تصویر ۱. ویلیام وگمن. کژوئال، ۲۰۰۲.
ویلیام وگمن[۱] (متولد ۱۹۴۳، آمریکا) از هنرمندان شناخته‌شده‌ی معاصر و از شخصیت‌های کلیدی جنبش هنر مفهومی ساحل غربی آمریکا – در کنار افرادی مثل اد روشِی[۲]، جان بالدساری[۳]، داگلاس هی‌یوبْلر[۴]، دیوید سال[۵] و ویا تِلْمینْس[۶] – است که موضوع عکس‌هایش حول پرتره‌هایی است که طی قریب به سه دهه از سگ‌هایش گرفته. او از طریق این پرتره‌ها ارجاعات گسترده‌ای به زندگی روزمره، تاریخ، هنر و مد داشته است. وگمن از دهه‌ی هفتاد، همچون هنرمندانی مثل مری کسینْدس[۷]، چاک کلُس[۸] و لوکاس ساماراس[۹] برای تهیه‌ی هنر خود دوربین پلارید را به کار برده است.
وگمن تا کنون موفق به دریافت دو کمک‌هزینه‌ی هنری از گوگنهایم و کمک‌هزینه‌ی دیگری از صندوق ملی حمایت از هنرها در آمریکا شده است و آثارش در گالری‌ها، موزه‌ها، رویدادها و مجلات هنری مهم جهان به نمایش درآمده‌اند. همچنین کتاب‌های متعددی از او به چاپ رسیده است، از جمله کتاب‌های کودک پرفروشی که بر اساس قصه‌های معروف کودکانه شکل گرفته‌اند. آثار وگمن هم‌اکنون در مجموعه‌ی موزه‌ی هنر مدرن نیویورک، موزه‌ی هنر آمریکایی اسمیتسنی‌ین، موزه‌ی هنر آمریکایی ویتنی و موزه‌های دیگر نگهداری می‌شوند.
اخیراً تور جهانی نمایشگاه عکس‌های پلارید وگمن به کیوریتری ویلیام یوئینگ زیر عنوان «ویلیام وگمن: انسان بودن»[۱۰] ملهم از کتابی با همین عنوان (۲۰۱۷)، با بررسی بیش از سی سال کار عکاسی وگمن و نمایش صد عکس منتخب، شامل بسیاری از عکس‌های دیده‌نشده‌ی او، در حال برگزاری است. به‌مناسبت این نمایشگاه تصمیم گرفتیم نگاهی داشته باشیم به بدنه‌ی کاری این هنرمند.
وگمن پس از تحصیل نقاشی و هنر در کالج هنر مساچوسِتْس و دانشگاه ایلینُی بین سال‌های ۱۹۶۸ تا ۱۹۷۰، در دانشگاه ویسکانسین و یک سال در دانشگاه ایالتی کلیفرنیا هنر مفهومی و عکاسی تدریس کرد. او پس از این دوره نخستین آثارش را در اوایل دهه‌ی ۱۹۷۰ به نمایش گذاشت.
موضوع اصلی کارهای وگمن سگ‌هایش هستند. نخستین سگ کارهای او، سگی از نژاد وایْمرانر بود که وگمن نام او را «من رِی»[۱۱] گذاشت (هم‌نام هنرمند سورئالیست معروف قرن بیستم). او با همکاری من رِی ویدئوهایی ریل‌تایم ساخت (تماشای ویدئوها) و سپس از سال ۱۹۷۸ با دوربین پلارید قطع بزرگش عکاسی از او را آغاز کرد.
وگمن من رِی را در موقعیت‌های سورئال و نامتعارفی عکاسی و حاصل کار را در کتابی با عنوان «بهترین دوست انسان (۱۹۸۲)» [۱۲] منتشر کرد. این کتاب به‌ادعای سنفرد شوارتْس در نیویورک‌بوکس «شاید اصیل‌ترین کتاب عکس از زمان انتشار «آمریکایی‌ها»ی (۱۹۵۹) رابرت فرانک باشد»، چرا که این کتاب همچون «آمریکایی‌ها» در جهان عکاسی نادر است. «کتاب فرانک همه‌چیز دارد – همه‌ی حس‌وحال‌ها و همه‌ی ساعات روز و هر نوع آدمی – از نگاه آدمی دلخور و ناراحت. عکس‌های وگمن نیز همه‌چیز دارند، اما با نگاهی درونی‌تر.»
نگاه بی‌تفاوت من ری و سگ‌های بعدی وگمن – فِی رِی[۱۳] و فرزندانش – هنگام قرار گرفتن‌شان در موقعیت‌های آشنای انسانی – در حال تماشای تلویزیون، در حال آشپزی، همراه سگ خانگی، یا با ژست‌های معمول پرتره – که همزمان شکلی نامتعارف پیدا کرده‌اند، لحنی طنزآمیز به کارهای وگمن بخشیده است.
از مهمترین ویژگی عکس‌های وگمن ارجاعات طنزآمیز او به زندگی روزمره، تاریخ، هنر، اسطوره، فیلم، مد، طراحی و تبلیغات است. وگمن المان‌های آشنای هنر را در آثارش بازسازی و دگرگون ساخته است. از تندیس‌های کلاسیک تا نقاشی کالر فیلد، کوبیستی و سورئال، از سنت‌های پرتره‌پردازی تا هنر اجرا، او المان‌های آنچه با عنوان هنر می‌شناسیم را این بار از طریق سگ‌های پرحوصله‌اش بازآفرینی کرده و همزمان با خلق فرم جدیدی از هنر، شکل آشنای هنر و زندگی را به طنز آغشته است.
وگمن با پوشاندن لباس به تن سگ‌هایش آنها را در حالاتی عکاسی کرده که یادآور عکس‌های مد و پرتره‌های استودیویی است. او سگ‌ها را با لباس، کفش و موهای انسانی و در ژست‌های متعارف پرتره و مد، ژست‌هایی که گاهی از نمونه‌های انسانی‌شان فراتر می‌روند، زیر نورپردازی‌های دقیق استودیویی و غالباً در حالت بی‌تفاوتی یا بیگانگی تصویر کرده است.
اگر چه بیشتر عکس‌های وگمن در محیط استودیویی و زیر نور مصنوعی تهیه شده‌اند، اما او همچنین تعدادی از عکس‌هایش را خارج از محیط استودیو گرفته است. در این پرتره‌ها سگ‌ها را در حال انجام اموری مثل تماشای تلویزیون، کشاورزی، دوچرخه‌سواری و قایق‌رانی می‌بینیم. او در مجموعه‌ی «روزهای دهقانی» (۱۹۹۶) همچون یک پروژه‌ی عکاسی مستند پرتره‌هایی از سگ‌ها با لباس دهقانی و در محیط واقعی تهیه کرده است. داستان این کتاب راجع به یک سگ شهری با نام چیپ است که برای دیدن پسرعموهایش و یاد گرفتن کشاورزی به روستا رفته.
تجربه‌ی انسان‌بودن
وگمن با همکاری سگ‌ها، موجوداتی که اکنون به بخش قابل توجهی از زندگی شهری بدل شده‌اند، سبک جدیدی از هنر بدن و اجرا را پیش نهاده است. با وجود جنبه‌ی طنزآمیز کارها، او صرفاً به ساختن تصاویری بامزه از سگ‌ها – تصاویری که اینک هزاران نمونه از آنها را می‌توان در یوتیوب و اینستاگرام یافت – رضایت نداده است.
در واقع، وگمن شخصیت برجسته‌ی سگ‌هایش را حفظ کرده و آنها در آثارش اهمیتی هم‌پای هنرش یافته‌اند: سنفرد شوارتْس من رِی را «یکی از باهوش‌ترین، زرنگ‌ترین و خوش‌قیافه‌ترین چهره‌ها در تاریخ عکاسی» دانسته و نشریه‌ی ویلج وُیس پس از مرگ من ری در سال ۱۹۸۲ به او لقب «Man of the Year» داده است. در واقع، سگ وگمن آن قدر معروف شد که اسم هم‌نامش را، که یکی از مهمترین هنرمندان قرن بیستم است، تحت‌الشعاع قرار دهد. به‌راستی که وگمن با کمک بازیگران بی‌تفاوت و صبورش موفق شده مفهوم انسان‌بودن در دنیای معاصر را دست بی‌اندازد!
پی‌نوشت‌ها:
[۱] William Wegman
[۲] Ed Ruscha
[۳] John Baldessari
[۴] Douglas Huebler
[۵] David Salle
[۶] Vija Celmins
[۷] Marie Cosindas
[۸] Chuck Close
[۹] Lucas Samaras
[۱۰] William Wegman: Being Human
[۱۱] Man Ray
[۱۲] Man’s Best Friend. این عنوان معنایی دوپهلو دارد و می‌تواند به نام سگ (من رِی) هم اشاره داشته باشد.
[۱۳] Fay Ray
