آشنایی‌ با دوربین‌های بدون‌آینه با قابلیت تعویض لنز

 دوربین‌های بدون آینه با قابلیت تعویض لنز Mirrorless interchangeable-lens camera یا به اختصار MILC، گروه جدیدی از دوربین‌های عکاسی هستند که به تازه‌گی وارد عرصه تجهیزات عکاسی شده‌اند و جایگاه رو به پیشرفتی در بین دوربین‌های موجود پیدا کرده‌اند. این دوربین‌ها از لحاظ تقسیم‌بندی بین DSLR‌ها و دوربینهای Compact قرار می‌گیرند. دو مشخصه مهم آن‌ها عدم وجود آینه و امکان تعویض لنز است. معمولاً (و نه همیشه) اندازه سنسور آن‌ها بزرگ‌تر از دوربین‌های Compact و گاهی اوقات مشابه سنسور دوربینهای DSLR غیرفول‌فریم است. نام‌های دیگری نیز مانند MSC، CSC، DSLMو EVIL به این دوربین‌ها داده می‌شود که البته نامی که اکثراً بر آن اتقاق نظر دارند‌‌ همان MILC است.
هر چند مدت زیادی از عرضه این دوربین‌ها نمی‌گذرد اما بازار رو به گسترشی دارند و پیش‌بینی می‌شود که این پیشرفت همچنان ادامه داشته باشد. در حال حاضر ۶ کمپانی بزرگ دوربین‌سازی Olympus، Panasonic، Sony، Samsung، Pentax و Nikon محصولات مهمی در این رده معرفی کرده‌اند و   احتمالا سایرین نیز وارد این بازی خواهند شد.

هدف این نوشته، بررسی این سیستم جدید و پاسخ به این سوال است که جایگاه این دوربین‌ها نزد علاقمندان جدی و حرفه‌ای عکاسی چیست.

طراحی:
هدف MILC‌ها تولید عکس‌های با کیفیت خوب توسط یک بدنه کوچک است. قبل از عرضه این دوربین‌ها، دوربینهایی که اندازه کوچکی داشتند، سنسور بسیار کوچکی داشتند (با چند استثنا) و در اکثر مواقع کیفیت عکس‌ آن‌ها با پای DSLRها نمی‌رسید. خریداران باید بین اندازه کوچک بدنه دوربین و کیفیت خروجی آن‌ها، یکی را انتخاب می‌کردند.
دوربین‌های DSLR دارای ویزور اپتیکال TTL هستند. نور از لنز وارد شده و توسط آینه منعکس شده و سپس از طریق Pentaprism یا Pentamirror وارد ویزور می‌گردد. موقع عکاسی، آینه می‌چرخد و نور مستقیماً به سنسور برخورد خواهد کرد. 

به شکل فوق دقت کنید: در MILC‌ها آینه‌ای وجود ندارد. بنابراین نیازی به جایگاه حجیم آن و نیز Pentaprism نخواهد بود. آن برجستگی بالای دوربینهای SLR نیز در این دوربین‌ها وجود ندارد. یک صفحه نمایش در محل ویزور این دوربین‌ها هم به عنوان منظره‌یاب عمل می‌کند و هم به عنوان نمایش دهنده تنظیمات دوربین. بعلت نبود سیستم انعکاسی، این دوربین‌ها به طور قابل ملاحظه‌ای کوچک‌تر و باریک‌تر از DSLR‌ها هستند. همچنین چون امکان قرارگیری لنز در فاصله نزدیک‌تری به سنسور وجود دارد، امکان به‌کارگیری لنزهای کوچک‌تر، سبک‌تر و ارزان‌تری هست.
این دوربین‌ها برخلاف دوربینهای Compact و Superzoom‌ها دارای قابلیت تعویض لنز هستند. هم به خاطر آنکه امکان استفاده از لنزهای مورد نظر عکاس با کیفیت بالا‌تر فراهم گردد و هم چون در مورد سنسورهای بزرگ استفاده از لنزهای ثابت با دامنه زوم وسیع باعث مشکلاتی مانند کیفیت پایین اپتیکال و حجم بزرگ لنز خواهد شد.

انواع دوربینهای MILC:
برخی دوربین‌های MILC شبیه دوربین‌های Compact هستند و برخی شبیه DSLR‌ها. دوربینهای شبیه Compact، معمولاً اندازه‌ای حدود دوربینهای بزرگ Compact دارند. این دوربین‌ها همراه با یک لنز pancake تقریباً در جیب جا خواهند شد و به عنوان یک دوربین همراه کاربرد خواهند داشت. دوربینهای شبیه DSLR ظاهری شبیه‌ SLR‌ها دارند، اما با اندازه‌ای کوچک‌تر از آن‌ها و معمولاً ویژگی‌های بیشتری نسبت به انواع کوچک‌تر نیز دارند. 

دوربینهای Panasonic Lumix G2 و Samsung NX10 ظاهری مشابه DSLR‌ها دارند اما محصولات سونی در این رده، مشابه دوربین‌های Compact هستند.

اندازه سنسور:
اندازه سنسور در دوربینهای MILC مختلف، متفاوت است. دوربین‌های Micro four thirds سنسوری مشابه سیستم Four-thirds دارند که معادل نصف سنسور یک دوربین فول‌فریم (کراپ فاکتور ۲) است. اما دوربینهای Sony NEX و Samsung NX سنسوری به اندازه دوربین‌های DSLR غیرفول‌فریم (کراپ فاکتور یک و نیم) دارند که نسبت به Micro four thirds‌ها ۵۰درصد بزرگ‌تر هستند. دوربین‌های MILC نیکون (Nikon 1 system) سنسوری کوچک‌تر با کراپ فاکتور ۲.۷ داشته و از همه کوچک‌تر، سنسور دوربین Pentax Q است که سنسوری مشابه دوربین‌های Compact با کراپ فاکتور ۵.۵ دارد.
تاکنون (مهر ۹۰) هیچ شرکتی دوربین MILC با سنسور فول‌فریم تولید نکرده است بجز Leica M9 که البته MILC نیست اما مانند MILC‌ها اندازه کوچک و لنز قابل تعویض دارد.

مزایای دوربین‌های MILC:
دوربین‌های MILC در‌واقع واجد مزیت کیفیت خروجی خوب DSLR‌ها و اندازه کوچک دوربینهای Compact هستند. نسبت به دوربین‌های Compact کیفیت عکس بهتری داشته و نیز دارای کنترل‌ها و مشخصات بهتری هستند. نسبت به DSLR‌ها اندازه کوچک‌تری دارند و بعلت دارابودن قطعات متحرک کمتر، مقاوم‌ترند. در حال حاضر (مهر ۹۰)، قیمت MILC‌ها معمولاً گران‌تر از ارزان‌ترین مدل‌های DSLR است.

ویزورهای دیجیتال دوربین‌های MILC امکان فوکوس و ترکیب‌بندی را در شرایط نوری کم مهیا می‌سازند. همچنین با قابلیت زوم در این ویزور‌ها، امکان بررسی فوکوس صحیح میسر می‌گردد.
مزیت مهم دیگر دوربین‌های MILC آنست که بعلت نبود سیستم آینه، لنز می‌تواند در فاصله نزدیک‌تری به سنسور قرار گیرد و در نتیجه امکان ساخت لنزهای خوب با اندازه کوچک و سبک بخصوص در مورد لنزهای واید فراهم می‌گردد.
دوربین‌های MILC کوچک را می‌توان با یک لنز Pancake مجهز کرد و با این روش تقریباً با اندازه‌ای معادل دوربین‌های Compact به‌راحتی آن‌ها را حمل کرد.

لنز Pancake: لنزهای Pancake لنزهایی هستند که طول بدنه آن‌ها کوتاه و باریک است. این لنز‌ها اکثراً لنزهای پرایم نرمال یا واید می‌باشند. هر چند سابقه این لنز‌ها به دهه ۷۰ و لنزهای GN نیکون برمی‌گردد اما اهمیت مجدد این لنز‌ها با معرفی دوربینهای MILC بخصوص Micro Four Thirds‌ها عیان شد. چرا که امکان استفاده این دوربین‌ها را با لنزهای کوچک فراهم می‌ساخت.


محدودیت‌های دوربین‌های MILC:
عدم وجود ویزور اپتیکال TTL: امکان استفاده از ویزور اپتیکال در دوربین‌های MILC وجود ندارد. دوربین‌هایMILC برای جبران این نقیصه از نمایش LCD و ویزور دیجیتال استفاده می‌کنند. برخی از آن‌ها نیز ویزور اپتیکال غیر TTL دارند که خود باعث مشکل Parallax در عکاسی در فواصل نزدیک می‌شود.

فوکوس خودکار از نوع Contrast Detection بجای Phase Detection:
فوکوس خودکار Contrast Detection نسبت به فوکوس Phase detection (که در دوربین‌های DSLR وجود دارد) سرعت کمتری دارد. البته این تفاوت در دوربینهای اخیر خیلی کمتر شده است. اما هنوز تفاوتهایی در سرعت و دقت فوکوس بخصوص در هنگام فوکوس خودکار مداوم Continuous Auto-focus وجود دارد. بنابراین برای عکاسی از اجسام متحرک (مانند عکاسی ورزشی) این دوربین‌ها به پای DSLR‌ها نمی‌رسند. از سوی دیگر، برای اجسام ثابت دقت فوکوس Contrast Detection مناسب است. همچنین فوکوس Contrast Detection نیازی به کالیبراسیون فوکوس (برای حل مشکلاتی مانند Back focus) نخواهد داشت.

لنز‌ها:
تمام دوربینهای MILC موجود در حال حاضر از ماونت‌های جدید استفاده می‌کنند. پاناسونیک و الیمپوس از ماونت Micro Four thirds، سامسونگ از ماونت NX-mount، سونی از ماونت E-mount و نیکون از ماونت ۱-mount استفاده می‌کنند. لنزهای معمولی هر برند را نمی‌توان با دوربینهای MILC آن برند استفاده کرد مگر با استفاده از یک مبدل. هر چند چنین کاری (یعنی استفاده از لنزهای بزرگ همراه با یک مبدل با این دوربین‌ها) نوعی نقض غرض است چرا که باعث بزرگی اندازه کلی خواهد شد و مزیت مهم این دوربین‌ها را از بین خواهد بُرد.
لنزهای مخصوص دوربینهای MILC اما هنوز خیلی کامل نیستند و ممکن است در برخی برند‌ها برای یک نیاز خاص (مانند ماکرو یا …) لنز مناسب موجود نباشد. اما این مشکل مطمئناً در آینده با معرفی لنزهای جدید در هر برند و کامل شدن مجموعه لنز‌ها، حل خواهد شد.

بنابراین نکته دیگر آن است که فرد علاقمند به این سیستم باید سرمایه‌گذاری جدیدی روی لنزهای مخصوص MILC انجام دهد.
مبدلهای متنوعی برای دوربین‌های MILC وجود دارد که امکان استفاده از لنزهای معمولی و یا لنزهای برندهای دیگر و یا لنزهای قدیمی را فراهم می‌کند. اما همانگونه که گفته شد، اندازه بزرگ لنزهای معمولی، مزیت این دوربین‌ها را کمرنگ خواهد کرد. همچنین گاهی این مبدل‌ها برای لنزهای دیگر، امکان فوکوس خودکار را فراهم نمی‌کنند.

معرفی سیستم‌ فعلی MILC در برندهای مختلف:

در حال حاضر برندهای Panasonic, Olympus, Samsung, Sony, Pentax, Nikon دارای محصولاتی در رده MILC هستند:

سیستم Sony NEX:

شامل دوربین‌های NEX-3، NEX-5، NEX-C3، NEX-5N و البته دوربینهای فیلمبرداری NEX-VG10، NEX-VG20. این دوربین‌ها از ماونت E-mount استفاده می‌کنند، اندازه سنسور آن‌ها APS-C (با کراپ فاکتور یک و نیم) است، سیستم لرزش گیر آن‌ها در لنز است. سیستم فوکوسشان Contrast-detection است. فاصله Flange focal distance=FFD در این دوربین‌ها ۱۸ میلی‌متر است. این دوربین‌ها اولین بار در ژوئن ۲۰۱۰ معرفی شدند. 

سیستم Micro Four Thirds:

شامل دوربینهای پاناسونیک G1، G2، G3، GH1، GH2، GF1، GF2، GF3 و دوربین‌های الیمپوس PEN E-P1، E-P2، E-P3، E-PL1، E-PL2، E-PL3، E-PM1 است. دوربین ویدیویی Panasonic AG-AF100 نیز جزو این گروه است. ماونت این دوربین‌ها Micro Four thirds است که با Four Thirds متفاوت است اما با یک مبدل امکان استفاده از لنزهای آن را دارد. کراپ فاکتور سنسور آن‌ها ۲ است، لرزش‌گیر بر روی لنز قرار دارد، Flange Focal Distance آن‌ها ۲۰ میلیمتر و سیستم فوکوس Contrast Detection است. سابقه این دوربین‌ها به اکتبر ۲۰۰۸ برمی‌گردد. 

سیستم سامسونگ NX:

شامل دوربین‌های NX10، NX5، NX100، NX11، NX200 است. ماونت آن‌ها Samsung NX-mount است، سنسور‌ آن‌ها APS-C است، لرزش‌گیر بر روی لنز قرار دارد، FFD آن‌ها ۲۵ میلیمتر و سیستم فوکوس Contrast Detection است. اولین بار در ژانویه ۲۰۱۰ معرفی شدند.

سیستم پنتاکس Q:

تنها دوربین این سیستم Pentax Q است، ماونتش Q-mount و اندازه سنسور آن ۱/۲.۳" است. لرزش‌گیر آن در سنسور قرار دارد، FFD آن ۹.۲ میلیمتر و فوکوسش Contrast Detection است. در ژوئن ۲۰۱۱ معرفی شد. 

سیستم Nikon 1:

شامل دو دوربین Nikon 1 J1 و Nikon 1 V1 است. ماونت آن Nikon 1، اندازه سنسور آن Nikon Cx 13.2 × ۸.8mm است. لرزش‌گیر بر روی لنز قرار دارد و بر خلاف بقیه دوربین‌های MILC فعلی از فوکوس ترکیبی Contrast/Phase detection استفاده می‌کند. معرفی آن در اکتبر ۲۰۱۱ صورت گرفت.

* Flange Focal Distance : فاصله بین محل ماونت و سطح سنسور است 

————-

مروری بر چند دوربین و لنز قابل توجه در گروه دوربینهای MILC: در این قسمت چند دوربین مهم و قابل توجه در این سیستم را همراه با لنزهای مربوطه، معرفی می‌کنیم. به نظر من این دوربین‌ها و لنزها در مجموع بعلت ویژگی های خود، ارزش توجه بیشتری از سوی علاقمندان جدی عکاسی را خواهند داشت.

دوربین Sony NEX-7

دوربین Sony NEX-7

این دوربین سونی در رده MILC اخیراً معرفی شده است: دوربینی با سنسور APS-C و ۲۴ مگاپیکسل که از لحاظ هندلینگ و راحتی کار با دوربین نیز توجه بسیاری از افراد صاحب‌نظر را به خود جلب کرده است. برای دسترسی بهتر به تنظیمات دوربین یک سیستم Tri-Navi (متشکل از ۳ غربیلک قابل برنامه ریزی) دارد. LCD قابل چرخش با دقت بالا و نیز یک ویزور الکترونیک از نوع OLED با کیفیت بسیار بالا که باعث می‌شود نبودن ویزور اپتیکال خیلی به چشم نیاید. فوکوس سریع، لرزش گیر مؤثر و فیلمبرداری ۱۰۸۰/60p/60i/24p با کنترل کامل دستی و عکاسی پی در پی با سرعت ۱۰ فریم در ثانیه با دقت ۲۴ مگاپیکسل، مشخصات قابل توجه دیگر این دوربین است. از همه مهم‌تر کیفیت عکس‌های دوربین است که هم از لحاظ دینامیک رنج و هم از لحاظ جزئیات و نویز موجود در ایزوهای بالا خود را به رخ افراد جدی در عکاسی می‌کشد.

لنزهای سیستم Sony-NEX:

لنزهای مخصوص دوربینهای MILC سونی (سیستم NEX) شامل یک لنز کیت ۱۸-۵۵، یک لنز همه‌کاره ۱۸-۲۰۰، یک لنز ماکرو ۳۰ میلیمتری با f3.5، یک لنز Pancakeجالب ۱۶ میلیمتری باf2.8، یک لنز نرمال ۵۰ با f1.8، لنز تله ۵۵-۲۱۰ و یک لنز جذاب‌ Carl Ziess 24mm f1. 8 هستند. هر چند هنوز این لنز‌ها کامل نیستند اما برای شروع کاملاً کافی هستند و جوابگوی مقاصد مختلف در این سیستم خواهند بود. البته همان‌طور که گفتم با یک مبدل، امکان استفاده از لنزهای معمول سونی نیز با این دوربین‌ها وجود دارد. برای آشنایی بیشتر با لنزهای NEX به این آدرس مراجعه کنید.

دوربین Panasonic Lumix GF3:

این دوربین نسل سوم سری GF دوربین‌های MILC پاناسونیک است. سنسور آن کراپ‌فاکتور ۲ داشته، فوکوس آن سریع و کیفیت عکس‌های خوبی دارد. فیلمبرداری ۱۰۸۰/60i و LCD مدرن آن نیز جزو مشخصات قابل توجه دیگرش است.

دوربین‌های Panasonic Lumix G3 و GH2:

این دوربین‌ها برخلاف دوربین GF3 از لحاظ ظاهری بیشتر شبیه DSLRهای کوچک هستند و ویژگی‌های بیشتری دارند. فوکوس خوب، فیلمبرداری مناسب و از همه مهم‌تر کیفیت خوب عکس‌ها جزو مشخصات این‌دو است. با وجود اینکه سنسور این دوربین‌ها نسبت به APC-S کوچک‌تر است، اما کیفیت عکس‌ها و وضعیت نویز در ایزو بالای این دوربین‌ها رضایت‌بخش است.

لنزهای سیستم Micro Four Thirds (مناسب برای دوربین‌های MILC پاناسونیک و الیمپوس)

هر دو شرکت پاناسونیک و الیمپوس لنزهای مناسبی برای این دوربین‌ها ساخته‌اند و تنوع خوبی در این زمینه وجود دارد. لنزهای واید مانند ۷-۱۴ با f4، لنزهای استانداردی مانند ۱۴-۴۵ و ۱۴-۱۴۰، لنزهای تله‌ مانند ۱۰۰-۳۰۰ و ۴۰-۱۵۰، لنزهای ماکرو مانند ۴۵ با f2. 8، لنزهای پرایم مانند ۸ با f3. 5 و لنز ۱۴ با f2. 5 و نیز لنز pancake جالب 20mm f1. 7 و لنز 25mm f1. 4 وحتی یک لنزبرای عکاسی سه بعدی. (برای آشنایی با مشخصات کامل لنزهای این سیستم به این آدرس مراجعه کنید)

لنز جدید Lumix G X Vario 14-42mm f3.5-5.6 OIS

این که لنز اخیرا توسط پاناسونیک عرضه شده است، از آن جهت دارای اهمیت است که اولا در حالت معمول خود شبیه یک لنز Pancake بسیار کوچک است و هنگام عکاسی قابلیت زوم دارد، دارای پوشش Nano Coating است، دارای اهرم های مکانیکی برای زوم و فوکوس می‌باشد و برای فیلم‌برداری نیز بهینه شده است. در مجموع بعلت دامنه مناسب و اندازه کوچک‌ش، یک انتخاب مناسب برای شروع عکاسی با دوربینهای سیستم Micro Four Thirds خواهد بود.

فیلم‌برداری در سیستم MILC:
سیستم‌های MILC در زمینه فیلم‌سازی نیز حرف‌های زیادی برای گفتن دارند:
الف) در دوربینهای عکاسی این سیستم، در اکثر موارد ویژگی‌های فیلم‌برداری خوبی وجود دارد. همان‌گونه که در برخی موارد قبل ذکر شد، بسیاری از این دوربینهای عکاسی قابلیت فیلم‌برداری با کیفیت خوب، بعضا با کنترل‌های کامل دستی و همراه با کدک‌های فشرده‌سازی مدرن را دارا هستند. این ویژگی‌ها را همراه با اندازه کوچک دوربین و امکان تعویض لنز و نیز کنترل خوب عمق میدان بواسطه اندازه سنسورشان در نظر بگیرید.

ب) سونی و پاناسونیک علاوه بر مورد قبل، دوربین‌های فیلم‌برداری مخصوص این سیستم را نیز عرضه کرده‌اند. در‌واقع این دوربین‌ها با همه امکانات استاندارد یک دوربین فیلم‌برداری اما مجهز به سنسور‌های بزرگ و سازگار با تمام لنزهای ماونت خود خواهند بود. می‌توان حدس زد که چنین دوربین‌هایی با این امکانات و ویژگی‌ها چقدر برای فیلم‌سازی می‌توانند مفید باشند و امکانات دوربین‌های فوق‌العاده گران را در اختیار بسیاری از افراد علاقمند قرار دهند. دوربین Sony NEX VG20 و Panasonic AG-AF100 نمونه این دوربین‌ها هستند.

ج) شرکت‌ Carl Zeiss سازنده لنزهای Cine مخصوص فیلم‌برداری و شرکت Schneider Kreuznach سازنده لنزهای Cine-Xenar مخصوص فیلم‌برداری، لنزهای سازگار با سیستم Micro Four thirds ساخته‌اند تا دلیلی دیگر باشد بر اهمیت این سیستم نزد افراد حرفه‌ای

آیادر حال حاضر خریدن این دوربین‌ها و سرمایه‌گذاری بر روی این سیستم‌ها کار صحیحی است؟

برخی از این سیستم‌ها سابقه‌ای چند ساله دارند و مجموعه لنزهای خود را نیز تکمیل کرده‌اند. بسیاری از عکاسانی که به این سیستم‌ها علاقمند شده‌اند، مهم‌ترین دلیل خود را امکان استفاده از یک دوربین خوب با اندازه کوچک بیان می‌کنند. به عبارت بهتر اگر جای معمول دوربین DSLR و لنزهای‌ فعلیتان در اکثر اوقات در کمد خانه‌تان است، خرید یکی از این دوربین‌ها می‌تواند باعث شود که فرصتهای بیشتری برای عکاسی پیدا کنید. اگر به این مساله معتقد هستید که بهترین دوربین، آن دوربینی است که همراه شماست، خرید این دوربین‌ها توجیه خواهد داشت.
می‌توان برای شروع کار یک دوربین و یک لنز معمول (مثل یک لنز پرایم یا یک لنز با دامنه متوسط برای کارهای معمولی) را تهیه کرد و بعداً در صورت رضایت و استفاده کافی، مجموعه لنز‌ها را تکمیل نمود.

کدام سیستم برای خرید مناسب‌تر است؟
همان‌طور که گفته شد این سیستم‌ها از ماونتهای جدید لنز استفاده می‌کنند و استفاده از لنزهای معمولی DSLR برای آن‌ها کاربردی ندارد. بنابراین شاید خیلی ضرورتی به استفاده از‌‌ همان برند دوربین DSLR در این سیستم‌ها وجود نداشته باشد. مثلاً فردی که دوربین Nikon دارد می‌تواند برندی مانند Panasonic یا سونی را برای دوربین MILC خود انتخاب کند. مساله دیگر در این انتخاب وجود مجموعه لنزهای ماونت مربوطه باشد. در این زمینه فعلاً سیستم Micro Four Thirds و Sony NEX دارای تعداد بیشتری لنز می‌باشند. نکته دیگر در این انتخاب، اندازه سنسور است. هر چند رابطه خیلی مستقیمی بین اندازه سنسور و کیفیت نهایی عکس وجود ندارد، اما ممکن است یکی از عوامل تأثیر گذار در انتخاب باشد. بزرگ‌ترین سنسور‌ها را Sony-NEX و Samsung دارند (اندازه APS-C) و پس از آن‌ها Micro Four Thirds‌ها.

از همکاران محترم رسانه‌ای، سایت‌ها، وبلاگ‌ها و نشریات چاپی و اینترنتی خواهشمندم حق نشر این مطلب را برای سایت عکاسی محفوظ بدانند و در صورت نیاز به ارجاع، حتما مطابق «آیین‌نامه‌ بازنشر مطالب سایت عکاسی» عمل کنند.