این مجموعه مقالات آموزشی در نشریه بین‌المللی عکاسی «کشف طبیعت و حیات‌وحش» منتشر شده است. هدف از ارایه این مقاله آموزشی ۱۳ قسمتی، بیان جزئیات روش‌ها و اصول عکاسی در طبیعت و روشن کردن روش‌های به‌دست آوردن مهارت‌های لازم در این شاخه از عکاسی است. قسمت نخست این مقاله پیش از این روی «سایت عکاسی» منتشر شده است.
کمی جابجا شوید
زاویهٔ نگاه بسیار مهم است. با انتخاب موقعیت قرارگیری خود می‌توانید تاثیرگذاری عکس را افزایش دهید و یک نگاه جدید و خلاقانهٔ غیرمنتظره خلق کنید. به طور مثال، تماشای سوژه از زاویهٔ نگاه سایر موجودات زنده. وقت آن رسیده لباس خود را خاکی کنید…. یک مثل معروف در عکاسی حیات وحش می‌گوید تا بر روی زمین دراز نکشید نمی‌توانید عکس خوبی ثبت کنید. کاهش ارتفاع یک راهکار فوری برای افزایش جذابیت عکس است.
همانطور که شما عکس خانواده و دوستانتان را معمولا از ارتفاع بالاتر از صورت آنها (مانند عکاسی از روی یک نردبان) نمی‌گیرید، نباید عکس از گیاهان یا حیوانات را نیز ار ارتفاعی بالاتر از جثهٔ آنها ثبت کنید (مگر به دلایلی خاص و آگاهانه).
وقتی شما ایستاده باشید و از زاویهٔ بالا به پایین به سوژه خود نگاه کنید نمی‌توانید نگاهی هم‌سطح به سوژه داشته باشید ضمن اینکه پس‌زمینهٔ آشفته‌ای نیز در عکس خواهید داشت اما اگر شروع به کاهش ارتفاع خود و دوربین کنید اتفاقات جالبی در کیفیت بصری عکس شما می‌افتد.
بخشی از سوژه شوید
شاید یک متر جابجایی، نشستن یا…. باعث شود زاویهٔ ثبت شما از نگاه یک ناظر خارج از موضوع تبدیل شود به بخشی از خود سوژه و بینندهٔ عکس شما خود را به خوبی در آن محل و بخشی از آن تصور کند و احساس قوی‌تری از عکس شما به بیننده منتقل شود. این کار به سوژهٔ شما حس و اصالت بیشتری می‌بخشد.
عکاسی از ارتفاع کم این حسن را نیز دارد که سوژه و پس‌زمینه به راحتی از یکدیگر جدا شده و می‌توانید پس‌زمینه را به صورت بلر شده (خارج از عمق میدان) قرار دهید تا تمرکز بهتری برای دیدن سوژه ایجاد شود. پس هدف ما این است که یک عادت روزمره را در عکاسی تغییر دهیم: نگاه کردن به همهٔ سوژه‌ها از زاویهٔ نگاه انسان.
توصیه‌های حرفه‌ای‌ها:
۱- هم‌تراز با چشم سوژه:
کوین شافر، عکاس حرفه‌ای اهل آمریکا که فعالیت زیادی در عکاسی از گونه‌های جانوری در معرض خطر کرده است. عکس خیره‌کنندهٔ وی از فک تازه متولد شده بر روی یخ‌های دریا که در خلیج سنت‌لورنس کانادا ثبت شده به خاطر دراز کشیدن عکاس بر روی یخ‌ها و ثبت عکس از ارتفاع برابر با چشم سوژه، به بیننده این حس را منتقل می‌کند که بخشی از سوژه ثبت شده است.
کوین شافر می‌گوید، عکاسی از حیوانات با ارتفاع هم‌سطح با چشم سوژه در اکثر مواقع بهترین گزینه است. من برای ثبت عکس بچه فک، بخش زیادی از آن روز را روی زمین دراز کشیدم و سعی کردم مانند یک فک رفتار کنم و از زاویهٔ فک به دنیا نگاه کنم و در عکسم محیط اطراف را همانطور به تصویر بکشم که یک فک آن را می‌بیند.
پس‌زمینه آبی آسمان و همچنین انعکاس نور سفید بدن فک بر روی آب دستاورد کوین از ثبت عکس در این ارتفاع است، در حالی که اگر وی ایستاده این عکس را ثبت می‌کرد نه آسمان را در کادر خود داشت و نه انعکاس آب به این وضوح دیده می‌شد.
۲- از زاویهٔ صفر شروع کنید:
راس هادینات متخصص عکاسی ماکرو از حشرات و گیاهان و دارای لقب بهترین عکاس حیات وحش انگلستان در سال ۲۰۰۹. راس تمرکز زیادی بر روی عکاسی از قارچ‌ها داشته است و ابتکارات زیادی برای ثبت عکس‌های جدید از این سوژه‌های تکراری کرده است.
راس می‌گوید برای ثبت این عکس بر روی زمین گل‌آلود دراز کشیده و دوربین و بدن خود را به نحوی کنترل کرده تا بتواند از ارتفاع نزدیک به صفر و زاویه پایین به بالا از سوژه خود عکاسی کند، به نحوی که دقیقا به هدف خود که ثبت تصویر از ظرافت‌های پره‌های قارچ است برسد.
مسلما گل‌آلود شدن برای ثبت چنین عکس منحصر به فردی ارزش داشته، راس با ثبت این عکس زاویهٔ نگاه کردن خزندگان و پستانداران کوچک به این قارچ‌ها را به نمایش گذاشته و بیننده عکس را به دنیایی جدید برده است.
ضمن اینکه چقدر این زاویهٔ جدید به بزرگتر دیده شدن ابعاد قارچ‌ها کمک کرده است، همیشه عکاسی از زاویهٔ پایین به بالا سوژه را بزرگتر از چیزی که وجود دارد به نمایش می‌گذارد.
۳- ارتباط برقرار کنید:
توی دی روی (Tui de Ruy) عکاسی که در جزایر گالاپاگوس زندگی می‌کند و عکس‌های او از یکی از دورافتاده‌ترین نقاط کرهٔ زمین ثبت شده‌اند. تجمع آلباتروس‌ها در سواحل این جزایر کار عکاس را برای یک ثبت موفق سخت می‌کند، عکاس برای رهایی از این موضوع در حاشیه‌های محل تجمع به دنبال سوژه گشته و در نقطه‌ای آرام این لانه را پیدا کرده است.
یک ارتباط حسی خوبی بین بیننده این عکس و سوژه‌های درون آن که آلباتروس مادر و جوجه وی هستند وجود دارند و دلیل اصلی آن هم ترازی ارتفاع دوربین با چشم‌های سوژه است. ضمن اینکه نزدیک شدن به سوژه از ارتفاع پایین باعث شده سوژه از عکاس نترسیده و در جای خود بماند، در حالی که اگر وی به حالت ایستاده به سوژه نزدیک می‌شد باعث فراری دادن سوژه خود شده بود.
حسن دوم ثبت در این ارتفاع این است که در پس‌زمینهٔ عکس به جای زمین نزدیک به سوژه و شاخ و برگ گیاهان، آسمان آبی/ابری و خط افق دریا دیده می‌شود.
۴- لحظه را ثبت کنید:
کلاوس نیگه (Klaus Nigge) عکاس آلمانی که کتاب‌های عکس او متمرکز بر عکس‌های عقاب‌ها، خرس و گاومیش‌های کوهان‌دار است. او معتقد استکاهش ارتفاع ثبت عکس از اولین گام‌های عکاسی از حیات وحش برای هر عکاس است.
وی تلاش زیادی بر ثبت عکس از گاومیش‌های کوهان‌دار در جنگل‌های لهستان داشته است و در یکی از مناطق پتانسیل خوبی برای رسیدن به این هدف پیدا کرده است، منطقه‌ای که افراد محلی برای حمایت از این حیوانات در روزهای زمستان برای آنها علوفه خشک در جنگل می‌گذارند.
برای ثبت عکس فوق یک مشکل وجود داشت، گاومیش‌ها عموما پرخاشگر و تهاجمی هستند و هنگامی که من تلاش می‌کردم در حالت نشسته و از ارتفاع پایین به آن نزدیک شوم و عکس بگیرم وی به من حمله‌ور شد و احتمال اینکه به من آسیب برساند وجود داشت و من چاره‌ای جز اینکه در پشت درخت نزدیک خودم پنهان شوم نداشتم. این قایم‌موشک بازی در حالی که چند طبیعت‌گرد دیگر از فاصله‌ای دور و نقطه‌ای امن ناظر این صحنه بودند ادامه داشت تا اینکه در لحظه‌ای خاص که گاومیش به من نزدیک‌تر شده بود دوربین را به سمت وی برده و بدون اینکه امکان نگاه کردن از ویزور را داشته باشم از ارتفاع تقریبا یک متر پایین‌تر تصویر وی را ثبت کردم، پایین بودن ارتفاع باعث شد که سوژه بسیار نیرومندتر به نظر بیاید.
۴- قوانین عکاسی را آگاهه نقض کنید:
شما قوانین را باید کامل و دقیق بشناسید و سپس به صورت آگاهانه و هدفمند برخی از آنها را نقض کنید تا نتیجهٔ بهتری بگیرید. مانویل پیرستی (Manuel Presti) عکاس ایتالیایی که یکی از عکاسان برتر طبیعت در سال ۲۰۰۵ بود.
به برکه‌ها و دریاچه‌ها بروید و تعداد زیادی از مردم را ببینید که از مرغابی‌های وحشی عکاسی می‌کنند، زاویهٔ و ارتفاع ثبت‌ها تکراری و عموما ایستاده، کاری که مانوئل نکرده و این عکس خیره‌کننده را از همین سوژهٔ مشترک گرفته است.
مانویل برای این ثبت ارتفاع خود را کاهش داده اما نه تا حد امکان، کاهش ارتفاع تا رسیدن به زاویه هم‌تراز با چشم سوژه یک قانون است اما مانویل عامدانه مقداری از این قانون مفید عبور کرده، ارتفاع دوربین را بالاتر از چشم سوژه برده تا حدی که انعکاس تصویر پرنده بر سطح آب و انعکاس رنگ‌های پس‌زمینه در پیش‌زمینه تصویر کاملا در کادر وی دیده شوند.
همهٔ نکات مثبت در این عکس وجود دارند، افزایش ارتفاع دوربین مقداری بیشتر از سطح آب به جز به تصویر کشیدن انعکاس سوژه و پس‌زمینه بر آب را نمایش داده، باعث دیده شدن ریتم خوبی از گلبرگ‌های سفید روی سطح آب نیز شده است.
نکات آموزنده:
۱- اگر می‌توانید به سوژهٔ خود به خوبی نزدیک شوید، عکاسی با لنز واید را نیز امتحان کنید، عکاسی از حیات وحش از ارتفاع پایین و فاصلهٔ نزدیک با لنز واید نتایج متفاوتی به وجود می‌آورد.
۲- هنگام عکاسی از حیوانات بزرگ‌اندام حتما رعایت احتیاط را بکنید، دراز کشیدن و نشستن در نزدیکی آنها ممکن است خطرناک باشد.
۳- می‌توانید بعضی مواقع از زیراندازهای سبک و ارزان‌قیمت برای دراز کشیدن بر روی زمین و عکاسی از سوژه‌ها، مانند دراز کشیدن در کنار یک دریاچه استفاده کنید، با این روش امکان دراز کشیدن در زمان طولانی‌تر برای به دست آوردن موقعیت‌های بهتر ثبت عکس را خواهید داشت.
پایان قسمت دوم
منبع: Get down low
توضیح مترجم: این متن بصورت اختصاصی برای ماهنامه «سرزمین من» و «سایت عکاسی» ترجمه و تنظیم شده و هرگونه بازنشر جزیی و کلی از آن منوط به کسب اجازه از مترجم است.
مطالب بسیار خوب و نکات آموزنده با مثال های تصویری خوب چفت شده است. اما بنظر میرسد در نقد عکس مثال ها باید نکات دیگر ترکیب بندی مثل تقارن، فاصله از کناره ها، کنتراست در جهت و اندازه و رنگ و…. را نیز اضافه نماییم تا تاثیرات بقیه عوامل را نیز گوشزد نماییم و بر سواد بصری بیفزاید.