سلفی جنجالی یک میمون سیاه کاکلدار موضوع مجادلات جدی کپیرایت بین یک عکاس حیات وحش و بنیاد جهانی مسئول دانشنامهٔ ویکیپدیا شده و یکی از جالبترین پروندههای مربوط به کپیرایت در عکاسی را رقم زده است.
ماجرا از این قرار است که این عکاس به گفتهٔ خود سال ۲۰۱۱ سه روز در جنگلهای اندونزی مشغول عکاسی از میمونها بوده و در این چند روز بسیار به میمونها نزدیک شده و همراه با آنها زندگی کرده است به طوری که ترس میمونها از او ریخته و به او نزدیک شده بودند.
دیوید اسلاتر در میان میمونهای سیاه جنگلهای اندونزی
در جریان این سه روز وقتی یک بار دیوید اسلاتر دوربینش را تنظیم کرده بود، یکی از میمونها که رو به لنز قرار داشته دستش را دراز کرده و در همان حال از خودش یک سلفپرتره گرفته است. عکسی که حالا طبق تعاریف نوعی سلفی به شمار میآید و از قضا سلفی جالب و پرخواهانی هم از آب درآمده است.
دیوید اسلاتر بعدها نسخههای متعددی از این عکس پرطرفدار را به قیمت ۲ هزار پوند میفروشد ولی از زمانی که وبسایت پرمخاطب ویکیپدیا میمون را مالک اصلی عکس اعلام میکند و عکس را به عنوان جزوی از مالکیت عمومی به شمار آورده کسی حاضر به خریدن اصل عکس از عکاس نشده است.
اکنون دیوید اسلاتر معترض است که اگر چه عکس را خود میمون گرفته ولی چون او مالک دوربین و تنظیمکنندهٔ آن است بنابراین کپیرایت عکس به او تعلق دارد و اقدام سایت ویکیپدیا ناقض قانون کپیرایت است و عمومی شدن عکس به او ضرر مالی رسانده است.
ولی از آن طرف ویکیمدیا (Wikimedia) یا نهاد ادارهکنندهٔ ویکیپدیا (Wikipedia) معتقد است مالک عکس کسی است که دکمهٔ شاتر را فشار داده و چون او یک میمون است و قانون کپیرایت هم فقط شامل انسانها میشود بنابراین این قانون دربارهٔ این عکس مصداق ندارد و این سلفی حیوانی در اصل اثری متعلق به عموم مردم است و کپیرایت شخصی ندارد.
این میمون به گونهٔ در معرض خطر انقراضی به نام Macaca Nigra یا میمونهای سیاه کاکلدار تعلق دارد و نسخهای از این عکس جنجالی نخستینبار به صورت برشخورده و چرخاندهشده با مدخل مربوط به این میمونها بر روی دانشنامهٔ ویکیپدیا منتشر شد و ماجرا آغاز شد.
از همان زمان بود که دیوید اسلاتر از ویکیمدیا خواست این عکس را از عکاس خریداری یا کلا از روی وبسایتش حذف کند ولی مدیران ویکیپدیا محکم سر حرفشان ایستادهاند و این سلفی جنجالی را فاقد حق رایت شخصی میدانند. به هر حال از آن زمان تاکنون نسخههای مختلفی از این سلفی این میمون خندان با برشها و زوایای چرخش مختلف در حال دست به دست شدن بر روی اینترنت است.
گفتنیست پاییز ۹۲ دیکشنری آکسفورد در انگلیس واژهٔ Selfie (عکسهایی که مردم با وبکم یا گوشیهای موبایل از خودشان میگیرند) را به عنوان واژهٔ سال انتخاب کرد و از آن زمان تاکنون این واژه بسیار پرکاربرد شده است.
بنظرم به هیچ عنوان درست نیست که عکاسی رو به فشردن شاتر تقلیل بدیم . شاید بنا به دلایلی گاهی اوقات مجبور باشید دوربین و عمل فشردن شاتر رو به کسی که هیچ اطلاعی از عکاسی نداره بسپاریم برای مثال عکسهایی که عکاس بنا به دلایل شخصی قصد حضور در کادر دوربین خود را دارد و امکان فشردن شاتر را ندارد اما همه چیز را از پیش برای نابلد عکاسی یا دستیار خود مهیا کرده از ایده تا اجرا معطل فشار یک دکمه است . عکاسی از قرار گرفتن در موقعیت شروع میشه تا انتخاب لنز و دوربین مناسب ، تنظیمات و ۱۰۰ ها نکته ریز و درشت دیگه اینکه بخواهیم صبر و هنر عکاس برای برقراری ارتباط دوستانه با این میمون ها رو فراموش کنیم و حضورش را بخاطر شیطنت میمون بیرنگ کنیم بنظرم بی انصافی محضه .
جدای از اینکه حقیقت چیست، و حق با کیست، طرح موضوع و اینکه درباره احقاق حقوق صحبت میشه جالبه.
بنده هم با نظر جناب پورحلاج موافقم
کلا قوانین کپی رایت از این خشکی ها و خشونت های بیهوده زیاد دارد
البته نباید از کنار این مسئله هم گذشت که شاید این عکس به خاطر این که یک عکس سلفی است یعنی خود میمون دکمه شاتر را فشار دادهتا این حد محبوب شده و قیمتش بالا رفته که در اینصورت هم به نظر من بازهم خوش شانسی عکاس محسوب میشه و واقعا حق با اونه
با نظرات آقایان پورحلاج و حمید موافقم. نکته آقای حمید هم نکته مهم و جالبی است. بحثهای کپیرایت پر است از این دست ظرافتهای جالب و کنجکاوکننده.
وقتی پیاده کردن قواعد و اصول به نتیجههای عجیب میرسد به نظرم در تفسیر معنای قانون باید به حکمت وضع آن قانون توجه کرد: کل فلسفه کپیرایت برای این است که پدیدآورندگان ممر زندگی از راه خلاقیت خود داشته باشند و اگر قرار باشد این عکاس که چندین روزش را برای این عکسها در جنگل کنار حیوانات سپری کرده به خاطر فشرده شدن دگمه شاتر به دست میمون حق خودش را بر آن عکس از دست بدهد پس یعنی کپیرایت عملاً به هیچ دردی نخورده و این نمیتواند معیار باشد.
درباره این عکس اشارهای در پست وبلاگ اثر اصیل با عنوان (دارنده کپیرایت در آثار عکاسی کیست؟) شده است که فکر کردم شاید کل مطلب هم برای خوانندگان این سایت مفید باشد: http://www.originalwork.ir/1393/05/copyright-in-photography-2