طلوع و غروب می‌تواند یک سوژه عادی عکاسی (شامل چشم انداز، گیاهان و جانداران) را تبدیل به یک سوژه جادویی و خیره کننده کند، اما شما چگونه از مزایای فوق العاده این نور طلایی استفاده می‌کنید؟
در این مبحث سعی می‌کنیم به شما نشان دهیم چگونه نور و رنگ‌های استثنایی و سوژه‌های ضد نور زیبایی را با دوربین خود ثبت نمایید.
عکاسان منظره و حیات وحش همیشه سعی می‌کنند از شرایط زیبای طلوع و غروب بهره ببرند، عکاسی هنگام پایین آمدن یا بالا رفتن خورشید همیشه نتایج بسیار مثبتی در پی دارد زیرا بجز شرایط نوری محیط، حیوانات نیز در شرایط بیشترین فعالیت روزمره خود هستند و لحظات و موضوعات زیادی را برای عکاسی پدید می‌آورند.
یکی دیگر از مزایای عکاسی در این زمان از روز، امکان ثبت عکس از حیات وحش در محل‌هایی است که در شرایط عادی چندان چشم‌نواز نیستند. حوضچه‌ای در باغ، دیواره بتونی کنار دریا یا درختان کنار جاده در ساعت‌های عادی روز محل مناسب و زیبایی برای عکاسی از حیوانات نیستند اما شاید در نور و شرایط پایانی (یا ابتدایی) روز فرصت ایده الی برای یک ثبت متفاوت از آن‌ها در این شرایط داشت.


sani_13
نشستن یک پرنده خاکی رنگ بر روی ماسه‌های کنار دریا در شرایط نور عادی روز سوژه زیبایی نیست اما شاید بتوان در هنگام طلوع یا غروب فرصت مناسبی برای ثبت عکس بهتر بدست آورد (عکس: فرید ثانی)

دلیل آن نیز ساده است، عکاسی در غروب و طلوع بیشتر عکاسی از زمان است تا عکاسی از مکان. هر جایی می‌تواند پتانسیل خوبی برای عکاسی داشته باشد اگر شما ساعت مناسبی از روز و شرایط نوری را برای آن انتخاب کنید. بنابراین همیشه شانس اینکه از یک سوژه عادی عکس خیر کننده‌ای بگیرید هست، به شرط آنکه درست فکر کنید و همه چیز را درست انتخاب کنید. بخاطر داشته باشید که همیشه یک عکس خوب ترکیبی است از خلاقیت عکاس در: ۱- انتخاب سوژه خوب ۲- شرایط نوری خوب ۳- ترکیب بندی و زاویه مناسب ۵- تنظیمات هوشمندانه دوربین
اگر شما بیدار شدن قبل از طلوع و حضور در موقعیت عکاسی را نمی‌پسندید (حداقل نیم ساعت قبل از طلوع باید در محل عکاسی بود)، زمان غروب و گرگ میش بعد از آن را تجربه کنید، اما با اطمینان نمی‌توان از تفاوت‌ها و شباهت‌های عکاسی در طلوع و غروب سخن گفت زیرا که این مساله در شرایط و مکان‌های مختلف متفاوت است ولی در مورد حیوانات و پرندگان می‌توان با اطمینان گفت که میزان طراوت و شادابی آن‌ها به هنگام طلوع بسیار ملموس‌تر از زمان غروب است و این می‌تواند حس خوبی به عکس‌های شما منتقل کند.

هنگامی که خورشید طلوع یا غروب می‌کند با وجود اینکه شرایط جوی ممکن است پایدار باشد اما نور و فضای حاکم بر منطقه با زیبایی و به سرعت تغییر می‌کنند. عکسی که شما از یک موضوع خاص با فاصله چند دقیقه ثبت می‌کنید کاملا متفاوت خواهند بود، لذا می‌بایست لحظه درست را با دقت انتخاب کرده و سرعت عمل کافی داشته باشید.

sani_14
فاصله زمانی مابین این دو عکس در حدود پنج دقیقه بوده است، اما در این پنج دقیقه شرایط نوری و رنگ حاکم بر فضای عکس تغییرات زیادی داشته است (عکس‌ها: فرید ثانی)

ملاقات با یک متخصص: ریچارد تویت، آفریقای جنوبی
ریچارد تویت، عکاس اهل آفریقای جنوبی، برنده بسیاری از جشنواره‌های بین المللی که عکاسی حرفه‌ای را از سال ۱۹۹۵ شروع کرده است و آثارش شهرت جهانی دارد.
او به خاطر آثار زیبایش از حیات وحش به هنگام طلوع یا غروب در جنوب و شرق آفریقا شهرت دارد، خود ریچارد به طنز می‌گوید من ساعت‌های زیادی را به طلوع و غروب نگاه کرده‌ام و از اینکه هنوز نابینا نشده‌ام خوشحالم!
برای یک پروژه خاص او شش ماه از سال را در منطقه‌ای عکاسی می‌کرد، یکساعت تا دو ساعت قبل از غروب تا ساعتی بعد از آن زمان عکاسی بود  و در ساعات میانی روز، هنگامی که خورشید در میانه آسمان بود استراحت می‌کرد.
ریچارد می‌گوید خیلی از افراد بعد از اینکه خورشید از خط افق گذشت دوربین را خاموش کرده و عکاسی را متوقف می‌کنند ولی این زمان بعضی اوقات بهترین موقعیت برای عکاسی است، وقتی خورشید از خط افق عبور کرده، رنگ آسمان می‌تواند رویایی باشد و من عاشق این نور ویژه هستم.


sani_15
رنگ‌های رویایی آسمان در این عکس بعد از غروب خورشید بوجود آمده‌اند (عکس: امیر سلامتی)

ریچارد عکاس ثبت لحظه هاست و کمتر اتفاق می‌افتد که برای ثبت عکسی خاص از قبل برنامه ریزی کند، او می‌گوید من همیشه محو طبیعت هستم و پیش از اینکه من برای ثبتی برنامه ریزی کنم، طبیعت من را غافلگیر می‌کند زیرا بطور مثال حیوانات‌‌ همان کاری را نمی‌کنند که من بدنبال آن بودم اما این باعث نا‌امیدی من نمی‌شود، بلکه سعی می‌کنم لحظه به لحظه را پیش بینی کنم، در بهترین موقعیت قرار بگیرم و به یاد داشته باشم که بهترین موقعیت در یک لحظه اتفاق می‌افتد.


sani_16
پرش غیر منتظره ماهی‌ها و خروج آنها از آب عکس‌العمل سریع می طلبد. (عکس: فرید ثانی)

خیلی از عکاسان رنگ‌ و نور عکس‌های غروب و طلوع خود را با  نرم افزار تشدید می‌کنند اما ریچارد این کار را نمی‌کند، او معتقد است ابتدا یک طبیعت‌شناس است و بعد یک عکاس و باید وقایع را همانطوری نشان دهد که وجود داشتند.

توصیه‌های مهم ریچارد تویت برای عکاسی از  گرگ و میش تا غروب کامل
۱- سعی کنید حتما از خطوط و نقاط طلایی در ترکیب بندی خود استفاده کنید و سوژه‌ها را در چنین موقعیت‌هایی قرار دهید بجای آنکه از مرکز تصویر استفاده کنید. این شیوه بخصوص در عکاسی از سوژه‌های ضد نور در هنگام طلوع و غروب در مقابل خورشید اهمیت بسزایی خواهند داشت.

۲- زودتر از همه عکاسی را شروع کنید و دیرتر خاتمه دهید. پس از غروب خورشید، فقط آسمان افق را روشن می‌کند و صحنه را نور‌پردازی می‌کند این نور می‌تواند فوق العاده باشد. در این شرایط استفاده از سرعت شاتر پایین و سه پایه ضروری است.

توصیه‌های قدم به قدم:
۱- قابل تشخیص بودن ماهیت سوژه ضد نور
– برای ثبت یک سوژه ضد نور، اطمینان حاصل کنید که سوژه قابل تشخیص باشد و در اطراف سوژه زمینه‌ای با رنگ متفاوت قرار دارد. برای مثال هنگام عکاسی از حیوان یا انسان در مقابل نور طلوع یا غروب، وضوح و قابل تشخیص بودن آن است که عکس شما را قابل قبول می‌کند.
– اگر سوژه ضد نور یک حیوان است، سعی کنید به نحوی عکاسی کنید که مشخصه و ویژگی بارز آن حیوان باعث تمیز داده شدن آن باشد، هر حیوانی دارای مشخصه‌ای بارز مانند گوش کوتاه یا بلند، منقار ویژه و… است.
– در زاویه‌ای قابل تشخیص از سوژه عکاسی کنید، سوژه شما هر چه باشد چون ضدنور است باید از زاویه‌ای عکاسی شود که قابل تشخص باشد، در غیر این صورت سوژه بصورت توده‌ای سیاهرنگ در عکس دیده می‌شود.

sani_17
این عکس و عکس بعدی با فاصله چند ثانیه ثبت شده‌اند، وضعیت سوژه را در هر دو عکس با هم مقایسه کنید. (عکس: فرید ثانی)


sani_18
حالت و فرم نا‌مناسب سوژه و همچنین قرار گرفتن او بر روی بخش سیاه امواج در این عکس، باعث شده که سوژه غیر قابل تشخیص و بصورت توده‌ای مشکی رنگ به نظر برسد. (عکس: فرید ثانی)

۲- به پس زمینه دقت کنید.
– ثبت یک عکس ضد نور نیاز به پس زمینه‌ای مرتب و بدور از آشفتگی دارد، بطوری که اشیا و خطوط اضافی در پس زمینه قرارنگیرد و مانع تشخیص صحیح سوژه اصلی نشوند
– با توجه به اینکه پایین خط افق همه چیز ممکن است سیاه باشد، شاید شما نیاز داشته باشید برای تفکیک سوژه اصلی ضد نور از زمین سیاه ارتفاع دوربین را کم کنید و حتی بر روز زمین بنشینید!


sani_19
در این عکس ارتفاع دوربین به درستی انتخاب نشده و بخش اعظمی از بدن سوژه انسانی در زمینه هم رنگ آن محو گشته

sani_20
کاهش ارتفاع دوربین از طریق نشستن عکاس بر روی زمین باعث شده سوژه انسانی از زمینه همرنگ مقداری بیشتر جدا شده و برای بیننده عکس قابل تشخیص‌تر باشد.

۳- به آسمان نگاه کنید.
– اگر خورشید در نزدیک خط افق می‌باشد آن را در کادر خود قراردهید اما از خورشید به تنهایی عکاسی نکنید، بهتر است شما ترکیبی از یک سوژه در پیش زمینه بصورت ضد نور یا درخشان داشته باشید و خورشید در پس زمینه شما در آسمان قرارگرفته باشد.
– نور دهی متفاوت (طولانی‌تر یا کوتاه‌تر) را تجربه کنید، صحنه تیره‌تر یا پرنور‌تر از یک غروب / طلوع می‌تواند تفاوتهای بسیار زیادی داشته باشد.
– حتما از هود لنز برای ثبت خورشید در حال طلوع / غروب استفاده کنید، این کار باعث شود فلر (لکه‌های نورانی در اطراف منبع نور) در عکس بوجود نیایند. اگر از فیلتر‌های UV یا پولاریزه استفاده می‌کنید، این فیلتر‌ها هم می‌توانند باعث ایجاد فلر در اطراف خورشید شوند که شما باید از آن آگاه باشید.
بعضی اوقات عکاس ترجیح می‌دهد برای داشتن نوعی جلوه، فلر در عکس وجود داشته باشد، بخاطر داشته باشید که نقض قوانین و الزامات رایج باید هوشمندانه و قبل از ثبت عکس تصمیم گیری شده و رخ بدهد، نه پس از اینکه عکس گرفته شد و اشتباه بر روی صفحه نمایش دیده شد سعی بر توجیح آن با عمدی نشان دادن اشتباه بکنیم!
– هیچ وقت مستقیم به نور خورشید نگاه نکنید، مخصوصا از طریق یک لنز تله!

۳-به محیط بیشتر توجه کنید.
– هیچ وقت یک کادر بسته و فشرده از سوژه ضد نور نگیرید، سعی کنید فضای بیشتری به نور و محیط اطراف سوژه در کادرتان تخصیص بدهید.
– از لنز‌های واید‌تر استفاده کنید و سعی کنید محیط بیشتری را در کادر قراردهید، شاید ترکیب دلچسب تری بدست آورید اما دقت کنید که نوردهی باید متناسب باشد.
– مجددا تاکید می‌کنیم که سوژه اصلی را در مرکز کادر قرار ندهید.

sani_21
بهتر است که سوژه ضد نور در کادر بسته و فشرده قرار نگیرد و فضای اطراف سوژه نیز سهم قابل توجهی از کادر را در اختیار داشته باشند (عکس: فرید ثانی)

لوازم ضروری:
سه پایه: در برخی از عکس‌های منظره هنگام طلوع و غروب نیاز به نوردهی طولانی دارید، استفاده از سه پایه برای عکاسی در این ساعات بسیار مفید و ضروری است، کیسه پر شده از برنج یا مواد مشابه (که در مبحث قبلی بطور مفصل معرفی شد) نیز در برخی موارد مفید خواهد بود.
لنز: این تصور که عکاسی منظره غروب یا طلوع فقط با لنز واید انجام می‌شود، صحیح نیست. در عکاسی غروب/طلوع هم انتخاب صحیح لنز تعیین کننده است، پس همه لنز‌ها را همراه داشته باشید.

 یادآوری باید‌ها و نباید‌ها:
۱- عکس العمل سریع داشته باشید، شرایط، رنگ و شدت نور به سرعت تغییر می‌کنند و هر عکس شما با قبلی متفاوت خواهد بود، پس چندین عکس از یک موقعیت ثبت کنید.
۲- برای عکاسی هنگام طلوع، زود از خواب بیدار شوید و قبل از طلوع در موقعیت عکاسی باشید. در این مواقع شما باید محل دقیق طلوع را پیش‌بینی کنید و به شرایط نور و سایه‌ها هنگام طلوع  توجه داشته باشید.

sani_22
شناسایی محل عکاسی از قبل و حضور عکاس پیش از طلوع خورشید سبب شده تا در اولین لحظات طلوع، تصویر مناسبی از بالا آمدن مه صبحگاهی ثبت شود. (عکس: امیر حسین مددی)

۳- به محض اینکه خورشید از افق گذشت و غروب کرد کار را متوقف نکنید، هنوز فرصت‌های طلایی برای ثبت عکس‌های زیبا هست.
۴- بطور مستقیم به خورشید نگاه نکنید.*

توضیح:
– قسمت اول این مقاله را در اینجا بخوانید.

– این نوشته، برگرفته از یک متن خلاصه آموزشی از سایت discoverwildlife.com نوشته Mark Carwardine است که سعی شده با شرح بیشتر بر نکات ذکر شده و افزایش توضیحات آن به همراه نمایش عکس‌های مرتبط با هر موضوع (که همگی از مناطق جغرافیایی داخل ایران انتخاب شده‌اند) نکاتی مهم و تاثیر گذار برای افزایش کیفیت عکس‌های چشم انداز را به خوانندگان ارایه کند.