای که قبلا در همین مورد، در سایت منتشر شده است مراجعه نمایید).

و حرف آخر…
عکاسی دیجیتال دیگر امری نیست که قرار باشد در آینده اتفاق بیافتد بلکه متعلق به زمان حال است. چرا که با توجه به راحتی و امکانات فوق‌العاده آن، تمام نیازهای افراد ‌آماتور و حرفه‌‌ای را پاسخ میگوید. پس از اینکه هزینه اولیه تهیه ابزارهای لازم برای عکاسی دیجیتال مستهلک شد، برای مصارف حرفه‌ای بسیار کم‌خرج تر و لذت بخشتر خواهد بود. عکاسی دیجیتال کاربران حرفه‌ای را از مضرات مواد شیمیایی ظهور عکس مصون می‌کند و با توجه به پرینترهای پیشرفته امروزی امکان چاپ راحت و تمیز را فراهم میکند. با توجه به سهولت استفاده از اینترنت، انتقال و به اشتراک گذاری عکسها بسیار سریعتر از گذشته (و گاه لارم الاجراء) خواهد بود.
هرچند که عکاسی بیشتر به هنر فرد برای دیدن و ضبط وقایع محیطش وابسته است، اما هیچکس نمیتواند منکر تاثیر ابزار خوب در این راه باشد و در زمینه عکاسی دیجیتال مطمئنا در آینده پیشرفتهای خارق‌العاده ای را در ابزار ضبط وقایع شاهد خواهیم بود.

منابع:

۱. http://www.tawbaware.com/film_digital.htm
2. http://www.adobe.com/digitalimag/pdfs/transition_from_film.pdf
3. http://www.kenrockwell.com/tech/filmdig.htm
4. http://cameras.about.com/od/goingdigital/
5. http://www.normankoren.com/Tutorials/MTF7.html
6. http://cameras.about.com/library/weekly/bl_goingdigitalquiz.htm